Исмлар жилоси

[gofurov]

Исм шарифлардаги -ОВ, -ИЧ қўшимчаларидан нега воз кечмаяпмиз?

-ИЧ қўшимчаларидан .... ўғли , ... қизи деган шарифларга узгаряптику секинлик билан

[AbuMuslim]

-ИЧ қўшимчаларидан .... ўғли , ... қизи деган шарифларга узгаряптику секинлик билан

жуда секинда...

[gofurov]

жуда секинда...

Илож қанча.....

[Tulqin Eshbekov]

Илож қанча....

Иложсиз нарсанинг ўзи йўқ. Ҳаракат қилаверсак, шунга яраша баракани кўрамиз, албатта.
Бир пайтлар оммалашиб кетган "салқин ичимлик" деган беўхшов атамани танқид қилгандим. Кимлардир "оқимга қарши сузаяпсизми?!" деб мийиғида кулди. Курашдан тўхтамадим. Телевизорда бир давра суҳбатида шундоқ изоҳ бердим: "ичимликни салқин десак, иссиқ чой ё шўрвани ҳам "жазирама чой", "жазирама шўрва" десак қандоқ бўларкан..." деб айтган гапим кўпчиликда қизиқиш уйғотди, анча шов-шув бўлди. Худога шукр, ҳозир салқин деганлари ўз номи билан салқингина жойларга нисбатан ишлатилмоқда!
Айрим ҳужжатларда нотўғри ёзилган хатоликларга ҳам шу тариқа барҳам бермагунча, бу борада адолат қарор топмагунча ҳаракат қилаверамиз! Бу борада бизга Ўзбекистон Республикасининг "Давлат тили тўғрисида"ги қонуни, фуқаролик кодекси ва бошқа ҳуқуқий асосларимиз қалқондир!

[albatros]

Xalqimizda Soat, Bolta, Bo'riboy kabi ismlar mavjud.Bu ismlar nima maqsadda bunday qo'yilgan?

[Tulqin Eshbekov]

Soat, Bolta, Bo'riboy kabi ismlar

Китобдан катта хазина бўлмас, деганларидек, бу саволингизга Эрнст Бегматовнинг "Ўзбек исмлари" қомусий китобидан батафсил жавоб топиш мумкинлиги ҳақида юқорида ёзгандик.

[Mahmud Jurat]

Xalqimizda Soat, Bolta, Bo'riboy kabi ismlar mavjud.
Булар ҳақиқий туркий сўзлар. Уларнинг маъноси ҳар биримизга тушунарли. Муҳиб сизга тушунарлими, Рустам сизга тушунарлими, муҳиб қўрқинчли, рустам қишлоқи ва бошқалар. Тойир учалоқ, тайр учиш сўзидан, қўниб учиб тинмас бир қушдай гап. Тахир деб кеча амакилар айтар эди. Энди у аччиқга яқин бир фикрга айланди. Араб тилида бир оҳанг, бир товуш маънони бутунлай бузиб юборади. Шунинг учун арабий сўзлар билан аталган кишиларнинг исмини жуда эҳтиёт бўлиб айтиш ва талаффуз қилиш лозим. Ўзбеклар ичида ҳали ҳамон Қутайба исми бор экан. Бу шахс русларнинг фрунзесининг ролини ўйнаган бир пайтлар бизда. Або Муслим Кауфман билан баробар десак бўлади. Ҳой, турким қайда сенинг фикринг ва тафаккуринг.

[мафтун]

Тойир, бу Тохир сўзининг бузилган шакли. Бу купрок Хоразам шевасида учрайди. Рахимни Райим дейишади. Райим сузидан минг йил маъно кидиринг, тополмайсиз. Узингиз битта фараз тўқиб юбормасангиз. Тохир пок-покиза, тоза, озода деган маънони билдиради.
Дарвоке, узингизнинг исмингиз хам арабча экан. Макталган деган маънода. Туркий исмларни ёктирадиганга ухшайсиз, туркийчага угиртирвосангиз буларкан.

[AbuMuslim]

Ўзбеклар ичида ҳали ҳамон Қутайба исми бор экан. Бу шахс русларнинг фрунзесининг ролини ўйнаган бир пайтлар бизда. Або Муслим Кауфман билан баробар десак бўлади. Ҳой, турким қайда сенинг фикринг ва тафаккуринг.

