Неологизм

[Timur Bazikalov]

Рус тилида бир мавзу (http://uforum.uz/showthread.php?t=11187)очган эдим, бироқ буни ўзбек тилида муҳокама қилиш тўғрироқ бўлар эди.
Қизиқ бир ҳабар топдим. Россиянинг ИМХОНЕТ (http://blog.imhonet.ru/community/1215/)порталида "Сўз ижоди" (словотворчество) номли мусобақа ўтказилмоқда.
Мусобақанинг мақсади - интернет тармоғи (ва бошқа соҳалада) пайдо бўлаётган янги тушунчалар учун рус тилида муносиб номлар топишдир.
Бу ерда бир қанча мавзуларда ўзбек тилининг ахборот технологиялари учун мослашмаганлиг муаммоси кўтарилган эди. Балки шу муаммони оз бўлса-да ҳал қилишга муносиб сўз ва ибораларни топиш қўл келар?
Мисол учун, кенг тарқалган ва машҳур "@" белгисини биз нима деб атайлик? "Кучукча" сўзини қаердан олдик? Русча "собачка" терминининг келиб чиқишини русларнинг ўзи ҳам айта олмайди. Менимча бу белги учун ўзбек тилида "манзил белгиси" каби ном тўғри келар эди. Шунда falonchi@biryoqda.uz ибораси "фалончи, манзили бирёқда, нуқта уз" каби ўқилади.
Фикрлар?

[Камолиддин Зайнутдинов]

бир хил сўзларни ўзбекчага таржима қилса жуда ғалати чиқадида .

[Nigora Tursunova]

"Кучукча" сўзини қаердан олдик?
шу кучукча сўзини нимаси ёқмаяпти?

[Maestro]

"Кучукча" сўзини қаердан олдик?
шу кучукча сўзини нимаси ёқмаяпти?

Радиодаги бошловчи хар сафар фикр ва мулохазалар юбориш учун уз манзилини эълон килганида кулгим келарди : "рустамбек кучукча бк нукта ру" :-)

[Lutfillo Tursunov]

Мисол учун, кенг тарқалган ва машҳур "@" белгисини биз нима деб атайлик? "Кучукча" сўзини қаердан олдик? Русча "собачка" терминининг келиб чиқишини русларнинг ўзи ҳам айта олмайди. Менимча бу белги учун ўзбек тилида "манзил белгиси" каби ном тўғри келар эди. Шунда falonchi@biryoqda.uz ибораси "фалончи, манзили бирёқда, нуқта уз" каби ўқилади. Фикрлар?
Қаердадир "@" белгисини "одамча" деб ишлатишганларини эшитгандим :)
Менимча, маъқул вариант: "электрон почта белгиси".

[Lutfillo Tursunov]

"Кучукча" сўзини қаердан олдик?
шу кучукча сўзини нимаси ёқмаяпти?

Радиодаги бошловчи хар сафар фикр ва мулохазалар юбориш учун уз манзилини эълон килганида кулгим келарди : "рустамбек кучукча бк нукта ру" :-)
Телефонда айтиш ҳам ноқулайлик туғдиради агар "кучукча" олдида исм бўлса.

[Maestro]

"электрон почта белгиси".
раз таржима килашга киришдикми, унда "электрон" ва "почта"ни хам узбекчалаштириш керак;-)

PS: "белги" сузи кайси тилдан кириб келаганийкин... ;-)

[Lutfillo Tursunov]

"электрон почта белгиси".
раз таржима килашга киришдикми, унда "электрон" ва "почта"ни хам узбекчалаштириш керак;-)

PS: "белги" сузи кайси тилдан кириб келаганийкин... ;-)

Гап таржима ҳақида эмаску! Шунчаки ўша "@" белгисига ном бериш керак. Кимдир уни "собачка" дейди, кимдир "кучукча", яна кимдир "одамча"... Менга: Лутфилло Турсунов "электрон почта белгиси" яндекс нуқта ру, дейиш қулайроқ.

[Timur Bazikalov]

бир хил сўзларни ўзбекчага таржима қилса жуда ғалати чиқадида
To'g'ridan-to'g'ri tarjima qilish - rostdan ham g'alati. Undan tashqari ba'zi iboralarga ko'nikdik. Yaxshisi tushunchaga va quloqqa g'alati tuyulgan so'zlarni ko'rib chiqish kerak.
Masalan - "ma'lumot ombori" iborasi ruscha "база данных" iborasining to'g'ridan-to'g'ri tarjimasi. Lekin bu erdagi "ombor" so'zi ma'no jihatdan noloyiq. Aksan, bu erda "to'plam", "yig'indi" kabi so'zlar o'rinli.

