Нима учун китоб ўқимаймиз?!..

[Nigora Umarova]

Нима учун китоб ўқимаймиз?!..

Бу ҳаётий воқеани бир устозимиз айтиб берган эди.
Адабиёт фанидан имтиҳон топшираётган талаба билан профессор ўртасида қуйидагича мулоқот бўлиб ўтган экан:
- Дунё адабиёти дурдоналаридан қайси асарларни ўқигансиз? – сўрабди профессор.
Талаба сукут сақлабди. Унга ёрдам бермоқчи бўлган домла сўрабди:
- “Анна Каренина”ни ўқиганмисиз?
- Йўқ
- “Телба”ни-чи?
Талаба бош чайқабди.
- “Алвидо, қурол”ни ўқиган бўлсангиз керак?
Талаба жим.
- “Уста ва Маргарита” ҳақида фикрингиз қандай?
Талаба лабини тишлаб, бошини эгибди.
- “Ёлғизликнинг юз йили” ҳақида эшитгандирсиз?!
Талаба қизариб-бўзариб жим тураверибди.
Шунда, денг, кутилмаганда профессорнинг кўзига ёш қалқибди. Ҳа, у ростакамига йиғлабди. Қари, кўнгилчан домлани изтироб чекишга мажбур қилдим, уни ўз билимсизлигим билан қийнаб қўйдим, деб ўйлаган талаба хижолатомуз узр сўрабди:
- Узр, устоз, айтган китобларингизни тез орада албатта ўқиб чиқаман. Кечиринг...
- Мендан кечирим сўрашингизнинг ҳеч ҳожати йўқ, йигитча! - дебди профессор. – Билиб қўйинг, мен сизга ачиниб, ёки асабийлашганимдан кўзимга ёш олмадим. Йўқ. Мен сизга ҳавас қиляпман! Ҳа, ҳа, сизга жуда ҳавасим келяпти... Сиз, биласизми, қандай бахтли одамсиз! Олдингизда қандай буюк асарларни ўқиш саодати турибди! Уларни ўқиркансиз, ҳали қандай гўзал, бетакрор лаҳзаларни яшайсиз. Китоб билан юзма-юз қолиб, қандай фусункор дунёларни кашф қиласиз... Мен эса, афсуски, бу ва бошқа буюк асарларни аллақачон ўқиб бўлганман. Ўқиганда ҳам, бир марта эмас, ўн марталаб ўқиганман. Уларни яна ўқишим мумкин, аммо энди сиз ҳис қиладиган лаззатни, таассуротни туёлмайман...
Ҳар гал китоб ўқиш, мутолаа ҳақида гап кетганида хаёлимда шу воқеа жонланади. Ҳа, ҳар биримиз, профессор айтганидек, қай даражададир бахтлимиз: олдимизда ҳали ўқилмаган, юксак тафаккур ва қалб қўри билан ёзилган, буюк истеъдод маҳсули бўлган асарлар турибди. Ҳар гал қўлимизга бирорта яхши китобни оларканмиз, худди қайсидир сайёрага йўл олган фазогир каби янги, ғаройиб оламлар эшигини қоқамиз. Тубан, дағал дунёлардан юз буриб, сирли, мафтункор тимсоллар, воқеалар, қиёфалар, тақдирлар сир-синоатига калит излаймиз. Ҳаётнинг чанг кўчаларида сочилиб ётган қалбимиз, идрокимиз, руҳимиз бир нуқтада бирлашади. Тириклик ва ўлим, севги ва нафрат, озодлик ва қуллик, саодат ва бахтсизлик ҳақида теран, холис тўхтамларга кела бошлаймиз. Бир сўз билан айтганда, мутолаа ўзлигимизни, тириклик моҳиятини англашга ёрдам беради.
Аммо... бунинг учун ўқишимиз керак!
Не ҳолки, кейинги пайтларда ёшларнинг китоб ўқимаётгани, дунё адабиёти дурдоналаридан бехабар экани, билса ҳам юзаки билиши тўғрисида кўплаб мақолалар ёзилди. Кўрсатувларда гапирилди. Давраларда баҳс қилинди: “Хўш, нима учун ёшлар китоб ўқишга қизиқмаяпти?” Ҳолбуки, савол мазмунини умумлаштирсак, яъни, мавзуга катталарни ҳам қўшсак, масалага холисроқ, ҳаққонийроқ ёндошган бўлардик: нима учун б и з китоб ўқимаймиз? Эшитганимиз жавоблар турлича. Кимдир янги китоблар чоп этилмаётганини, дўконларда яхши асарларнинг йўқлигини сабаб қилиб кўрсатади. Тўғри, маълум муддат давомида китоб расталарида бу ҳолат кузатилди, аммо бугун китоб дўконларимиз ранг-баранг адабиётлар билан тўла-ку! Нафақат ўзимизда, балки хорижда чоп этилган турли тиллардаги китоблар ҳам бугун китоб расталаримизни безаб турибди. Қолаверса, мамлакатимиз нашриётларида тайёрланаётган кўркам китобларимиз нуфузли матбаа кўргазмаларида эътироф этилмоқда, юксак мукофотларга лойиқ кўрилмоқда.
Бошқа биров китоблар нархининг қимматлигидан сўз очади. Бор гап: бугун китоблар нафақат маънавий бойлик, балки моддий бойлик – маҳсулотга айланди. Нашриёт китоб чоп этаркан, табиийки, моддий манфаатни, яъни фойда олишни кўзда тутади. Бутун дунёда шундай: китобнинг ўзига яраша баҳоси бор. Ва, шубҳасиз, яхши китоб ўз қийматига арзийди. Шу боис бу баҳона бўлолмайди. Ахир, кайф-сафо учун, қорнимизни ўйлаб, ўн минглаб пулни аямаймиз-у, бироқ, уч минг сўмга китоб сотиб оларканмиз, оғринамиз – бу бизга малол келади. Китобни томоша қилиб, айлантириб кўриб, яна ўз жойига қўйиб қўямиз. “Яхши-ю, сал қиммат экан-да...” – деймиз ўзимизча. Гўё уни кимдир бизга бепул совға қилиши лозимдай...
“Китобхонликнинг сусайишига сабаб – уяли телефон, интернет каби замонавий технологияларнинг оммалашувидир” – буям бир фикр. Аммо, бизнингча, замонавий технологиялар китоб ўқишга тўсиқ эмас, восита, кўмакчи бўлиши ҳам мумкин. Ахир, интернетда дунё адабиёти дурдонлари жойлаштирилган, энг янги китоблар тарғибот қилинаётган, адабий баҳслар, танловлар уюштирилаётган қанчадан-қанча сайтлар бор! Уларни ўқишимиз учун пул тўлашимиз ҳам, рухсат сўрашимиз ҳам шарт эмас. Бор-йўғи, ҳафсала қилиб ўша сайтларга кирсак, керакли адабиётлар билан танишсак, лозим топганларимизни қоғозга чиқариб олсак – бас! Уяли телефон ҳақида ҳам шу гапни айтиш мумкин: у – қулайлик, восита. Қўлингиздаги митта мослама орқали интернетга киришингиз, ёки кўчада кетаётиб маълумот бюроси орқали бирор кутубхонанинг, китоб дўконининг манзилини, телефон рақамини сўраб олишингиз ва йўлни шартта маърифатхона томон буришингиз мумкин. Ҳамма гап бу мослама-воситалардан қай тарзда, қандай мақсадларда фойдаланаётганимизда. Тўғри, замонавий электрон китоблар биз ўрганган муқовали, қоғозга чоп этилган китобларнинг ўрнини ҳеч қачон босолмайди, чунки китобни қўлимизга оларканмиз, бевосита унинг тафтини, ҳидини туямиз; шакли, бичимини ҳис қиламиз; бирин-кетин варақларканмиз, янги-янги дунёларнинг эшигини очгандай бўламиз; ҳатто варақлаганимизда чиқадиган шитирлаш овози ҳам бизга завқ беради; бир сўз билан айтганда, қўлимиздаги китобни бешала сезгимиз билан ҳис қилишимиз мумкин. Электрон китобларда бунинг иложи йўқ, аммо унинг ҳам ўзига хос устунлиги бор. Буям бўлса, ҳали бизнинг ноширларимиз қўлига, эътиборига тушмаган асарлар билан эртароқ танишиш, керак бўлса, компьютерингизга юклаб олиш имкониятидир. Демак, ҳақиқий китобсевар учун замонавий технологиялар чалғитувчи тўсиқ эмас, ёрдам берувчи мослама вазифасини ҳам ўташи мумкин экан.