Қутайба бизнинг ўлкаларга Исломни олиб келган фотиҳлардан бўлади... («Араб истилоси» дейиш тўғрими?) (http://islom.uz/content/view/1294/138/)
Уни шарқ дурдонаси бўлмиш Бухорони бомбордимон қилган коммунист Фрунзега қиёс қилиш тўғри эмас... Бухорони машхур қилган айнан мусулмонлар бўлади....
Або Муслимнинг ҳам Кауфман билан боғлиқлик жойи йўқ... бизнинг ўлкаларга Ислом келиб илм-фан, маданият ривожланиб, халқлар ичида пешвога айланганмиз... (Бухорий, Термизий, ибн Сино, Беруний ва илмларда имом бўлган, чироқ ёққан минглаган боболаримиз...)

Ҳой, турким қайда сенинг фикринг ва тафаккуринг.
Туркий элнинг деярли барчаси Исломни дин деб қабул қилган... Ислом билан шарфланган... Ислом туғини баланд кўтарган, буюк салтанатларга асос солган...

Сен на зардушт, сен на буддий,
Сенга на оташ, санам,
Одамийлик дини бирла
тоза иймон ўзбегим.
(Э.Воҳидов)

[Khamidulla]

Bo'riboy
O'zbekistonda tishi bilan tug'ilgan bolalarga "Bo'riboy" dib nom berishgan.

[AbuMuslim]

Таниқли психолог олим Дейл Карнеги «Инсоннинг диққатини жалб этиш учун унинг исмини айтиш энг самарали услуб», – деган эди. Бизнинг ҳам диққатимизни бугун ўзбек халқининг исмлари жалб этди ва бу борада кичкина тадқиқотимизни сизга ҳавола қилмоқчимиз...

линк (http://info.islom.uz/content/view/1586/1006/)

[Tulqin Eshbekov]

Тадқиқотингиздаги "Бироқ исмлар ҳам эскиради" деган гапни тушунмадим...

[AbuMuslim]

Тадқиқотингиздаги "Бироқ исмлар ҳам эскиради" деган гапни тушунмадим...

...Эрнст Азимович Бегматов ўзбек халқига оид исмларнинг 14600 тасини келтирган, уларга изоҳ берган, аммо уларнинг ҳаммаси ҳам бугунги кунда халқимиз томонидан кенг истеъмолда деб бўлмайди.

Масалан, барчамиз ҳозирнинг ўзида исмларимиз ва фамилияларимизни солиштириб кўрсак ҳам фамилияларимизнинг асосини ташкил этган исмлар бугунги кунга келиб анча урфдан қолиб кетганини кўришимиз мумкин.

Ҳозирда 20 ёшлар атрофидаги ёшлар орасида кўп учрайдиган Шерзод, Сардор исмларидан келиб чиққан Шерзодов ёки Сардоров фамилиялари йўқ ҳисоби.

Йигирма ёшлилар орасида тез-тез учраб турадиган Нигора, Севара исмларининг ўрнини эса янги авлод вакилалари орасида Шаҳзода, Севинчлар эгаллаб бормоқда. Ва албатта, ҳаёт давом этгани ҳамда турли соҳалардаги тараққиётлар натижасида исмлар заҳираси ҳам бойиб боради, истеъмолдан чиқиб қолаётган исмлар ўрни янги шаклланган исмлар билан тўлади...

P.S

Мавзу бўйича бир икки саволлар бор...

1. Исм қўйишда нималарга эътибор қилиш керак...
2. Исм қўйишга ким кўпроқ ҳақли (бобоси, ота-онаси, қариндошлар, қўшинлари, ўртоқлари ва ҳк.)

[Masud Mahsudov]

Мавзу бўйича бир икки саволлар бор...

1. Исм қўйишда нималарга эътибор қилиш керак...
2. Исм қўйишга ким кўпроқ ҳақли (бобоси, ота-онаси, қариндошлар, қўшинлари, ўртоқлари ва ҳк.)

1. Ism qo'yishda, avvalo, ismning chin ma'nosini anglash kerak, toki farzzand ulg'ayib, o'z ismining ma'nosini blib yetganda, uyalib qolmasin. Qolaversa, imloviy jihatdan to'g'ri yozilishiga katta e'tibor qaratish kerak. Men shunday insonlarni bilaman, balog'at yoshiga yetkandan so'ng, passport olayotganda, yoki keyinroq o'z ismini o'zgartirishgan.