[Камолиддин Зайнутдинов]

To'g'ridan-to'g'ri tarjima qilish - rostdan ham g'alati.
ха тўғридан тўғри таржима қилиш ғалати . бу нарсаларга ТВ ва радиода ишлайдиганлар этибор беришмайди ва бир хал нарсаларни эшитганингизда ва ўқиганингизда кулгингиз келади .

[Lutfillo Tursunov]

Masalan - "ma'lumot ombori" iborasi ruscha "база данных" iborasining to'g'ridan-to'g'ri tarjimasi. Lekin bu erdagi "ombor" so'zi ma'no jihatdan noloyiq. Aksan, bu erda "to'plam", "yig'indi" kabi so'zlar o'rinli.
Мен бу жумлани "маълумотлар базаси" шаклида ишлатаман. "База" сўзи бошқа ҳолларда ҳам ишлатилади, масалан: "база станцияси", "билимлар базаси" каби. "Ахборот-коммуникация технологиялари" изоҳли луғатида ҳам шундай келтирилган.

[Shomurodov Shohruh]

@-символининг узининг номини ишлатсакчи, [at] менимча хеч канака бошка маънони хаёлга келтирмайди.

[OmoN]

"подсистема" сўзининг ўзбекчаси нима бўлади :) (бу саволни аввал ҳам сўраган бўлсам керак). Университетда эшитган вариантларим: нимтизим, қуйи тизим, ост тизим, қисм тизим.

[Timur Bazikalov]

Fransuzlar o'z madaniyatiga va tiliga qanday e'tibor berishini bilasiz. Mana bu sahifada (http://www.businesspress.ru/newspaper/article_mId_37_aId_138007.html)"Fransiyaning iboralar bo'yicha bosh qo'mitasi" OAV uchun axborot texnologiyalariga oid maqbul iboralarni tasdiqlagan. Qizig'i - o'sha @ belgisi uchun yangi iboraning kelib chiqishi arabcha.

[Timur Bazikalov]

"подсистема" сўзининг ўзбекчаси нима бўлади (бу саволни аввал ҳам сўраган бўлсам керак). Университетда эшитган вариантларим: нимтизим, қуйи тизим, ост тизим, қисм тизим.
Menga "quyu tizim" yoqdi.

[Lutfillo Tursunov]

"подсистема" сўзининг ўзбекчаси нима бўлади (бу саволни аввал ҳам сўраган бўлсам керак). Университетда эшитган вариантларим: нимтизим, қуйи тизим, ост тизим, қисм тизим.
"Тизимости"чи?

[AZiza X]

Университетда эшитган вариантларим: нимтизим, қуйи тизим, ост тизим, қисм тизим.
Quyi tizim-ancha tushunarliroq va haqiqatga yaqinroq ekan..

[AZiza X]

кенг тарқалган ва машҳур "@" белгисини биз нима деб атайлик?

Masalan, men uni alfa (@) deb atayman. Afsuski, uni aytayotganda yonida izoh bilan : "sobachka" bor-ku, deyman. Hamma savol nazari bilan qaraydi-da!

[Nigora Tursunova]

Masalan, men uni alfa (@) deb atayman. Afsuski, uni aytayotganda yonida izoh bilan : "sobachka" bor-ku, deyman. Hamma savol nazari bilan qaraydi-da!
Нима деб ном бермайлик, барибир ҳамма (@)ни "кучукча" деб билади. Бошқа ном берилса, тушунмовчилик пайдо бўлади.

[Husen]

Нима деб ном бермайлик, барибир ҳамма (@)ни "кучукча" деб билади.
Уни содда қилиб, "Замин" FM дагилар эфирда электрон почта белгиси деб айтишади. Менга кўпроқ шу ёқади. Масалан, Рустамбек электрон почта белгиси бк нукта ру

[Timur Bazikalov]

Цитата: Сообщение от AZiza X Masalan, men uni alfa (@) deb atayman. Afsuski, uni aytayotganda yonida izoh bilan : "sobachka" bor-ku, deyman. Hamma savol nazari bilan qaraydi-da! Нима деб ном бермайлик, барибир ҳамма (@)ни "кучукча" деб билади. Бошқа ном берилса, тушунмовчилик пайдо бўлади.
Agarda yangi atamalar ommaviy axborot vositalarida tez-tez tilga olinsa, ular tezda odatiy mulohazalarda ishlatila boshlaydi.
Bir misol - телевидение atamasi. O'zbek tilida uning keng tarqalgan tarjimasi - oynai jahon. Menimcha juda chiroyli va ma'noli ibora chiqdi. Quloqni buzmaydi. Bu adabiy tilda ko'proq ishlatiladi, va OAV uni qollaydi. Ommada ham ozroq ishlatiladi.
Buni qanaqa amalga oshirish haqida misolni yuqorida fransuzlarni tilga olib aytib o'tgan edim.