[Nigora Umarova]

“Тирикчилик ташвишлари туфайли китоб ўқишга вақт йўқ, ошна, ўзингиз тушунасиз, ахир, бола-чақа дегандай...” – елка қисамиз ўзимизга яхши қалқон топиб олгандай. Ҳолбуки, ўша “тирикчилик ташвишлари” деганимизнинг аксар қисми беҳуда орзу-ҳаваслардан иборат эмасми? Кунлаб, ҳафталаб тўй қилсак, ҳатто азани ҳам дабдабали қилиб ўтказишга уринсак, чойхона-ю тонготар базмлардан бўшамасак, кераксиз матоҳлар билан уйимизни тўлдириб, қимматбаҳо лаш-лушларимиз билан мақтаниб-чирансак – китоб сотиб олишга ва ўқишга вақт, имконият, ҳафсала қоладими!? Энг ёмони, бизнинг турли бемаъни кўнгилхушликларимизга қўшилмасдан, уйида тинчгина китоб ўқиб ўтирган, ёки бирор фойдали кашфиёт, ихтиро билан шуғулланаётган киши ҳақида беписандларча ҳукм чиқарамиз: элга қўшилмайди, одам эмас, деб. Энди, ҳақиқатни тан олайлик: мана шундай жоҳилона ўй-қарашларга асир бўлишимизнинг ҳам бош сабаби шу – китоб ўқимаслигимиз ёки ўқисак ҳам, уқмаслигимиз эмасми!?
Хўш, китоб ўқишимизга, уқишимизга нима халақит бермоқда? Асосий гап, муаммо нимада?
Муаммо, бизнингча, ўзимизда. Бизнинг дунёқарашимиз, тарбиямизда. Азал-азалдан халқимиз китобни мўътабар, муқаддас билган. Махсус сандиқчаларга солиб, баланд токчаларда, жавонларда сақлаган. Уйларнинг тўрида турган. Ювиқсиз, таҳоратсиз уларга қўл урилмаган. Бундай ҳурмат фақат диний китобларга эмас, барча китобларга, жумладан, Навоий, Бобур, Машраб, Фузулий, Огаҳий асарларига, турли илмий рисолаларга ҳам кўрсатилган. Файзли оқшомларда бу китоблар оилавий давраларда ўқилган. Болаларга уларнинг мағзи чақиб берилган.
Бугун-чи?
Ота-она кечқурун ўғил-қизларини дастурхон атрофига йиғиб олиб, ичакдай чўзилувчи сериални ойлаб томоша қилади. Сериалнинг мазмуни болаларнинг тарбиясига қандай таъсир қиляпти, уларнинг ёшига тўғри келадими-йўқми – иши йўқ. Фарзандлари қандай китоб ўқияпти, умуман, ўқияптими ўзи – билмайди. Чунки шу ёшга кириб фарзандига бирорта китоб совға қилмаган, ўзи ҳам охирги марта қачон китоб ўқиганини эслолмайди, қачондир уйга адашиб кириб қолган китоб жавони ҳам қимматбаҳо идиш-тавоқлар билан тўлган, хуллас, бу хонадонда ҳамма нарса бор-у, фақат бечора китобга жой йўқ... Бу фикримиз билан ҳамма шундай демоқчи эмасмиз, лекин, афсуски, бу ҳолат кўпгина оилаларга бегона эмас. Бундай калтабин ота-оналар китоб варақлай бошлаган мурғак болаларини жеркиб, “Нима, ўқиб менга дунёни олиб берармидинг?” – дейди беписандларча. “Мана, мен китоб ўқимасам ҳам кам бўлганим йўқ-ку, ундан кўра фойдалироқ иш қил...” – дейди қўшимчасига. Эй барака топгур, қайдан биласиз, эҳтимол, китоб ўқиганингизда бундан ҳам юксакроқ бахт-омад чўққиларини забт этармидингиз!? Ҳеч бўлмаганда, ота-бобонгиз кўзига суртиб ўтган китобни ерга урадиган, ҳақорат қиладиган жоҳиллар тоифасидан бўлмаслигингиз аниқ эди. Фарзандингизга қимматбаҳо кийимлару турли эрмаклар сотиб олаётган чоғингизда иккитагина китоб ҳам харид қилган бўлардингиз...
Яна ўша савол кўндаланг: нима учун биз китоб ўқимаймиз?
Бу саволга жавоб бериш учун ҳар хил важ-карсонларни пеш қилишимиз мумкин, аммо гапнинг пўсткалласи шу: кўпчилигимиз фикрий ялқовликка, эринчоқликка мубтало бўлганмиз. Олам ва Одам, Ҳаёт ва Мамот ҳақидаги чигал саволларга жавоб ахтаришга, бу йўлда китоб титикилаб, игна билан қудуқ қазишга ҳушимиз йўқ. Ундан кўра енгилроқ эрмакларга, кўнгилочар машғулотларга мойилроқмиз. Уч-тўрт соатлаб худди китобдай очилиб-ёпиладиган нард тахтасига термилиб ўтирамиз, аммо уч-тўрт дақиқа китоб ўқисак, юрагимиз сиқилади. Ҳатто газета-журналларни ҳам энг енгил руҳдаги мақолалар, ҳажвиялар босиладиган саҳифаларидан бошлаб ўқимоқчи бўламиз. Бизни фикрлашга, ўйлашга мажбур қиладиган мақолаларни эса, сал кейинроқ – вақтим бемалол пайтида ўқийман, деб пайсалга соламиз ва кўп ҳолларда улар ўқилмасдан қолиб кетади.
Ўйлаб қарасак, китоб ўқиш ҳам ўзига яраша жиддий иш. Ҳар қандай жиддий ишга муайян тайёргарлик билан киришилгани каби ҳар бир китоб мутолаасига ҳам масъулият билан ёндошмоқ зарур. Шунчаки вақтим бўлганида ўқийман, мутолаадан мақсад – бўш вақтимни мазмунли ўтказиш, деб ўйласак хато қиламиз. Нафақат қўлга олган пайтимизда, балки ундан вақтинчалик узилган, ҳатто бутунлай ўқиб бўлган пайтимизда ҳам китобдаги мушоҳадалар таъсирида юрсак, мулоҳазалар занжирини давом эттирсак, хаёлимиздаги саволларга баҳолиқудрат жавоб ахтарсак, демак, чинакамига китоб ўқиган бўламиз. “Фалон китоб ҳақида ҳамма гапираяпти, мен ҳам ўқиб қўяй, тағин бирор даврада шу ҳақда гап кетса, мум тишлаб ўтирмайин”, деган муддао билан китоб ўқисак, шубҳасиз, мутолаа жараёни ўта зерикарли, завқсиз ва табиийки, бефойда кечади.
Китобхонлик маданияти ҳақида гап кетганда, ўз-ўзидан, китобга бўлган муносабатимизни ҳам ўйлаб кўрмоғимиз лозим, албатта. Хўш, бугун китоб биз учун нима? Муқовага солинган қоғоз тахламими? Китоб жавонида турадиган оддий буюмми? Уй безагими? Ёки, бизга кўп бор уқтирилгани каби, энг яқин дўстимизми?! Яхши эслайман: худо раҳматли бобом китобларимизнинг ҳар жойда сочилиб ётганини кўрса қаттиқ танбеҳ берарди. Кейин... ноқулай бўлса ҳам айтай: ҳожатхонага қоғоз қўйдирмас, буни увол, гуноҳ деб биларди. Бугун, майли, дунёқарашимиз ўзгарган, қолаверса, махсус қоғозлар ишлаб чиқарилмоқда, бироқ баъзан ҳожатхоналарда турган китобу журналларни кўриб, ўртаниб кетасан: наҳотки шу даражага етдиг-а?! Бу манзарани кўриб, табиий ҳолдай билиб ўсаётган фарзандларимизнинг китобга, мутолаага муносабатидан ўпкалашга ҳаққимиз борми?!
Бир пайтлар бошимизда турган китоб бугун оёғимиз остида ўз қадрига йиғлаб ётса, бунинг учун кимни айблашимиз керак? Китобними, ўзимизни, ёки дарслигидан бир саҳифани шариллатиб йиртиб олганча “самолёт” ясашга киришган ўғлимизними?
Ўтган йили бир дўстим менга ўзим суйган шоирнинг китобини совға қилди. Янги китоб деб ўйласангиз, адашасиз. Эски, муқовасига доғ-дуғ теккан ва, энг ёмони, бошидаги кўплаб варақлари йиртиб олинган китоб! Дўстим шўрлик китобни писта сотадиган холанинг чангалидан зўрға қутқариб олибди. “Уст-бошини қоқиб”, чанг-чунгини артиб менга олиб келибди. Бошим осмонга етди. Аммо ҳар гал уни қўлимга олган пайтимда боёқиш китоб ҳасрат қилаётгандай, писта пўчоқларига қўшилиб ахлатчелакка отилган саҳифаларини соғиниб нола чекаётгандай бўлади. Қани энди, уни юпата олсам...