2. Dinimizga ko'ra, ism qo'yishga birinchi haqli inson - tug'ilgan farzandning otasi... Hurmat yuzasidan, ota bu majburiyatni o'z ota-onasiga o'tkazishi mumkin.

[Mahmud Jurat]

Бухорони машхур қилган айнан мусулмонлар бўлади....

Суҳбат дин тўғрисида эмас, босқинчилик тўғрисида эди. Босқинчиликга келсак Бухоронинг ҳар бир уйига бир араб киритилиб қон қилингани ҳақида. У ёки бу динни ихтиёрий қабул қилган шахс, миллат ва давлатлар кўп. Бухоронинг шаъни араблар келгунча ҳам юқори бўлган, аммо улар айнан араблар томонидан йўқ қилдирилган. Илм ва ривожланишга келсак бизни руслар босиб олганидан кейин ҳам юртимизда ривожланиш кам бўлган эмас. Оламга машҳур олимларимизни санаб ўтиш шарт бўлмаса керак. Бу тарихий ҳолат. Бизда руслар келганидан кейин ривожланиш кўп бўлган деб фарзандларимизни Володя, Михаил ва бошқа исмлар беришни давом этдиришимиз, менимча, унчалик бўлмас. Бу албатта ғалатироқ кўринади ва одамлар бундай қилмайди ҳам. Арабларга келсак, араб тилининг мингйиллик тарихи билан боғланиб кетганлиги учун бизга бу ғалати туюлмаяпти. Аммо қачондир бир куни биз ўзимизни топишимиз ҳам керакдир. Ислом тарқалган миллатлар орасида айнан бизда арабий исмлар жуда кўп. Ён атрофимиздагиларда унчалик эмас. Бу ўринда Туркиянинг қайта тикланиши ўта намунали деса бўлади. "Кунинг ойдин бўлсин" деса бўлар эканку. Мен бу ўринда бирон бир фикрни умуман таклиф қилаётганим йўқ. Чунки ҳали кўп йиллар руслар асоратидан қутулолмай юрамиз. Арабий асоратлардан қутулмоқ менимча анча мушкул масала бўлса керак. Христиан динига мансуб халқларнинг биронтаси яҳудий тилида ибодат қилмайди. Биз ўзимиз билиб билмаган ҳолда бошқа тилда, ўзимиз тушунмаган ҳолда ибодат қиламиз. Оддий исмлар маъносини билмаймизу, ибодатимизнинг қай даражадалигини ўйлаб ҳам кўрмаймиз. Муаммо кўп. Мен ҳар бир инсоннинг ўта билимли, зиёли, қалбан соф, иймонли бўлиши тарафдориман. Бу марраларга у қандай эришади, унинг ўзига боғлиқ. Ҳайём айтганидай Тангрини излашда ҳар кимнинг ўз йўли бўлади ва бу йўл ҳеч кимда бошқаларникига ўхшамайди.

[OmoN]

Қутайба бизнинг ўлкаларга Исломни олиб келган фотиҳлардан бўлади... («Араб истилоси» дейиш тўғрими?)Арабми йўқми билмадим, истиломи йўқми унисиниям билмадим. Ўзга юртга лашкар тортиб бориш нима деб аталади (нима мақсадда бостириб борилганидан қатъий назар)?
Христиан динига мансуб халқларнинг биронтаси яҳудий тилида ибодат қилмайди.Улар бизга ўрнак бўлолмайдилар :)
Биз ўзимиз билиб билмаган ҳолда бошқа тилда, ўзимиз тушунмаган ҳолда ибодат қиламиз.Ҳаммаям эмас. Билиб, тушуниб ибодат қиладиганлар ҳам топилади.