[Timur Bazikalov]

Bunaqa atamalar ko'p, faqatgina "kuchukcha" emas.

[olim]

Нима деб ном бермайлик, барибир ҳамма (@)ни "кучукча" деб билади.
Уни содда қилиб, "Замин" FM дагилар эфирда электрон почта белгиси деб айтишади. Менга кўпроқ шу ёқади. Масалан, Рустамбек электрон почта белгиси бк нукта ру
@ ni kuchukcha deb nomlanishi yahshi bo'lmasa kerak. Men xam @ belgisining elektron pochta belgisi deb nomlanishi maqsadga muofiq deb bilaman.

[Nigora Tursunova]

Bir misol - телевидение atamasi. O'zbek tilida uning keng tarqalgan tarjimasi - oynai jahon. Menimcha juda chiroyli va ma'noli ibora chiqdi. Quloqni buzmaydi. Bu adabiy tilda ko'proq ishlatiladi, va OAV uni qollaydi.
Man lekin biron joyda, OAVdan kelgan jurnalistlar "Biz oynai jahondan keldik" deganini eshitmadim. Aminmanki, siz ham eshitmagansiz. Ular "Biz TELEVIDENIYAdan keldik" deydi.
OAV "Oynai jahon"ni balkim yozishda qo'llar, lekin muloqotda qo'llamaydi.

[OmoN]

OAV "Oynai jahon"ni balkim yozishda qo'llar, lekin muloqotda qo'llamaydi.
Мен ҳам @ ни ҳеч қачон "кучукча" ёки "собачка" деб ёзмаганман.

[Masud Mahsudov]

@ belgisini inglizchada "at" deb ishlatiladi, umuman olganda esa bu belgi a va d xarflarining birlashmasidan paydo bo'lgan... Shu sabab ham shunchaki "at" yoki "ad" deb qo'yganimiz maqsadga muvofiq (ham oson, ham tushunarli)

Bizda uni "kuchukcha" deb aytilishiga, fikri ojizmicha, o'rislarda uni "сoбачка" deb ishlatishlaridan, to'gridan-to'gri qo'pol tarjima qilib olinganida... Aslini olganda esa, "cобачка" ham o'z ma'nosida emas, umuman boshqa ko'chma ma'noda kelganiga "tarjimon"lar e'tibor qilmagan ko'rinishadi...

Aytgancha mana shu belgini qozoqlarda aytilishi menga yoqib qoldi - ular "oyquloq" deb ishlatar ekanlar :-)

[Shuhrat Ismailov]

Қозоқларда @ белги айқұлақ (ойқулоқ) деб аталади,
японларда эса удзумаки (яп. 渦巻 -гирдоб, водоворот).
Менга иккинчи вариант ёқди....

[Камолиддин Зайнутдинов]

Masalan, men uni alfa (@) deb atayman.
яхшиям ОМЕГА демас экансиз унақада жудаям чалкаш бўларди
қарасам бу ерда фақат @ ни мухокама қиляпмиз . бошқа сўзлар хам борку . мана масалан WEB буни нима теб таржима қилса бўлади ? ёки модем , шрифт , конференция чат . қарашимча бу ерда кўпилик олий малумаотли . шу нарсаларни таржамасини биласиларми ?

[OmoN]

мана масалан WEB буни нима теб таржима қилса бўлади ? ёки модем , шрифт , конференция чат . қарашимча бу ерда кўпилик олий малумаотли . шу нарсаларни таржамасини биласиларми ?
Университетда ўқиётганимда қўлимга мех.факдагиларнинг битта методичкаси тушиб қолди. У китобда маятник қанқи деб таржима қилинган эди. Шунақа таржима қилгандан кўра кўп сўзларни умуман таржима қилмаган яхши. Ана шунда Тўлқин домла айтганидай юртимизга келган чет элликлар бу сўзларни тушуниб ва ўқиб бизнинг бошимизни осмонга етказишади.

[Ulugbeck]

Бир вақтлар газетани рўзнома деб қолишувди. Аслида бу сўз тожикчадан олинган.

[Ulugbeck]

мана масалан WEB буни нима теб таржима қилса бўлади

Ўргимчак тўри деб :))

[Timur Bazikalov]

Бир вақтлар газетани рўзнома деб қолишувди. Аслида бу сўз тожикчадан олинган.
Yana "robita" degan so'z bor. U aloqa degan so'zga to'g'ri keladi. She'riyatda "robitai olamiyon" kabi ko'rinishini uchratganman. Yana "UzDunRobita" tashkilotning nomida ishlatilgan edi.