[Nigora Umarova]

“Бугун нега китоб ўқимаяпмиз?” деган саволга “Йўқ, саволнинг ўзи ўринсиз, одамлар китоб ўқияпти, лекин ким нимани ўқияпти – бу бошқа масала!” деб жавоб қилиш ҳам мумкин. Чиндан ҳам, агар ўйлаб қарасак, бугун китобхонлар қайсидир маънода табақалашгандай. Бир тоифа борки, фақат энг юксак санъат асарларини, теран тафаккур ёлқинлари акс этган китобларни ўқийди. Бундай хос китобхонлар учун онгу шуурда инқилоб ясамайдиган, фикрлашга туртки бермайдиган асарлар қадрсиздир. Ҳар бир асар ўзига хос кашфиёт бўлсин, ўқиганингда қалб, тафаккур, руҳият пучмоқларидаги энг яширин ҳолатларни ҳам юзага олиб чиқсин, мутолаадан сўнг бир қадар юксалганингни сезишинг лозим, дейишади улар. Бундай китобхонлар сони ҳамма замонларда ҳам унчалик кўп бўлмаган. Шу боис улар ўқийдиган асарлар қўлма-қўл бўлмаслиги мумкин. Иккинчи тоифа вакиллари китоб танлашда унчалик инжиқ эмас. Улар адабиётнинг мураккаб тимсолу мажозларига кўпам эътибор бераверишмайди. Муҳими, китоб маҳорат билан ва айни пайтда қизиқарли қилиб ёзилган бўлса – бўлди. Улар учун китоб биринчи галда яхши сирдош, ҳамроҳдир. Ҳаёт манзаралари ҳаққоний, ёрқин бўёқларда тасвирланган асарлар уларнинг жону дили. Бундай китобхонлар сони нисбатан кўпчиликни ташкил қилади. Энди, учиничи тоифа ҳам борким, улар китоб ўқиш орқали тийнатидаги қора майлларни қондириб, шундан ҳузур қилгиси келади. Турли зўровонлик, фаҳш ва бошқа иллатларнинг уруғи “қадалган” саҳифаларни ютоқиб ўқиркан – агар фильтрлаш қобилиятидан маҳрум бўлсалар – тобора тубанлашиб бораверадилар. Бундай тоифадаги кимсаларнинг ожизлигини билган устамон қаламкашлар эса атайлаб сунъий, аммо эътиборни тортувчи, одамдаги салбий майлларни қитиқловчи сюжетларни ўйлаб топаверишади. Бундай асарларнинг бадиий қиммати ҳақида гапирмаса ҳам бўлади. Ёзувчи этикаси, образли фикрлаш, юксак санъат тамойиллари, ўқувчи олдидаги масъулият каби тушунчалар бундай “асарлар”га етти ётдир. Ҳатто энг бирламчи талаб – асар тилининг ўзиёқ асабингизни буза бошлайди: саводсиз, палапартиш ва энг ёмони атайлаб бузиб ёзилган гап-сўзлар йиғиндисини кўриб, кўнглингиз айнийди. Афсуслар бўлсинким, бундай “асарлар” кейинги пайтларда китоб расталарида тез-тез пайдо бўлмоқда. Номини, сарлавҳасини ўқибоқ, уларни дарров танишингиз мумкин. Қарангки, бундай қора битикларни ёзадиган, рағбатлантирадиган, чоп этадиган ва ўқийдиган гуруҳ пайдо бўлмоқда. Уларни битта нарса – пул, манфаат бирлаштиради, улар бозор талабларига осонликча мослашган бўлиб, ўзларининг ҳеч қачон адабиёт қасрига кира олмасликларини билганлари ҳолда фақат фойда кетидан қувадилар, онгли равишда соф, мурғак кўнгилларни заҳарлайдилар. Ачинарлиси, агар аҳвол шу тарзда давом этса, учинчи тоифа вакилларининг сони ортиб бораверади.
Одам ўзига мос, ўз характерига яқин одамлар тоифасидан дўст ахтарганидай, ўз руҳий дунёсига уйғун китобларни ўқигиси келади. Шу маънода, эски мақолни бироз таҳрир қилсак, моҳиятан ҳеч нарса ўзгармайди, яъни: “Сен қандай китоб ўқиётганингни айт – мен сенинг кимлигингни айтаман!” Чиндан ҳам саноқсиз китоблар орасидан танлаб олганимиз, қўлдан қўймай ўқиётган китобимиз бизнинг дунёқарашимиз, қизиқишимиз, характеримиз, дидимиз ҳақида бир қадар тасаввур беради. Баъзан “фалон китобни ўқиб чиқдим, жуда зўр асар экан!” деган таърифларни эшитиб, мийиғимизда кулиб қўямиз. Ҳатто гоҳо таниқли адабиётшунослар мақтаб, тавсифлаб ёзган асарлар ҳам бизни ўзига жалб қилолмайди. Чунки бошқа биров учун мумтоз саналган асар биз учун қадрсиз, аҳамиятсиз бўлиши мумкин. Бунда ҳеч кимни айблаб бўлмайди. Ахир, сен нега фалончи билан дўстлашдинг, ёки нега у билан дўст эмассан, деб бировнинг ёқасидан олмаймиз-ку. Аммо, жамиятда шундай тубан кимсалар борки, яқинларимизни улардан асрагимиз, огоҳлантиргимиз келади. Улар билан дўстлашиш у ёқда турсин, яқинига ҳам йўлама, деймиз. Китоблар ҳам шундай: яхши дўстлари ҳам, бемаъни, ҳатто ярамаслари ҳам бор. Шундай китоблар ҳам борки, дидингизни ўтмаслаштиради, маънавиятингизни хиралаштиради, тубанликка чорлайди. Бундай китоблар ҳарқанча кўтар-кўтар қилинмасин, чиройли, жимжимадор муқоваларга яширинмасин, охир-оқибат ўз ҳаққоний баҳосини олади ва баланд жавонлардан қулаб тушиб, бир тўда макулатурага айланади, холос.