[мафтун]

Ўзга юртга лашкар тортиб бориш нима деб аталади (нима мақсадда бостириб борилганидан қатъий назар)?
Биров сизга бигиз санчса, хамшира укол килади. Зохиран битта нарсага ухшаши мумкин, аммо мохиятда тафовут ер билан осмонча. Зур бериб битта гапга ёпишиб олиш, менимча, яхшимас. Агар мусулмон булсангиз ва бундан шараф туйсангиз, харгиз Аллох берган неъматга -- Исломга нонкурларча муносабатда булманг. ота-онангиз сизни оламга келишингизга сабаб булганидан уларнинг хурмату эхтироми сизга хам фарз, хам карз. иймонли булишингиз учун юртингизга Аллохнинг амри билан келган фотихларни бехурмат килиш,нима деган гап.
Шу уринда Амир Темур, Бобур Мирзо каби аждодларимизни нима деб атайсиз??
Иложи булса,саволга жавоб берворсангиз.

[Korabahtoff]

Шу уринда Амир Темур каби аждодларимизни нима деб атайсиз??

Кошмар-Ота.)))

[OmoN]

Агар мусулмон булсангиз ва бундан шараф туйсангиз, харгиз Аллох берган неъматга -- Исломга нонкурларча муносабатда булмангДавайте менинг эътиқодимни тинч қўямиз. Юқоридаги хабаримда ўзга юртга қўшин тортиб бориш нима деб аталишини сўраганман холос.
Шу уринда Амир Темур, Бобур Мирзо каби аждодларимизни нима деб атайсиз??Амир Темур. Буюк давлат қурган. Жуда кўп жойларни босиб олган.
Бобур - Ҳиндистонни босиб олиб, Бобурийлар империясига асос солган.
Иккаласиям босиб олганидан балки босиб олинган юртлар фақат фойда кўргандир, лекин бу билан босиб олиш ҳақидаги факт ўзгармайди.
Қолган гапларингига жавоб ёзсам бу темани ё мусоркага жўнатворамиз ё бутунлай ёпилиб кетади.
ПС: Оффтоп учун узр. Жавоб талаб қилингани учун ёздим холос.

[Tulqin Eshbekov]

факт ўзгармайди.

У даврда бугунгидек давлатчилик, уларнинг мустаҳкам чегаралари бўлмагани, жаҳон тарихида давлатчилик аталмиш улуғвор ишга буюк Соҳибқирон Амир Темур бобоимиз асос солгани ҳақида жуда кўп асарлар, илмий мақолалар ёритилган-ку. Шу боисдан собиқ шўро даврида онгимизга зўрама-зўраки сингдирилган "босиб олиш" деган ўта бирёқлама тушунча бугун тамомила ўзгариб кетган! Буюк аждодлар ҳақида ўйлаб, етмиш ўлчаб кейин ёзинглар. Ўтмишга бугуннинг нуқтаи назаридан баҳо бериш ҳамиша ўзини оқламаслиги ҳақида наҳот ўқимаган бўлсаларингиз?
Иккинчидан, бу саҳифада кўпроқ мавзуга оид дилкаш гурунглар бўлса...

[Masud Mahsudov]

Тарихни кучлилар ёзишади...

[OmoN]

дилкашОйбек метросининг яқинидаги "Дилкаш" кафесида бир пайтлар зўр ош қилишарди.

[Masud Mahsudov]

дилкашОйбек метросининг яқинидаги "Дилкаш" кафесида бир пайтлар зўр ош қилишарди.

Менимча, ҳозир ҳам ёмон эмас, йиғиламизми бирор кун ўша ерда? )))))

[Nigora Umarova]

дилкашОйбек метросининг яқинидаги "Дилкаш" кафесида бир пайтлар зўр ош қилишарди.

Dil pereffiksi qo'shilgan ismlar o'zbek tilida nihoyatda ko'p. ;)
Dilshod, Dilorom, Dilrabo,... dilxun, dilozor kabi....

[Nigora Umarova]

Менимча, ҳозир ҳам ёмон эмас, йиғиламизми бирор кун ўша ерда? )))))

Yig'ilishlar haqida alohida mazu bor-ku. "Reallikka ko'chgan virtual birlik" da maslahat oshini o'tkazsangiz bo'lmaydimi.... :)

[Mahmud Jurat]

"жаҳон тарихида давлатчилик аталмиш улуғвор ишга буюк Соҳибқирон Амир Темур бобоимиз асос солгани ҳақида жуда кўп асарлар, илмий мақолалар ёритилган-ку."

Ҳай, ҳай, сал ошиб кетдиёв, чоғи. Хитой деворидан сал ё нарироқ, ё берироқ.