[Iymandar]

Мен бироз тушунмадим. Бу ерда четдан келган сўзларнинг ўзбекча таржималарини (ёки атамаларини) ўйлаб топиш керакми, ёки баъзи белги, предметларга номлар ўйлаб топишми? Агар таржималарини ўйлаб топиш керак бўлса, биринчидан бу осон иш эмас. Иккинчидан уларни тадбиқ қилишни бир тасаввур қилинг. Масалан, монитор, дисплей, болт, гайка, мотор, камера, стрелка, брошюра ва ҳоказо сўзларнинг таржималарини ўйлаб топи шва уларни тадбиқ қилиш амри маҳол иш. Энди маъноси ҳам бўлмаса керак? Биргина «ручка» (ёзма қурол) сўзини биргина сўз билан ўзбекчада атай олмаймиз.
Аммо @ белгисига келсак, уни албатта, ўзбекчада аташ керак. Асло «кучукча» деб эмас.

[AZiza X]

Yana "robita" degan so'z bor. U aloqa degan so'zga to'g'ri keladi. She'riyatda "robitai olamiyon" kabi ko'rinishini uchratganman. Yana "UzDunRobita" tashkilotning nomida ishlatilgan edi.

Robita-arabcha so'z. Bu tilimizdagi minglab arab so'zlarining yana biri.

[AZiza X]

монитор, дисплей, болт, гайка, мотор, камера, стрелка, брошюра

Strelka-ko'rsatkich, yo'naltirgich;

Motor-yurgizgich;

Broshyura- risola, kitobcha;

Monitor-displey-ekran...

Albatta, bu so'zlarni so'zlashuv tiliga ko'chirish juda qiyin. Biroq men syujet tayyorlayotganda albatta uni o'zbekcha muqobilini aytib ketaman. Ya'ni..deb..

[Nigora Umarova]

Yana "robita" degan so'z bor. U aloqa degan so'zga to'g'ri keladi. She'riyatda "robitai olamiyon" kabi ko'rinishini uchratganman. Yana "UzDunRobita" tashkilotning nomida ishlatilgan edi.

Robita-arabcha so'z. Bu tilimizdagi minglab arab so'zlarining yana biri.

"Robita" so'zining ma'nosi-aloqa, bog'lanish; zanjir; tartib, qoida.

[Iymandar]

Цитата:

Сообщение от Iymandar


монитор, дисплей, болт, гайка, мотор, камера, стрелка, брошюра


Strelka-ko'rsatkich, yo'naltirgich;
Motor-yurgizgich;
Broshyura- risola, kitobcha;
Monitor-displey-ekran...
Albatta, bu so'zlarni so'zlashuv tiliga ko'chirish juda qiyin. Biroq men syujet tayyorlayotganda albatta uni o'zbekcha muqobilini aytib ketaman. Ya'ni..deb..

Hurmatli Azizaxon, :naughty:
Aslida men tilimizdagi xalqaro, chetdan kirib kelgan so'zlarning keng yoyilib singib ketganlaridan misol keltirdim. Ular juda ko'p. Ammo...
"Ko'rsatkich" deganda aynan "strelka" deb faraz qilishimiz qiyin. Chunki uni "показатель" ma'nosida tarjima qilinadi.
"Yurgizgich" so'zi "мотор"ning o'rnini bosa olmasa kerak:clapping: .
Huddi shunday "kitobcha" va "брошюра" ham.
"Monitor"ni o'zbekcha (!) "displey" yoki "ekran"ga almashtirdingizmi?:biggrin:

[Behzod Saidov]

Адашмасам мавзу 2009 йилда ўзбек тилига кириб келган янги сўзларга бағишланган. Ёки адашаяпманми? ;)

[Timur Bazikalov]

Обращение к модераторам: Адашмасам мавзу 2009 йилда ўзбек тилига кириб келган янги сўзларга бағишланган. Ёки адашаяпманми?
Avvalgi yillarni ham inobatga olyapmiz, chunki avval ular ko'zdan kechirilmagan. Umuman olganda, bu katta mavzu. Fikrlarlar ham talay.

[Timur Bazikalov]

Цитата: Сообщение от AZiza X Цитата: Сообщение от Timur Bazikalov Yana "robita" degan so'z bor. U aloqa degan so'zga to'g'ri keladi. She'riyatda "robitai olamiyon" kabi ko'rinishini uchratganman. Yana "UzDunRobita" tashkilotning nomida ishlatilgan edi. Robita-arabcha so'z. Bu tilimizdagi minglab arab so'zlarining yana biri. "Robita" so'zining ma'nosi-aloqa, bog'lanish; zanjir; tartib, qoida.
O'rta asrlarda ilm-fan rivoji yuqori bolgan. Unda faqat arab tili qo'llanilgan, adashmasam? Yana qanday so'zlar borki, ularda zamonimizga qo'llay olamiz?