[Nigora Umarova]

Шу ўринда ҳақли савол туғилади: бугунги кунда китобнинг қадрсизланишига мана шундай бетайин китоблар-у виждонсиз қаламкашлар ҳам сабаб бўлмаяптимикан? Ахир, бундай китобларни қандай қилиб бошга кўтариш, эъзозлаш мумкин?! Миллий қадриятларимизга, маънавиятимизга хуруж қилаётган бундай китоблардан аксинча халос бўлишимиз керак эмасми?! Ҳеч бўлмаганда, уларга қарши ўзимизда маърифий иммунитет ҳосил қилишимиз лозим-ку. Бу эса, яна қайтариб айтамиз, чинакам бадиий асарларни, фавқулодда талант эгалари ёзган китобларни ўқиш орқали амалга ошади. Жамиятимизда ана шундай юксак дидли китобхонларнинг сони қанчалик кўп бўлса, бизни ўйлантирадиган маънавий муаммоларнинг ечими ҳам шунча осонлашади.
Демак, аён бўляптики, биз нега китоб ўқимаяпмиз, деб бир-биримизни тергар эканмиз, энг аввало ҳақиқий китобларни, инсоният маънавий мулкининг нодир жавоҳирларини назарда тутамиз. Илҳомсиз, руҳий тўлғоқсиз ёзилган, тор ва тубан тамойиллар асосида битилган китоблар эса, бизнинг ҳайрихоҳлигимизга муҳтож эмас. Чинакам асарларни ўқишимиз, тарғиб қилишимиз учун, шубҳасиз, юқорида таъкидлаганимиз иллат – фикрий дангасаликдан қутилишимиз, ўзимизни улкан мақсадлар сари чоғлашимиз зарур.
Яқинда бир шоир укамизнинг “китобхон кимса” ҳақидаги шеърини ўқиб қолдим. Шеър хулосасида “у ухламоқчи бўлса, қўлига китоб олади” деган фикр айтилган. Қаранг-а, турли ихтироларга бой ХХI асрда китобдан “ухлатадиган дори” сифатида фойдаланувчи кишилар ҳам бор экан. Ҳолбуки, китоб мудроқ дилларни уйғотувчи, бедорликка чорловчи қўнғироқ, ғафлат кўрпасини йиғувчи, одамни фикрлашга, ҳаракат қилишга ундовчи куч манбаидир. Токи ундан қувват оларканмиз, руҳимиз тетик, қалбимиз тиниқ туйғуларга бой, тафаккуримиз ўткирлашиб бораверади. Зеро, мақоламиз бошида айтилганидай, олдимизда бизни ҳали ўқилмаган китоблар кутаётгани – улкан бахтимиз, бироқ уларни бир умр ўқимасдан ўтиб кетишимиз эса чексиз бахтсизлигимиздир. Худо сизу бизни ана шу кўргиликдан асрасин...

Нодир ЖОНУЗОҚ, журналист

[OmoN]

Нима учун китоб ўқимаймиз?!..Чунки ДАНГАСАМАН!

[Nigora Umarova]

Нима учун китоб ўқимаймиз?!..Чунки ДАНГАСАМАН!

Китоб варақлаб кўрмаган одам мана бундай иш (http://badia.zn.uz/) қилолмайди.

[Nigora Umarova]

Тўғрисини айтсам, уқиб китоб ўқишни соғиндим. Китоб ўқимайман эмас, ўқийман, фақат берилиб ўқий олмайман, вақт етишмайди. Китоб ўқиганда инсон диққатини жамлаб, китобда юз бераётган воқеалар иштирокчисига айланиб ўқиса, бундан ортиқ завқ бўлмаса керак.
Аввалги ҳолатимга нисбатан ўн баробар китоб ўқимоқдаман, бироқ ўша пайтдаги қилган мутолааларимни ўрнини ҳозирги "китоб ўқишим" боса олмайди.

[Shuhrat Rizayev]

Биз китобхонлик йўқ деймиз. Бироқ китоб ўқиш маданияти, яхши ёмон китобни ажрата билиш дидини болаларимизга сингдиряпмизми?! Дунёда янгитдан китобхонлик маданияти авж оляпти. Китоб ярмаркалари, кўргазмалари бўляпти. Бизларда эса ҳозирги 17-18 ёшли ўспирин бола китоб деса фақат дарсликни тушунади, халос.
Бундан икки-уч йил муқаддам хизмат тақозоси билан таниқли бир ўзбек ёзувчисининг набираси билан танишиб қолдим. Тарихий ва тарихий инқилобий йўналишдаги қатор романлар, пьесалар, шеърий асарлари билан шуҳрат топиб, турли унвону мартабаларга муносиб кўрилган адибнинг авлоди ажабки, бувасининг бирор асарини ўқиш у ёқда турсин ҳатто номини билмайди. Ўша асарлар яратилган тилнику “я понимаю, но не могу говорит” дея билмаслигини яшириб ҳам ўтирмайди. Аччиғим келиб, йигитга заҳримни сочмоқчи бўлдиму, бироқ ўйланиб қолдим. Аслида барча иллат ўша ёзувчи буванинг ўзида эди. У ўзини эъзозлаб, турли нишонлар билан сийлаган тузумга, унинг миллий хотирасизликни шиор билган мафкурасига шунчалар садоқат билан хизмат қилган эдики, охир-оқибат шундай авлод шакллана бошлади. Бу авлод фарзандлардан тарқалган набиралар эса она тилини билмасликдан ҳеч бир ноқулайлик ёки мушкуллик кўрмай бемалол юраверди. “Экканингни ўрасан” деган ҳикматнинг нақадар аччиқ исботи бу. Афсуски тобора глобаллашиб бораётган дунёда миллий маънавиятнинг ўрни торайиб, бадбин туйғулар авжланаётганидан бонг уриб, инсон ва жамиятни мудом поклаб турмоғи лозим бўлган бадиий ижод аҳли ҳануз ҳамду сано, маддоҳликдан ортолмаяпти.
“Ўзбегим”, “Ҳозирги ёшлар”, “Кардиограмма”, “Қумурсқалар жанги”, “Оғриқли саволлар”, “Ўзбекистон ватаним маним”, “Темир одам”, “Тилла балиқча” каби ҳам ватанпарварлик, ҳам фалсафий-лирик, жўшқин публицистик руҳдаги шеърлар бугун фақат тарих, яқин ўтмиш халос. Шу ҳолатда катта авлод ўтгач, ҳозирги авлод ҳазрат Навоийни, Бобуру Машрабни, Фурқату Муқимийни, Ойбегу Ғафур Ғуломни, Миртемиру Шайхзодани эслармикан?! Мен, табиатан нигилистик қарашлардан йироқман. Дунёни ҳам, инсонни ҳам умид бошқаради деган ақидада собитман. Бироқ кўнгилга ёруғ умидларни, яшаш иштиёқини соладиган соҳир бадиий сўзнинг қадри пасайишидан қўрқаман. Бундай ҳолатда умид ҳам сўна боради, умидсизлик, тушкун кайфият эгаллайди чор-атрофни. Тушкунлик эса фаолиятсизликнинг бош белгиси. Фаолиятсизликдан лоқайдлик, бефарқлик, текинхўрлик ва яна аллақанча иллатлар урчийди. Бадиий сўз эса ҳаракатга, ёниқлик, бедорликка даъваткорлиги билан, ҳаётбахшлиги билан боқий.

[Kavsar]

Мен, табиатан нигилистик қарашлардан йироқман.

Nigora opa, iqtibosni domlani jumlalaridan oldimu, lekin savolni sizga bersam to'g'ri bo'lar. Uzr, so'rab o'rganadi odam, nigilistik qanday qarash? Bu terminni ilk bor eshitib turibman. Nigilistika - qonunlarni inkor etishmi, bu qanday qarash bo'ladi?

Endi domlaga bevosita murojaat qilsam.

Assalomu alaykum, hurmatli ustoz! Yurtimiz yoshlari hayoti bilan qiziqib forum suhbatiga tashrif buyurganingizdan va samimiy qarashlaringizni biz bilan baham ko'ra boshlaganingizdan nihoyatda xursandmiz!