[Nigora Umarova]

Mahmud Jurat домла!,
Хабардан иқтибос келтираётганингизда техник ҳолатларга ҳам эътибор беринг. Сизнинг хабарингиз билан изоҳ келтирилган хабар "қоришиб" кетмасин.

[Bekmirzo]

Dilorom... Sherali Jo'rayev o'zining "Dilorom" qo'shig'ini qiyomiga yetkazib ijro etgan.

[Nigora Umarova]

Dilorom... Sherali Jo'rayev o'zining "Dilorom" qo'shig'ini qiyomiga yetkazib ijro etgan.

"Dilorom" qo'shig'ining matni haqida o'zga mavzuda gaplashilsa (http://uforum.uz/showthread.php?p=558718&postcount=1) maqsadga muvofiq bo'lardi. ;)

[Bekmirzo]

haqida...haqida.uz degan sayt bo'lardi. Bugun bir qaragandim, negadir umuman yoqmadi...
;)

[JUS]

yoqmadi...

Форумимизни кузатиб бораётиб, исмлар ҳусусида тухталаркан - "Ҳар бир нарса ва шахсга "ёқмади" деган сўзни ишлатиш оқибатида кимнидир дилини хира қилиб қўйиш мумкин" - дейди қўшним бўлмиш, ажойиб суҳбатдош, итеъдодли, ёш олим Исмоил Аситхўжаев. :)

[OmoN]

олим"Олим бўлиш осон, одам бўлиш қийин" дейди доно халқимиз.

[Tulqin Eshbekov]

ИСМЛАР ЖИЛОСИ
(Боши ўтган саҳифаларда)

Минг афсуски, исми шарифларимиз ёзилишидаги кўплаб қўпол имловий хатоликлар узлуксиз давом этаётир. Ахир, ҳар куни юртимизда минглаб ўғил-қизларга, фуқароларга «Туғилганлик ҳақида гувоҳнома», «Фуқаролик паспорти», «Ўрта маълумоти тўғрисида шаҳодатнома», «Никоҳ қоғози», қайсидир ўқув юртини тамомлаганлиги ҳақида диплом (аксарият илмга чанқоқ инсонлар икки-уч ўқув юртидан диплом олмоқдалар), «Ҳарбий билет», бирор партия ё уюшмага аъзолик билети, «Ҳайдовчилик гувоҳномаси», «Техпаспорт», «Меҳнат дафтари», «Уй дафтари», даволаш муассасаларидаги махсус дафтарлар ва ҳоказолар янгидан ёзилаётир.

(Давоми келгуси саҳифада)

[Tulqin Eshbekov]

ИСМЛАР ЖИЛОСИ
(Боши ўтган саҳифаларда)

Булардан ташқари, ҳар куни сон-саноқсиз «Турар жойдан маълумотнома», иш жойидан маълумотнома, тавсифнома, меҳнатга лаёқати бор ё йўқлиги ҳақида варақа, тўловномалар, хизматсафар гувоҳномаси, нотариус ва бошқа ҳуқуқий идоралардан муҳим ҳужжатлар олинади.
Ҳар бир ишхонада ҳисобчи, кадрлар бўлими, хазиначи ёзиб тўлдирадиган ҳужжатларга ҳам исми шарифингиз ёзилиши зарур. Албатта ўша паспортдагидек ёзилиши шарт. Ана энди бошда бир марта «адашиб» ёзилган «Халтаев Тахир»нинг шунча ҳужжатларда такрор-батакрор таҳқирланишини кўз олдингизга келтиринг!..

(Давоми келгуси саҳифада)

[Tulqin Eshbekov]

ИСМЛАР ЖИЛОСИ
(Боши ўтган саҳифаларда)

Инсоннинг исми шарифини бузиб ёзиш — гуноҳлар ичида энг оғир гуноҳ, дегим келади. Таассуфки, ҳар куни ўзимиз ҳам билиб-билмай ўша хатоликка қанчалик «ҳисса» қўшаётганимиз ҳақида ўйлаб кўрмаймиз. Ўғил-қизларимиз исми шарифи «Туғилганлик ҳақида гувоҳнома»сида қандоқ ёзилган бўлса, мактабда «журнал»га айнан шундоқ кўчирилмоқда.
Сўнг, ўрта маълумот тўғрисидаги шаҳодатномага исми шариф ёзишда ҳам шундай йўл тутилаётир. Айни вақтда туман Ички ишлар бўлими паспорт бўлинмаси мутасаддилари ҳам илгариги ҳужжатларида қандоқ ёзилган бўлса, шундоқ ёзмоқдалар. Бошқа қужжатлар ҳам шу тариқа тўлдириб борилаверади.