[Ozoda Umarova]

Адашмасам мавзу 2009 йилда ўзбек тилига кириб келган янги сўзларга бағишланган. Ёки адашаяпманми? ;)
Топикстартер қаршилик билдирмаса мавзунинг номини ўзгартириб қўйишим мумкин

[Timur Bazikalov]

Сообщение модератора: Топикстартер қаршилик билдирмаса мавзунинг номини ўзгартириб қўйишим мумкин Qarshilik yo'q.

[Ibrohim Djuraev]

Топикстартер қаршилик билдирмаса мавзунинг номини ўзгартириб қўйишим мумкин

унда топикстартер эмас, мавзу бошловчиси дейиш керак :)

[Ozoda Umarova]

Мавзунинг номи ўзгартирилди.

[AZiza X]

Men ham hamma internatisonal so'zlarning, ilmiy atamalarning hammasini tarjima qilish kerak degan fikrdan yiroqman. Aslida neologizmlar -taraqqiyotning natijasi, bu bilan tilimizning lug'ati yanada boyiydi.

Faqat ba'zi holatlarda mentalitet yoki estetik nuqtai-nazaridan tarjima zarur.

Shu o'rinda bir qiziq ma'lumot: Bilasizmi, Jiguli (mashina rusumi) ni Yevropaga eksport qilishganda, Shvetsiya mamlakati agar mashinaning nomini o'zgartirsangiz, sotib olamiz, deb taklif bildirgan ekan. "Jiguli" ulaning tilida so'kish ma'nosida keladigan badaxloq so'z ekan.
Kompaniyada ishlovchi muhandis Jiguliga Lada deb nom berish taklifi bilan chiqadi(Lada- u sevgan qizning ismi edi, qiz hamisha "men uchun kutilmagan, olamshumul yangilik qilgan odamga turmushga chiqaman" derdi. Muhandisning taklifi qabul bo'lgach, Lada unga turmushga chiqishga rozi bo'ladi).

Hozir Jigulining yanada takomillashgan rusumi-Ladani ko'pchilik yaxshi ko'radi.

[Behzod Saidov]

Интернет тармоғининг оммалашишиш билан тилимизга кириб келган сўзлардан бири – «Ўзнет», яъни Интернет тармоғининг Ўзбекистон билан боғлиқ қисми (UzNet провайдери эмас). Бу сўз рус тилида «Узнет (http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D1%82)» деб аталиши сабабми, ёки у «.UZ» домен номидан келиб чиқиб шундай аталади деган фикрга борибми кўпчилик ўзбек тилида ҳам шундай номланиши керак деган фикрда «Узнет» деб ёзишади (http://uz.infocom.uz/?s=Uznet). Ўзим ҳам илгари ушбу сўзни айрим ҳолда «Узнет», айрим ҳолда «Ўзнет» деб ишлатиб келганман. Лекин, «Инфоком.уз» журнали учун ёзган мақолам (http://uz.infocom.uz/2009/12/17/oznetda-savodsizlik-muammolari-yoki-ozbek-tilidagi-saytlarda-tilga-bolgan-etibor/)ни номлаётганда ўйланиб қолдим. Қайси тўғри? «Узнет»ми ёки «Ўзнет»? Дўстлар билан маслаҳатлашиб ва айрим фактларни эътиборга олган ҳолда ўзбек тилида «Ўзнет» деб аталиши тўғри бўлади деган хулосага келдим. Нега бундай хулосага келганим ҳақида ҳозирча ёзмасдан форумчилар фикрини билмоқчи эдим. Сиз нима деб ўйлайсиз? Сизга қайси маъқул? «Узнет»ми ёки «Ўзнет»? Нега?

[OmoN]

«Узнет»ми ёки «Ўзнет»? Нега?
Аслида "нет" ҳам ўзбекча сўз эмас. Русча бўлса "Узнет", ўзбекча бўлса "Ўзтармоқ".

[Behzod Saidov]

«Узнет»ми ёки «Ўзнет»? Нега?
Аслида "нет" ҳам ўзбекча сўз эмас. Русча бўлса "Узнет", ўзбекча бўлса "Ўзтармоқ".

Интернет ҳам ўзбекча сўз эмас. Уни ҳам таржима қиламизми? ;)

[Timur Bazikalov]

Сизга қайси маъқул? «Узнет»ми ёки «Ўзнет»? Нега?
Rasmiy manbalarda qo'llashga - "O'znet", so'zlashganda va norasmiy sharoitda - "uznet".