Fikrlaringizni hurmat qilgan holda munosabat bildirsam:

Биз китобхонлик йўқ деймиз. Бироқ китоб ўқиш маданияти, яхши ёмон китобни ажрата билиш дидини болаларимизга сингдиряпмизми?! Дунёда янгитдан китобхонлик маданияти авж оляпти. Китоб ярмаркалари, кўргазмалари бўляпти. Бизларда эса ҳозирги 17-18 ёшли ўспирин бола китоб деса фақат дарсликни тушунади, халос.

O'rinli ta'kidladingiz. Dunyo kitobxonlik madaniyatiga qaytayotgan ekan, bizda ham shunday kitob ko'rgazmalarini keng miqyosda o'tkazsa bo'ladimi? Yosh avlodning kitobga qiziqishlari yo'qligini nima bilan baholagan bo'lardingiz, aynan? Ekranda namoyish etilayotgan keti uzilmas xorijiy seriallardami ayb, yoki yaxshi asarlarning yozilmayotganligidami? Kitobga qiziqish susayganligining alohida sabablarini keltira olasizmi?

[AbuMuslim]

Китоб ўқишни унутиб қўйдик… (http://info.islom.uz/content/view/1936/997/)
Нега китоб ўқимайсан, ҳой бола?! (http://info.islom.uz/content/view/1533/1009/)

[Alisher Ishmatov]

Нима учун китоб ўќимаймиз?!..




Яхши савол.
Назаримда бунга бир неча нарса сабаб.
Биринчидан чоп этилаётган китоблар сони кам, сифати эса паст. Мисол тарикасида Узбекистонда бир йилда 1000 га якин номда китоб чоп этилса, Европанинг баъзи мамлакаталарида, бир кунда 2000 мингта китоб нашр этилади ...
Ёшлар чет эл китобларини укимайди, бу учун таржимонлар армияси китобларни таржима килиши керак ва жахон адабиётининг энг яхши асарларини мактаб дарсликларига (хрестоматия сифатида) киритиш керак.
Ёзувчиларимиз уз устида купрок ишлашлари керак. Яъни бир асарни ёзиш учун тарихни урганиш керак.
Ёшлар китоб укийди агар у кизик булса, Гарри Потерми ёки бошкаси. Ва албатта оилада ва мактабда китобга эътибор катта булиши керак.
Бу хали масаланинг факат бир тарафи ...

[Masud Mahsudov]

Яхши савол.
Назаримда бунга бир неча нарса сабаб.
Биринчидан чоп этилаётган китоблар сони кам, сифати эса паст. Мисол тарикасида Узбекистонда бир йилда 1000 га якин номда китоб чоп этилса, Европанинг баъзи мамлакаталарида, бир кунда 2000 мингта китоб нашр этилади ...

Assalomu alaykum

Chop etilib bo'lgan asarlarimizni o'qishsa ham katta gap... Kutubxonlar to'la kitob, a'zo bo'lishsa, bemalol o'qish imkoniyati bor. Lekin unday qilmay qo'yishdi yoshlarimiz...


Ёшлар чет эл китобларини укимайди, бу учун таржимонлар армияси китобларни таржима килиши керак ва жахон адабиётининг энг яхши асарларини мактаб дарсликларига (хрестоматия сифатида) киритиш керак.

Tarjimonlarning rag'batlantirish darajasi qay ahvolda, avvalombor mana shunga e'tibor qaratish kerak emasmikin? Yaxshi, tajribali tarjimonlarni bilaman, ko'p suhbatida bo'lganman. Gaplaridan shuni angladimki, ularni moddiy va ma'naviy qo'llab turmasak, tarjimaga qo'l urishmaydi, urisholmaydi...


Ёзувчиларимиз уз устида купрок ишлашлари керак. Яъни бир асарни ёзиш учун тарихни урганиш керак.
Ёшлар китоб укийди агар у кизик булса, Гарри Потерми ёки бошкаси. Ва албатта оилада ва мактабда китобга эътибор катта булиши керак.
Бу хали масаланинг факат бир тарафи ...

Fikrimcha, yozuvchilik maktabimizni takomillashtirishimiz kerak, o'zbek filologiyasi, jurnalistika fakultetlariga xalq yozuvchilarimizni jalb qilishimiz kerak, talabalarda bunga qiziqish uyg'ota bilishimiz kerak...

Umuman olganda esa, "nega kitob o'qimay qo'ydik?" degan savolga "yoshlarimiz ma'naviyatini nega o'yalamay qo'ydik?", "Nega oila tarbiyasida badiiy adabiyot o'rni deyarli yo'q?", "Nega seriallarga o'rganib qoldik?", "Nega dinimizni o'rganishga e'tibor past?", "Nega maktablarda adabiyot to'garaklari tashkil qilinmay qo'ydi?"... degan minglab savollar bilan javob berish kerakmikin, deb o'ylanib qoladi kishi...

[Kavsar]

Fikrimcha, yozuvchilik maktabimizni takomillashtirishimiz kerak, o'zbek filologiyasi, jurnalistika fakultetlariga xalq yozuvchilarimizni jalb qilishimiz kerak, talabalarda bunga qiziqish uyg'ota bilishimiz kerak...

Bizda Oliy adabiyot kursi bo'lardi.. Keyinchalik shu ham yopilibdi deb eshitdim. Shu rostmikan.

Lekin filologiya fakultetida hamisha yozuvchi shoirlar bilan uchrashuvlar bo'lib turadi. San'at olamidagi taniqli aktyor, kinorejissorlar bilan ham. Bular menda katta taassurotlar qoldirgan. Mana shunday uchrashuvlarning davomiyligi haqiqatan yaxshi samara beradi bizlar uchun.

"Nega maktablarda adabiyot to'garaklari tashkil qilinmay qo'ydi?"...

To'garak deyapsiz, lekin ko'pgina maktab o'quvchilari subbotniklardan bo'shamaydi. Ba'zan o'qishdan tashqari o'quvchilarni hasharga jalb etib, mehnatga o'rgatgan yaxshi, ammo dars hisobiga olib chiqib ko'cha supurtirish yaxshi emas menimcha. Darsga qiziqishning yo'qolib borayotganining asosiy sabablaridan biri ham shu deb o'ylayman. Subbotnikka chiqqisi kelmagan o'quvchi keyin dars qoldira boshlaydi. Ta'lim ikkinchi darajali bo'lib qoladi. Kitob o'qimaslik shundan boshlanadi keyin. (IMXO)

[Bekmirzo]

... Дунёда янгитдан китобхонлик маданияти авж оляпти. Китоб ярмаркалари, кўргазмалари бўляпти.
... Shuhrat aka,
yuqoridagi gapingizga batafsilroq izoh bera olasizmi? Dunyoda kitobxonlik madaniyati yangidan avj olayotganini aynan qayerda ko'ryapsiz, kitobxonlikning avvalgi madaniyati bilan ushbi yangidan avj olayotgani orasidagi farq nimada?
Qanaqa kitob yarmarkalari, ko'rgazmalarini nazarda tutyapsiz?
Yuqoridagi gapingiz menda qandaydir mavhum bir taassurot qoldirgani uchun shu savolni berdim. Oldindan rahmat.

[Kavsar]

Qanaqa kitob yarmarkalari, ko'rgazmalarini nazarda tutyapsiz?

Men 2-kurs bakalavr paytimda bizda ham kitoblar yarmarkasi bo'lgan edi. G'afur G'ulom nashriyoti tashkil qilgan bo'lib, o'sha kuni ancha kitoblarni o'z narxida sotib olgan edik. Bunda ko'pgina adiblarimizdan P. Qodirov, M. Ali, H. Xudoyberdiyeva domlalar kelishgan va O'zMU talabalari bilan uchrashuv o'tkazishgan edi. Lekin bu kichik doirada bo'lgan edi. Bittagina universitet miqyosida.
Eronda esa har yili bir marta kitoblar konferensiyasi bo'lib turishidan xabarim bor. Nashriyotga alohida e'tibor qaratilgan. Shu sabab ko'pchilik kitobga ham qiziqadi. Birinchi galda shu meni xayolimga kelgan edi domlani gaplaridan.