(Давоми келгуси саҳифада)

[Nigora Umarova]

Ushbu saytda ham ismlarning ma'nosi va qaysi tildan kelib chiqqanligi haqida ma'lumotlar (http://www.muslima.uz/ismlar)kiritilgan ekan.

[Bekmirzo]

... тўловномалар, хизматсафар гувоҳномаси, ...
Qo'shni mavzulardan birida yosh ijodkorlarni "mensizlik" degan so'z uchun rosa yayrab tanqid qilayotgan To'lqin Eshbekning ijod durdonalaridan biriga qarang!

Ham lug'aviy, ham grammatika tarafidan xato qilganini muhtaram domla anglab yetsa, bag'oyat mamnun bo'lardik.

[OmoN]

Ham lug'aviy, ham grammatika tarafidan xato qilganini muhtaram domla anglab yetsa, bag'oyat mamnun bo'lardik.Бекор гап :) Сиз "хизмат сафари гувоҳномаси" деб ўқиган манбааларингизда хато ёзилган. Ўша манбаани ёзган одам хато қилган бўлса уни байроқ қилиб кўтариб олиш яхши эмас :)

[Tulqin Eshbekov]

ИСМЛАР ЖИЛОСИ
(Боши ўтган саҳифаларда)

Касбимиз тақозосига кўра кўплаб идора ва ташкилотларга ташриф буюрганимизда антиқа манзараларга дуч келамиз. Туппа-тузик ўзбекона исм-шарифлар эшикларга кўр-кўрона хато ёзиб қўйилган. Сабабини суриштирсак, ўша мансабдор кишидан — «паспортимда шундай ёзилган» деган мужмал жавоб эшитамиз.
Касбимиздан бохабар бўлгач, ўша мансабдорларнинг, газетага ёзадиган бўлсангиз, исми фамилиям айнан паспортимдагидек бўлсин, деб қўйишлари ортиқча.
Ота-буванг руҳини чирқиллатма, дейдиган мард йўқ. Ҳей, барака топгур, паспортингда шунақа хато «ёзилиб қолган» бўлса, уни ким тузатиб беради? Одилона Қонунларимизга амал қилсангчи!
Ўзбекистон Республикасининг «Давлат тили ҳақида»ги Қонуни 15-моддасида «Ўзбекистон Республикасида яшовчи шахслар, ўз миллатидан қатъи назар, ўз исмини, ота исми ва фамилиясини миллий-тарихий анъаналарга мувофиқ ёзиш ҳуқуқига эгадирлар» деб ёзилган!

(Давоми келгуси саҳифада)

[OmoN]

Сабабини суриштирсак, ўша мансабдор кишидан — «паспортимда шундай ёзилган» деган мужмал жавоб эшитамиз.
Касбимиздан бохабар бўлгач, ўша мансабдорларнинг, газетага ёзадиган бўлсангиз, исми фамилиям айнан паспортимдагидек бўлсин, деб қўйишлари ортиқчаТо есть паспортдаги исмни ОАВда тўғрилаб ёзиш керакми? Агар газетада бошқача ёзилса мақола умуман бошқа одам ҳақида бўлиб қолади-ку.

[Tulqin Eshbekov]

Агар газетада бошқача ёзилса мақола умуман бошқа одам ҳақида бўлиб қолади-ку.