[OmoN]

Интернет ҳам ўзбекча сўз эмас. Уни ҳам таржима қиламизми?
Ҳар бир сўзни таржима қилаверсак яқинда "интернет"га ҳам етиб келамиз. Кейин "телевизор", "радио" сўзларини таржима қилишга ўтамиз. Ундан кейин форс тилидан кириб келган сўзларга ўтамиз. "бе-", "но-" - эмас, "ягона" - биттагина, "ҳафта" - етти... Кейин арабчадан кириб келган сўзларни қувиб чиқишни бошлаймиз. Агар ўзбек тили учун қайғураётган бўлсак бундан кўра маънолироқ иш қилинса мақсадга мувофиқ бўларди.
1)Lex.uz ҳақидаги мавзуда (http://uforum.uz/showthread.php?t=10761) Shukhrat Yaminovнинг мана бу (http://uforum.uz/showthread.php?p=310552#post310552) постида шундай дейилган:
Ушбу стандартларнинг 1 дан 5 сонларининг иловалари фақат рус тилида эълон қилинган. Lex.uz тизими қоидаларига кўра ҳужжатнинг расмий таржимаси бўлмаса у фақат бир тилда эълон қилинади. Биз таржима қилмаймиз.
Қуйида шу сонларнинг рус тилидаги вариантлари келтирилган.
Ҳужжатлар ёки стандартлар бошқа тилда эълон қилинаётган пайтда "Узнет" дедингиз нима-ю "Ўзнет" дедингиз нима?
2).UZ доменидаги сайтларнинг кўп қисми рус тилида. Масалан: uForum.uz, edunet.uz, torg.uz. Ёки ўзбекча варианти бўлса ҳам "по умолчанию" рус тили туради. Айрим сайтларда ўзбекча вариантни танласангиз бир сўз билан айтганда "бардак". Ундан кўра русча вариантидан фойдаланганингиз яхши.
3) Тошкент кўчаларидаги реклама баннерларига қаранг? Неча фоизи ўзбек тилида? Анталияда турк тилидан бошқа тилда ёзилган афиша, баннерларни бармоқ билан санаса бўлади. Хар ҳолда мен биронтаям учратмадим. Ҳатто йўл белгиларига ҳам туркча ёзилган. (кимдандир ўрнак олайлик демаяпман. Туркиядан бошқа жойга чиқмаганим сабабли шуни мисол келтирдим холос)
4) Тошкентдаги касалхона, идора, муассасаларга рус тилини билмаган одам қўнғироқ қилишгаям, "таржимон"сиз киришгаям иккиланиб қолади. Қўнғироққа жавоб берган ёки кириш эшигида кутиб олган ходим русийзабон ходимга русча гапиролмасангиз сизга "иккинчи сорт" одамдай муомала қилишади. Ёки пешонасини тириштириб "Гуля,(Диля, Нора, .......) объясни ему" деб ўзбекча биладиган ходимга жўнатишади.
5) Шу форумдаги бир мавзуда (http://uforum.uz/showthread.php?t=11147) дўстимиз Ҳусниддин ўзбекча ёзганлиги учун унга иврит тилида жавоб қайтаришди. Агар Ҳусниддин рус тилида ёзганида ҳеч қанақа муаммо бўлмасди. Кейин ўша мавзуни "Мусорка"га ирғитиб юборишди. Яъни uForum.uzдаги бир мавзунинг аҳлатга ташланишига сабаб ўзбек тилида ёзилган пост бўлди.
Шунча гапдан кейин "@" ни "электрон почта белгиси" ёки "собачка" ёки "итнинг боласи (итдан тарқаган, ит эмган, итга ўхшаган,...)" десак ҳам ҳеч қаеримиз камайиб қолмайди.

[Timur Bazikalov]

Ҳар бир сўзни таржима қилаверсак яқинда "интернет"га ҳам етиб келамиз. Кейин "телевизор", "радио" сўзларини таржима қилишга ўтамиз. Ундан кейин форс тилидан кириб келган сўзларга ўтамиз. "бе-", "но-" - эмас, "ягона" - биттагина, "ҳафта" - етти... Кейин арабчадан кириб келган сўзларни қувиб чиқишни бошлаймиз. Агар ўзбек тили учун қайғураётган бўлсак бундан кўра маънолироқ иш қилинса мақсадга мувофиқ бўларди.
Bu boshqa mavzuga tegushli. Agarda davom etsak, siyosat, tarix, millatchilik, qayg'urish, la'natlashga ketib qolamiz.
Albatta, ko'tariladigan muhim muammolar ko'p. Lekin bu erda forumdoshlarning mavzuga tegishli fikrlarini bilmoqchi edim. Va yo'lakay, yangi narsalarni bilib oldim.