[AbdulAziz]

Ўртоқ мутасаддилар,
Ким нима ўқияпти?... (http://uforum.uz/showthread.php?t=4578) мавзусига нега қулф солинди?

[Nigora Umarova]

Ўртоқ мутасаддилар,
Ким нима ўқияпти?... (http://uforum.uz/showthread.php?t=4578) мавзусига нега қулф солинди?

Бу борада маъмур Timur Salikhov (http://uforum.uz/member.php?u=1333)га мурожаат қилинг.

[Colorado]

Назаримда бунга бир неча нарса сабаб.
Гапингизга юз фоиз кушиламан. Факат бир нарсани кушмокчиман. Китобхонлар кизиккан асарлар тиражи нимагадир паст. Масалан мен уч ой мобайнида Дадахон Нурийнинг "Никобсиз Америка" асарини хеч бир китоб дуконидан, ёки кутубхонада тополганим ёк.
Зато беъмани, маноси ёк китоблар тикилиб ётибди.
Сизга илтимос, Дадахон Нурийнинг китобини электон кутубхонага кушилса.
Олдиндан рахмат сизга.
Анонс килишлари буйича, бу китоб устида отахон 20 йил иш юритганлар.

[kanishka]

Яхши савол.
Назаримда бунга бир неча нарса сабаб.

Бу вақтинчалик ҳолат. Одамнинг ташвиши камайиб, қорни тўйганидан кейин бекорчиликдан ҳам китоб ўқий бошлайди. Ғарб ёшларида китоб ўқиш биздагидан кўра кенгроқ тарқалган деб ўйласангиз, адашасиз. Одам ўрта ёшларда китобга қизиқа бошлайди, китоб ўқиб-ўқиб калласи жойига келиб қолади. Шунинг учун ёшлик-бебошлик дейдилар. Ҳар доим шундай бўлган. Албатта, зиёли қатлам ҳамда ижтимоий-гуманитар соҳа вакиллари бундан мустасно, лекин улар энг ривожланган жамиятда ҳам 5 % дан ошмаган.

Иккинчидан эса, ҳозирги замонда адабиёт ўз ўрнини кино санъатига бериб қўйганини тан олиш керак. Навоий даврида шеърият ва мусиқа актуал ҳисобланган бўлса, ҳозир бу рўйхатда адабиётнинг ўрнини кинематография эгаллаган. Аслида бунинг фожиали томони йўқ. Қадриятлар ўзгариб бориши тарихий қонуният.

[Исломжон]

Китоб аклни чархлайди..

[OmoN]

ҳозирги замонда адабиёт ўз ўрнини кино санъатига бериб қўйганини тан олиш керакТўғрироғи кино саноатига.

[Gulnora Voisova]

...Nigilistika - qonunlarni inkor etishmi, bu qanday qarash bo'ladi?Тургеневнинг "Базаров"и, Достоевскийнинг "Раскольников"и нигилист инсонларга яққол мисол бўла олади.

[Nigora Umarova]

Ўртоқ мутасаддилар,
Ким нима ўқияпти?... (http://uforum.uz/showthread.php?t=4578) мавзусига нега қулф солинди?

Бу борада маъмур Timur Salikhov (http://uforum.uz/member.php?u=1333)га мурожаат қилинг.

"Ким нима ўқияпти?" мавзусининг ёпилиш сабаби аниқланди ва мавзу қайта очилди.

[AbdulAziz]

"Ким нима ўқияпти?" мавзусининг ёпилиш сабаби аниқланди ва мавзу қайта очилди.

Сабаби нимайкан?

[Nigora Umarova]

"Ким нима ўқияпти?" мавзусининг ёпилиш сабаби аниқланди ва мавзу қайта очилди.

Сабаби нимайкан?

Модераторларнинг ўзаро гапи...

[AbdulAziz]

Модераторларнинг ўзаро гапи...

Qiziiiq, judayam qiziiq.

[Masud Mahsudov]

men bu haqda Timur akaga yozgandim... Sababi, anglashilmovchilik, adashmasam...

[AbuMuslim]

Донишмандлар айтишган эканки:
«Ўқишдан тўхтаган одам — фикрлашдан тўхтайди». Шундай экан, фикрламайдиган одамдан Ватанга қандай наф тегиши мумкин?

[Masud Mahsudov]

«Ўта муҳим иш»

Бугун энг чекка қишлоқларда ҳам компьютер ва мобил телефонлар билан яқиндан таниш бўлмаган болани топиш жуда қийин. Аксарият хонадонларда техника инқилобининг ҳар бир ютуғидан бор: магнитофон, видеомагнитофон, DVD плейерлар ва ҳакозо. Бу албатта яхши. Бугунги кун ёшларининг компьютерни билишлари - замон талаби. Аммо, кишини ташвишга соладиган бир муаммо бўй кўрсатиб қолди. Кўпчилик ёшлар бу «неъмат»лардан қай мақсадда фойдаланмоқдалар? Бугун болалар компьютердаги тажовузкор ўйинларни, ваҳшийликларни тугмачалар воситасида осонгина бошқариб ўтиргани ва бундан завқ олаётгани ҳеч кимга сир эмас. Бунинг оқибати нималарга олиб келиши мумкинлиги ҳали қанча-қанча мақолаларга мавзу бўлади. Бу муаммонинг келиб чиқишига аксариятимиз техника тараққиёти ва глобаллашув замони дея таъриф берилаётган асрда интернет тармоғининг ривожи, мобил телефонлар ва улар билан боғлиқ вақтни банд этувчи воситаларнинг пайдо бўлишини сабаб қилиб кўрсатишга одатланиб қолдик.