Бу муаммо устида ҳамон бош қотирилмоқда, баҳс-мунозаралар давом этмоқда. Агар ҳужжатидагидек ёзилиши талаб этилса, ўзбек газеталаримиз "Айниса Тахтаева", "Халтура Пашшаев"ларга тўлиб кетади...
Аслида газетада ўша инсонларнинг асл исм-фамилиялари битилиб, ҳужжатларида... бошқа одам бўлиб юришибди...
Айрим ҳужжатлардаги бундай нуқсонларга барҳам беришга қонуний имконият яратилганига 20 йилдан ошди! ;)

[Tulqin Eshbekov]

ИСМЛАР ЖИЛОСИ
(Боши ўтган саҳифаларда)

Маълумки, 1995 йил 21 декабрда мазкур қонун янги таҳрирда қабул қилинган. Унгача амал қилган қонунимизга мувофиқ ҳам кўпгина ватандошларимиз, миллатдошларимиз янги давр ҳужжатларини олиш шарафига мушарраф бўлганлар.
“Давлат тили ҳақида”ги қонунда аввал бошданоқ исми шарифларнинг ҳужжатларда ёзилиш масаласи оқилона ҳал этилгани сир эмас.
Унда шундай жумлалар қайд этилган эди: «Исмлар, ота исми ва фамилияларининг ягона тўғри шакли махсус маълумотномаларда қайд этилади. Ўзбекча исмлар, ота исми ва фамилиялар бошқа тилларда берилганда, айни чоғда, дунёга машҳур кишиларнинг ота исми ва фамилияси ўзбек тилида берилганда уларнинг асл ёзилиш хусусияти сақланиб қолади.
Исмлар, ота исми ва фамилияларни ёзишда ўзбек тилининг ифода ва талаффуз қонуниятларига риоя этилади». Одилона қонунларимизга монанд исми шарифларимизнинг тўғри ёзилиши учун «махсус маълумотнома» ҳам дунё юзини кўрди. Бу – «Ўзбек исмлари» қомусий китобидир. Унда исмларнинг лотин алифбосида ёзилиш тартиби ҳам кўрсатилгани айни муддао бўлган.
Хўш, паспортидаги хатоликларни тўғрилаттириб олишлари учун ўша шахсларга бундан ортиқ яна қанақа ёрдам ё имтиёз керак? «Адолат» нашриёти 1999 йилда Ғафур Абдумажидовнинг «Ўзбекистон Республикасининг Давлат тили ҳақида»ги Қонунига шарҳлар» деб номланган рисоласини 5000 нусхада чоп этган.
Рисоланинг 26-бетида шундай ёзилган: «ўзбек исмлари, ота исмлари ва фамилияларида анъанавий, умум томонидан қабул қилинган ўзбек имлоси нормаларини сақлаб қолиш мақсадга мувофиқдир. Масалан: Жўраев, Эргашев, аммо «Джураев», «Иргашев» эмас». Ана сизга қонуний изоҳ! Бундан ортиқ яна қандай ҳужжат талаб қиласиз?
Бунинг учун аввало инсон қалбида миллий туйғу бўлмоғи лозим! Собиқ «қизил тузум» даврида хатолик ўтибдими, энди уни тузатиш мавриди етган! Мустақиллик сизу бизга ана шу имкониятни берган!! Фақат, фамилияларини тўғрилаттириб ёздириш ҳар кимнинг ўзига боғлиқ.
«Паспортимдаги имловий хатоликни тўғрилаттирсам, бошқа ҳужжатларимдаги хатоликларни ҳам тузатиб чиқишнинг ўзи бўладими?» дея тушкунликка тушишга ҳожат йўқ. Айтайлик, Холтоев Холтўра деган инсон ҳужжатларида «Халтаев Халтура» бўлиб ёзилиб қолган.
Энди у Фуқаролик паспортида ҳам исми шарифини тўғрилаттирса бошқа ҳужжатлари нокерак бўлиб қолмайди. «Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик кодекси»да ҳар бир фуқаронинг қонуний ҳақ-ҳуқуқлари етарли даражада кафолатланган.

(Давоми келгуси саҳифада)

[Tulqin Eshbekov]

ИСМЛАР ЖИЛОСИ
(Боши ўтган саҳифаларда)

Бирор қонунда «паспортида исм-фамилиясини тўғрилаттирганларнинг бошқа ҳужжатлари нокерак бўлиб қолиши» ҳақида гап-сўз йўқ.
Қолаверса, чумчуқдан қўрқиб тариқ экмайдиган одамдек фуқаролик паспортидаги хатоликни тўғрилатган тақдирда «бошқа ҳужжатлари» ҳам ортиқча ташвиш бўлишидан қочиб юриш маънавиятли кишига тўғри келармикин?!
Авлодларим алам билан «қайси Халта, Халтура ё Тахирнинг авлоди эканмиз» дея ўксинмасин, десангиз, исмингизни асл ҳолида сақланг! Бунинг учун юртимиз истиқлоли аллақачон имкониятлар эшигини очиб берганини унутманг!