Mana yana bir yangi ibora - "Forumdosh" (yoki uForumdosh :icon_idea: ). Unga to'g'ri keladigan so'z rus tilida yo'q. Rus tiliga ma'noga yaqinroq so'z - "форумчанин". Unda bir qism inglizcha so'zdan olingan. Lekin u tilimizning bur qismi bo'lib qolsa, ne ajab. Ahir u qo'llanilmoqda!

[Behzod Saidov]

Ҳар бир сўзни таржима қилаверсак яқинда "интернет"га ҳам етиб келамиз. Кейин "телевизор", "радио" сўзларини таржима қилишга ўтамиз. Ундан кейин форс тилидан кириб келган сўзларга ўтамиз. "бе-", "но-" - эмас, "ягона" - биттагина, "ҳафта" - етти... Кейин арабчадан кириб келган сўзларни қувиб чиқишни бошлаймиз. Агар ўзбек тили учун қайғураётган бўлсак бундан кўра маънолироқ иш қилинса мақсадга мувофиқ бўларди.

Келишдик, «Интернет»ни таржима қилмаймиз. :)

Ҳужжатлар ёки стандартлар бошқа тилда эълон қилинаётган пайтда "Узнет" дедингиз нима-ю "Ўзнет" дедингиз нима?

Яъни,

Сизга қайси маъқул? «Узнет»ми ёки «Ўзнет»? Нега?

деган саволга жавобингиз шуми? Ҳужжатлар ёки стандартлар бошқа тилда эълон қилинаётган пайтда «Узнет» ҳам «Ўзнет» ҳам деяверишимиз мумкинми?

[Nigora Umarova]

Mana yana bir yangi ibora - "Forumdosh" (yoki uForumdosh :icon_idea: ). Unga to'g'ri keladigan so'z rus tilida yo'q. Rus tiliga ma'noga yaqinroq so'z - "форумчанин". Unda bir qism inglizcha so'zdan olingan. Lekin u tilimizning bur qismi bo'lib qolsa, ne ajab. Ahir u qo'llanilmoqda!

"Forumdosh" atamasi so'z o'zlashtirish usulining "kalkalab olish" turiga kiradi. Bunda boshqa tildagi so'zning morfemik tarkibidan qismma-qism nusxa olish orqali o'zbekcha so'z yasaladi. va shu so'z bilan boshqa til (masalan, rus tili) leksemasining ma'nosi ifodalanadi. Qiyoslaymiz: yarimo'tkazgich< rus.. полупроводник, ilmiy-ommabop<научно-популярный kabi. Kalkalashning bu turi to'liq kalkalash hisoblanadi.
Ba'zan boshqa til so'zining bir qismi o'zgarishsiz olinadi, qolgan qismi esa o'zbek tili materiali bilan almashtiriladi. Qiyos qiling: mikroo'g'it< rus.микроудобрение, ultrotovush<rus.ультрозвук, rekordli< rus.рекордный, meshchanlik< rus.мещанство kabi. Bu qisman kalkalash deyiladi.

[OmoN]

Ҳужжатлар ёки стандартлар бошқа тилда эълон қилинаётган пайтда «Узнет» ҳам «Ўзнет» ҳам деяверишимиз мумкинми?
Ҳа.

[AZiza X]

5) Шу форумдаги бир мавзуда дўстимиз Ҳусниддин ўзбекча ёзганлиги учун унга иврит тилида жавоб қайтаришди. Агар Ҳусниддин рус тилида ёзганида ҳеч қанақа муаммо бўлмасди. Кейин ўша мавзуни "Мусорка"га ирғитиб юборишди. Яъни uForum.uzдаги бир мавзунинг аҳлатга ташланишига сабаб ўзбек тилида ёзилган пост бўлди.

Yaxshi ish bo'lmagan ekan..


Maqola yozganda "O'znet" deganingiz ma'qul. Nima uchunligini aytaymi? Bu faqat tilga sodiqlik emas. Hammadan boshqacharoq variantni taqdim qilish- odamlarni qiziqtiradi, muvaffaqiyatning yarmi bo'ladi.