Савол туғилади: чиндан ҳам ҳамма гап шу тўртбурчак «қути»лардами? Ахир у инсон буюрган ишни қиладику?! Муаммо шундаки, ота-оналар фалон пулга олиб бераётган, болаларининг «қувончи» учун ҳадя қилаётган техникадан қай мақсадда фойдаланиш зарурлигини ўргатишни эсдан чиқариб қўймоқдалар.
Йўловчи ташиш транспортида икки аёл суҳбатлашиб борарди:
- Шу компьютер деган «бало» қаердан пайдо бўлди, ўзи?! Ўғлим ҳадеб хархаша қилавергани учун олиб бергандик. Бир кун кузатсам, ўлдириш, сўйишдан иборат ўйин ўйнаб ўтирибди. Бу ишидан роҳатланганидан чапак чалиб қийқиради. Ўша кундан бери компьютерни тақиқлаб қўйдик. Бироқ назоратсиз қолганида барибир билганини қиляпти чоғи, феъли тор, асаби тажанг бўлиб қолган, - деди ўрта ёшлардаги аёл.
- Синглим, компьютер «бало» эмас! У қанча инсонларга яхшилик қиляпти-ю. Бугун унинг ёрдамисиз битмайдиган ишлар бор. Хафа бўлманг-у, ҳаммасига ўзингиз айбдорсизлар. Мен кўп йиллар мактабда ўқитувчилик қилганман. Болалар психологиясини яхши биламан. Улар оиласида кўрганини, ота-онасининг айтганини барибир биринчи ўринга қўядилар, кейингина бизнинг буюрганимизни қилишади. Шундай ўқувчилар бўлардики, биз айтмасак ҳам, буюрмасак ҳам ўзлари ҳаммага намуна бўлишарди. Билсак, уларнинг ота- оналари оилада болаларига яхши ўрнак бўлишаркан. Агарда сизлар компьютердан олдин, ўғлингизга китоб олиб берганингизда, ҳозир фар-зандингизнинг компьютердан эзгу мақсадда фойдаланаётганидан хурсанд бўлиб гапирган бўлардингиз.Чунки, китоб энг аввало кишининг аҳлоқини тар¬биялайди, - деди аёлнинг ҳамроҳи.
Чингиз Айтматовнинг «Оқ кема»сини севиб ўқийдиган боланинг «Контр страйк» ўйнаб «завқ» олишини тасаввур қила оласизми? Бировнинг эк¬ран¬даги қонга беланган башарасини кўриб хурсанд бўлишини-чи? Ишониш қийин-а? Албатта, қийин. Ойбекнинг «Навоий», Қодирийнинг «Ўткан кунлар» каби асарларини ўқиб тунни тонгга улаган ота-оналарнинг болаларидан ҳам буни кутиб бўлмайди. Фарзандининг бетаъсир бўлиб бораётганидан нолиётган юқоридаги каби ота-оналар болаларига кундалик харидлар чоғида бир дона китоб ҳам қўшиб олишганини эслай олишмайди. Дастурхон атрофида оилавий бўлиб турадиган суҳбатларнинг бирини китоб мутолааси ёхуд бирон асар таҳлилига бағишлашмаган улар. Энди ҳам фарзандларини гап кўтаролмас, асабий, қўпол бўлиб бораётганида айбни техника тараққиётига қўйиш – ўз айбини осонгина бировга ағдариш эмасми?
Оппоқ қоғозга ҳуснихат билан ёзиш керак, уни бўяш ёмон, деган тушунча биринчи синф ўқувчисининг онгига сингдирилади. Ана шу ўрганганини у бир умрга хотирасига муҳрлайди. Бугунги кунда урф бўлган ¬компьютердан, мобил телефонлардан ҳам қандай фойдаланиш, тўғрироғи қай мақсадда фойдаланиш зарурлигини ўргатиш бугунги кун ота-онаси, ўқитувчисининг зиммасига юкланди. Бу йўлда энг беминнат ёрдамчи китобдир.
Китобнинг афзалликлари ҳақида соатлаб гапириш мумкин. Китоб - ҳаёт мактабининг доно устози. У - инсонга энг яқин дўст, беминнат маслаҳатгўй, йўлини йўқотганларга йўлчи юлдуз. У кишини маънан юксалтириши билан бирга тасаввур қилиш, фикрлаш ва мушоҳада этиш қобилиятини шакллантиради. Бирон асарни ўқиётган китобхон, воқеа содир бўлаётган жойни кўз ўнгида гавдалантиради, қаҳрамонлар характерини чиза бошлайди. Уларнинг ҳаёти мисолидан ўзига керакли хулосалар чиқаради. Энг асосийси, китоб – эзгулик тарғиботчиси. У билан ошно бўлган инсондан ёмонлик кутиш қийин. Китоб ёрдамида эзгу ғояларни онгига сингдирган болани «даҳшатли» ўйинлар авжига чиққан компьютерхоналардан тутиб келиш шарт бўлмайди. Унинг ўзи ундай жойларга бормай қўя қолади.


Таҳририятдан: Айрим ота-оналарга «Фарзандингизга китоб олиб беринг», десангиз мутлақо ёқмайди. Улар китоб дўконларини қаерда жойлашганини ҳам билмайдилар ва улар умрларида китоб сотиб олмаганлар. Аммо, қаерда «буюртма ош»ни қандай пиширишларини, кимнинг келини неча ойдан бери ҳомиладор бўлмаётгани, турк, корейс сериалларида ким кимга хиёнат қилаётгани, «қаҳрамонлар» ички кечинмаларини билишади, изтироб чекишади, бош қотиришади, соатлаб баҳслашишади. Бу аччиқ ҳақиқатдир. Қанийди юқоридаги «ўта муҳим ишлар»га сарфлаган маблағ, вақт ва асабларининг ярмини фарзандлари қалбига йўл топишга бағишлаганларида эди, улғайиб, ота-онасига бўйсунишни хоҳламаётган болалар сони кескин қисқарарди...


Manba: http://www.mgpress.org/2011-02-25-18-18-19/5-2011-02-18-15-44-03/108-l--r.html

[albatros]

Buning sabablarini turlicha izohlaymiz har birimiz.Men esa buni quyidagicha izohlayman:
Yan bir gap agar biror bir asar bo'limlarga bo'lib biror bir gazetada bosilib chiqsa uni kitobxon berilib, iloji bo'lsa shu asarni yakunlaguncha ushbu gazetani barcha sonlarini sotib olib o'qib chiqadi.Ammo yaxlit holatdagi kitob bo'lib chiqqan asarni sotib olib oqigisi kelmaydi.Nega bunday hayronman?
1.Hozirda internet keng rivojlandi.Bu esa kitobxonlarning sonini kamayishiga salbiy ta'sirini o'tkazmay qolmadi.O'zingiz o'ylab ko'ring oddiy maktab o'quvchilari uy vazifasi uchun berilgan topshiriqni kitobdan emas tayyor holda internetdan ko'chiradi-qo'yadi.Agar u shunday "tayyorxo'rlik" qilmay biroz kitob titkilab bu vazifani hal qilsa nafaqat uy vazifasini, balki yana boshqa ko'plab ma'lumotlarni ham o'rganishi mumkin.
2. Hozirda chiqayotgan asarlarlarning hammasini ham to'la qonli ijobiy baholab bo'lmaydi.Bu gapim biroz noo'rin bo'lishi mumkin.Havaskor yosh ijodkor ko'paygan bir paytda ularning asarlarini barchasi ham kitobxon qalbini zabt erta olmaydi.Negaki ko'plarida bir xillik.Bu bilan ijod ahlini kamsitmoqchi emasman.Aksincha ularni o'z kitobxonlarini qalbini zabt etishga undovchi asarlar yaratishini istayman.

[Kavsar]

Dunyoda informatsiya judayam ko'p, ba'zan ko'chadagi shovqin ham odamni toliqtiradi. Shunday paytlari har qanday kitobxon ham bir asarni o'qishdan ilgari o'ylab ko'rsa kerak, shuni o'qisam qanday foydasi bor, deya... Bir tomondan, texnika asrida, odam miyasi ham computerni, ham kitob olamini, hamda borliqdagi hodisotlarni qabul etishdan charchamayotganiga shukr ham qilasan kishi..
Bu ham kitobxonlarning o'qishdan chetlanishiga bir sababdir ehtimol...

[Tulqin Eshbekov]

Аввалги ҳолатимга нисбатан ўн баробар китоб ўқимоқдаман, бироқ ўша пайтдаги қилган мутолааларимни ўрнини ҳозирги "китоб ўқишим" боса олмайди.

Болаликда беғубор булоқлардан ҳовучлаб-ҳовучлаб сув ичишнинг гашти ўзгача эди, ўша кезларда ўқиган китобларимнинг "таъми" ҳам булоқ сувиникидек мазали бўларди. Бугун булоқ сувини ҳам қайнатмасдан ичишга қўрқаман... Китоб ўқишда ҳам шунга ўхшаш ҳолат...
Жаҳон ва мумтоз адабиётларимизни қайта-қайта варақлаган сари энди уларни ўзгача кашф этаман. Илгари севги мавзуси вужудимга ҳарорат бахш этса, энди эртакдек таассурот қолдиради. Китобдан донишмандона фикрлар, чуқур маъно ахтараман.
Айрим ёш (ҳатто катта-матта) ижодкорларнинг китобларини қўлга олсам, кўнглимни нимадир ғаш қила бошлайди, ишқилиб беўхшов сўз, ясама ибора, саёз фикрлар дилимни хуфтон қилмаса, деган ҳадик туради...
Муҳтарама форумдошимиз таъбири билан айтганда, берилиб китоб ўқиш ва ундан маънавий нур олишнинг ҳам мавриди бўлар экан...

[Shokir Dolimov]

Нима учун китоб ўќимаймиз?!..
Чунки китоб ўќишдан ќўрќаман. Негаки, бирон-бир китобни мутолаа ќилишга киришар эканман, маъзур сананг-у, токи уни ўќиб тугатганимга ќадар ќолган барча ишларимга ... Ўсмирлик давридан шаклланиб ќолган табиатим шундай. Бунинг давоси борми?

[Nigora Umarova]

Чунки китоб ўќишдан ќўрќаман. Негаки, бирон-бир китобни мутолаа ќилишга киришар эканман, маъзур сананг-у, токи уни ўќиб тугатганимга ќадар ќолган барча ишларимга ... Ўсмирлик давридан шаклланиб ќолган табиатим шундай. Бунинг давоси борми?

Bu dardni bedavo derlar.
Bu menga nisbatan kitob va mutolaa qilishimga nisbatan aytilgan.

Kuniga biror bir xabar yoki kitob o'qimasam o'zimni nimanidir yo'qotib qo'ygandek his qilaman.

[OmoN]

Kuniga biror bir xabar yoki kitob o'qimasam o'zimni nimanidir yo'qotib qo'ygandek his qilaman.Охирги пайтларда (Ливия воқеаларидан кейин) Николай Стариковни кўп ўқийдиган бўлиб қолдим.

[Tulqin Eshbekov]

Kuniga biror bir xabar yoki kitob o'qimasam o'zimni nimanidir yo'qotib qo'ygandek his qilaman.

Бу умрингиз мазмунига айлангани энг катта бахтингиз бўлса керак! :)
Ривоят қилишларича, қадимда бир подшоҳ кимнидир ўлимга маҳкум этади ва "сўнгги тилагингни тила" дейди. У сарой жавонида турган катта китобни сўрайди. Подшоҳ: "барибир, эрталаб дорга осиласан-ку" дейди ажабланиб ва китобни беради.
Эрталаб ундан ҳол сўрашганида: "шу китобни ўқимасдан ўлиб кетганимда бу дунёда ҳеч нарсани билмасдан ўтиб кетар эканман... Энди билдим ва энг бахтли одамга айланиб кетяпман!" деб жавоб беради.
Подшоҳ ҳам қизиқиб, китобда нелар ёзилганини сўрайди ва "банди" қилган одамидан шу қадар пурмаъно фикрларни эшитгач, уни ўлимдан озод этиб, ўзига вазир қилиб тайинлайди!!
Қиссадан ҳисса шуки, дунё ва ҳаёт сирларидан бебаҳра юришдан каттароқ фожеа бўлмаса керак. Айни пайтда уларни билиш ва баҳра олиб яшашдан улканроқ бахт борми! :)

[Pfefferminze]

kitob o'qishga o'rgangan odam, nima uchun o'qiyapman demas ekan, nega o'qimayapman deb hamma narsani, qo'liga tushgan narsani o'qib ketar ekan.....

[Nigora Umarova]

kitob o'qishga o'rgangan odam, nima uchun o'qiyapman demas ekan, nega o'qimayapman deb hamma narsani, qo'liga tushgan narsani o'qib ketar ekan.....

Avvallari qo'lga tushgan narsani o'qib ketaverar edik. Endi esa inson tanlab o'qiydi. Sababi esa duch kelgan narsani o'qib ketaverishga vaqt yetmaydi.

[Pfefferminze]

Avvallari qo'lga tushgan narsani o'qib ketaverar edik. Endi esa inson tanlab o'qiydi. Sababi esa duch kelgan narsani o'qib ketaverishga vaqt yetmaydi.

Siz, balki shundaydirsiz, lekin men unday emasman.....

[Nigora Umarova]

Siz, balki shundaydirsiz, lekin men unday emasman.....

Bu hammaning imkoniyatiga yarasha daraja. Agar vaqtim bo'lganida barcha kitoblarni ketma-ket o'qib ketgan bo'lardim. Biroq hozir hamma kitoblarni ham mazmuni jihatdan saviyasi yuqori deb bo'lmaydi. Shuning uchun ham kitobni tanlab o'qiyman. Biroq Navoiy va mumtoz adabiyot namunalarilarni qayta-qayta o'qisam ham mutolaaga bo'lgan chanqog'im qonmaydi. Har safar o'qiganimda yangicha mazmunnni o'zimga kashf etaman.

[Pfefferminze]

Siz, balki shundaydirsiz, lekin men unday emasman.....

Bu hammaning imkoniyatiga yarasha daraja. Agar vaqtim bo'lganida barcha kitoblarni ketma-ket o'qib ketgan bo'lardim. Biroq hozir hamma kitoblarni ham mazmuni jihatdan saviyasi yuqori deb bo'lmaydi. Shuning uchun ham kitobni tanlab o'qiyman. Biroq Navoiy va mumtoz adabiyot namunalarilarni qayta-qayta o'qisam ham mutolaaga bo'lgan chanqog'im qonmaydi. Har safar o'qiganimda yangicha mazmunnni o'zimga kashf etaman.


Men hamma kitoblarni ketma-ket o'qish kerak demadim, men qo'lga tushgan kitobni dedim...bu ikkisin o'rtasida yer bilan osmoncha farq bor...kitob o'qiydigan odam kitobga ko'zi tushsa unga nisbatan befarq bo'lmaydi, hamisha bir qo'liga olib, varaqlab ko'radi...

Kitobning saviyasi qanchalik yuqori yoki pastligini inson bir boqishda bila olmaydi u uchun unda o'sha narsa bo'yicha ozgina bo'lsa ham baza bo'lishi kerak...kitobda yozilgan fikr bo'yicha hech bo'lmasa ozgina tasavvur bo'lishi kerak...


demak, hamisha o'qish kerak...vaqt yo'q, deyish...men uchun aslida bir bahona..men uyqudan voz kechaman...ammo, men bilmaydigan narsa meni g'ashimni keltiradi, tabiiy, men hamma narsani bila olmayman, ammo menga bilish uchun katta imkoniayt, fursat bor...

Beruniy oxirgi nafasigacha, o'lim to'shagida yotganida, o'lishidan 1 daqiqqa oldin ilm bilan qiziqqan ekan...savol berib, javobini so'ragan ekan...


men o'zim yashayman, fizikadan xabarim bo'lmasa, ximiyadan xabarim bo'lmasa, yashashim qiyin bo'ladi...uyda biron narsa buzilib qolsa, erkak kishining ishi deb o'tirmaymay endi...hammasini sekin ochib tuzatadigan bo'ldim, hayot majbur etar ekan...bilmasam, internetdan olib o'qiyman, uyqudan voz kechib...


Xullas, shunaqa XXI asr onasi, "oyi" si hamma narsani iloji boricha bilishga, o'qishga harakat qilishi kerak...



Ra'no


P.S...Iskandar, oyi gazning sechtchigi nega aylanmayapti desa, unga qarab, bilmasam, buzilgandir deb javob bermayman-ku...:-)
yoki nega global issilik yomon desa, jim tursam, hayron qolishini istamayman...:-))

[OmoN]

P.S...Iskandar, oyi gazning sechtchigi nega aylanmayapti desa, unga qarab, bilmasam, buzilgandir deb javob bermayman-ku...:-)ТСССС... Райгаздагилар эшитиб қолмасин :)

[Pfefferminze]

ТСССС... Райгаздагилар эшитиб қолмасин :)

Sizda, hayol chatoq...:-))



R

[OmoN]

Sizda, hayol chatoq...:-))Ҳаёл чатоқ эмас, узоқни ўйлайман... Масалага ҳар томонлама ёндошаман. Ўткир зеҳн эгасиман. Энг асосийси КАМТАРМАН... :)

[Husen]

Ҳаёл чатоқ эмас, узоқни ўйлайман... Масалага ҳар томонлама ёндошаман. Ўткир зеҳн эгасиман.

Омон ака, Pfefferminze хонимнинг пост қолдиришини пойлаб ўтирасизми дейман-а?!:) Раъно опага юмористик гаплар отишингизни янгамга етказсаммикан, нима дейсиз?! ;)

[OmoN]

Раъно опага юмористик гаплар отишингизни янгамга етказсаммикан, нима дейсиз?!Таможнийдан дўстинг бўлса ёнингда ойболтанг бўлсин... тескари ўгирилиши билан соласан.