[Nargiza]

Рус тилида бир мавзу (http://uforum.uz/showthread.php?t=11187)очган эдим, бироқ буни ўзбек тилида муҳокама қилиш тўғрироқ бўлар эди.
Қизиқ бир ҳабар топдим. Россиянинг ИМХОНЕТ (http://blog.imhonet.ru/community/1215/)порталида "Сўз ижоди" (словотворчество) номли мусобақа ўтказилмоқда.
Мусобақанинг мақсади - интернет тармоғи (ва бошқа соҳалада) пайдо бўлаётган янги тушунчалар учун рус тилида муносиб номлар топишдир.
Бу ерда бир қанча мавзуларда ўзбек тилининг ахборот технологиялари учун мослашмаганлиг муаммоси кўтарилган эди. Балки шу муаммони оз бўлса-да ҳал қилишга муносиб сўз ва ибораларни топиш қўл келар?
Мисол учун, кенг тарқалган ва машҳур "@" белгисини биз нима деб атайлик? "Кучукча" сўзини қаердан олдик? Русча "собачка" терминининг келиб чиқишини русларнинг ўзи ҳам айта олмайди. Менимча бу белги учун ўзбек тилида "манзил белгиси" каби ном тўғри келар эди. Шунда falonchi@biryoqda.uz ибораси "фалончи, манзили бирёқда, нуқта уз" каби ўқилади.
Фикрлар?
Qizqiqarli tema! @-ezuv belgisini "kuchukcha" atalishini endi bildim. 'Sobachka'ni qaerdan kelib chiqishini ruslar albatta biladi. Mana:
"Одна из версий происхождения слова «собака»: на алфавитно-цифровых мониторах персональных компьютеров серии ДВК (http://uforum.uz/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D 1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0 %B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0% BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81) (1980-е годы (http://uforum.uz/wiki/1980-%D0%B5_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D1%8B)) «хвостик» рисуемого на экране изображения этого символа был очень коротким,[2] (http://uforum.uz/#cite_note-1) что придавало ему сходство со схематически нарисованной собачкой. Символ @ отображался при каждом включении компьютера ДВК (http://uforum.uz/wiki/%D0%94%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D 1%8B%D0%B9_%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0 %B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0% BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81), после чего пользователю необходимо было выбрать начальный загрузчик." http://ru.wikipedia.org/wiki/@
Motivirovannoe nom, o'zbekchaga esa tarzhima qilingan xolos. Meni taklifim @-'et' (angl., ildizi latinchada 'ad'-ruschada 'u'- jotibdi) bo'lib qolgani yaxshi. Masalan: fergana@fergana.ru- fergana et fergana nuqta ru, ham qisqa ham tushunarli. Joki?

[Nargiza]

Интернет тармоғининг оммалашишиш билан тилимизга кириб келган сўзлардан бири – «Ўзнет», яъни Интернет тармоғининг Ўзбекистон билан боғлиқ қисми (UzNet провайдери эмас). Бу сўз рус тилида «Узнет (http://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%BD%D0%B5%D1%82)» деб аталиши сабабми, ёки у «.UZ» домен номидан келиб чиқиб шундай аталади деган фикрга борибми кўпчилик ўзбек тилида ҳам шундай номланиши керак деган фикрда «Узнет» деб ёзишади (http://uz.infocom.uz/?s=Uznet). Ўзим ҳам илгари ушбу сўзни айрим ҳолда «Узнет», айрим ҳолда «Ўзнет» деб ишлатиб келганман. Лекин, «Инфоком.уз» журнали учун ёзган мақолам (http://uz.infocom.uz/2009/12/17/oznetda-savodsizlik-muammolari-yoki-ozbek-tilidagi-saytlarda-tilga-bolgan-etibor/)ни номлаётганда ўйланиб қолдим. Қайси тўғри? «Узнет»ми ёки «Ўзнет»? Дўстлар билан маслаҳатлашиб ва айрим фактларни эътиборга олган ҳолда ўзбек тилида «Ўзнет» деб аталиши тўғри бўлади деган хулосага келдим. Нега бундай хулосага келганим ҳақида ҳозирча ёзмасдан форумчилар фикрини билмоқчи эдим. Сиз нима деб ўйлайсиз? Сизга қайси маъқул? «Узнет»ми ёки «Ўзнет»? Нега?
Va buni lotin alfavitida yozgansiz, deb umid qilaman. Haligacha o'zbek tilida gapiruvchilar "O'znet" yoki "Uznet" dev yozish kerakmi bilishmaydimi? Bu har doimgi kasali o'zbek tilida gapiruvchilarning, hattoki ismi-familiyasini ham boshqa tilga moslashtirib aytadi, va yozadi ham. Boshqa sababini biladiganlar eslatib o'tishar...

[axmedovshuhrat]

"@" "итнинг боласи (итдан тарқаган, ит эмган, итга ўхшаган,...)" десак ҳам ҳеч қаеримиз камайиб қолмайди.
Барака топ. Бешкара-беш йигирма беш. Молодец.