Манба: “Адашган қиз қисмати” китоби, –Т.: Ғафур Ғулом
номидаги Адабиёт ва санъат нашриёти, 2000 йил .32-37-бетлар

[Azim]

Ҳар бир инсонга ҳаётда бериладиган биринчи улуғ маънавий неъмат – Исмидир. Ўзбекона ҳар бир исм замирида олам-олам маъно мужассам. Афсуски, собиқ мустабид тузум даврида кўплаб исмларимиз ҳужжатларимизга нотўғри ёзилган. Масалан, Ойниса – Айниса (қандоқ қўпол маъно чиқишига эътибор бердингизми?), Тўхтаев – Тахтаев (бу ҳам кулгили), Холтўра – Халтура (қанчалик аянчли...):clapping:

Ҳар қандай хатоликни тузатса бўлади. Исмларимизга доғ бўлиб қолган ўша хатолар ҳақида сиз нима дейсиз, азиз форумдош? :187:
Ассалому алайкум! Устоз Сиз доим долзарб мавзуларни топасиз. Бу масала менинг хам ғашимга тегиб кетган. Айниқса баъзи шунақа хато ёзилган исм ёки фамилия эгалари билан баҳслашаман! Улар ўша хатоликларни қўллаб қуввалагани жуда жаҳлимни чиқарворади. Масалан, "Султанов", "Ураков" каби оддий имло хатоларни хато десам жаҳли чиқади. Тўғрилатиб олиши керак аслида. Улар Ўроқов Султонов дейилса қўпол деб қабул қилишади. Шунақа гаплар домла!

[fayzullajohn]

bir kursdoshimizning ismi Rabbimxon edi. Boshqalar uni Rabbim! deb chaqirar edilar. Tasavvur qilyapsizmi? Xaltura-Malturalar xolva bo'lib qoladi buning oldida.
Bechora, ismini o'zgartirdi.

Yana bir kursdoshimizning ismi Maxsud edi. Domla unga ismingni Maqsud qilsang yaxshi edi, deganida, yo'q Maxsudligicha qoladi deb do'q urgandi.

Yana bir kursdosh qizimizning ismi Muxarram edi, Mukarramga o'zgartirishni maslahat berishgan edi.

Kimdir buni to'g'ri qabul qiladi, kimdir o'jarlik qiladi.

[Masud Mahsudov]

Yana bir kursdosh qizimizning ismi Muxarram edi, Mukarramga o'zgartirishni maslahat berishgan edi.

Kimdir buni to'g'ri qabul qiladi, kimdir o'jarlik qiladi.

"Muharram" va "Mukarram" ismlarining ma'nolari turlicha...

[Tulqin Eshbekov]

Xaltura-Malturalar xolva bo'lib qoladi buning oldida.

Бир суҳбатда бўлғуси санъаткор қиз мени ҳам уриб-енгмоқчи бўлса денг. Нима эмиш: "исмлар инглизчага мослаб ёзилиши мақсадга мувофиқ... Масалан, Пошшани - Паша деб ёзса, у чет элга чиққанда қийналмайди" дейди-я...
Унга миллий ғурур ҳақида тушунтириб қўйгандим, дув қизарганча узр сўради! :)

[Nigora Umarova]

O'zbek ismlarining ma'nosi haqida yangi sayt (http://ism.uz/letter/A) ochilibdi. Yaxshi sayt, biroq bir qancha kamchiliklar ham mavjud.

[DURIAN]

Muharram ismi haqida berilgan ekan bu yerda.
Muharram oyida (hijriy yil hisobida birinchi oy) tug'ilgan farzand.


manga g'alati tuyilgan ismlar ham duch kelgan hayotimda.
Masalan Mehrojiddin.
mani bilishimcha bu so'zni o'zagi mehroj bo'lishi kerey. Bu so'zni teapadagi saytdan qidirib ko'rdim ma'nosini (Yuksak, ulug' martaba sohibi) deb beryapti. Lekin arabcha haraja so'zidan olingan bu so'z, yuksalish degani emas, balki chiqish degani. Yani mehrojiddin "dindan chiqqan odam" sifatida tarjima qilinyapti.
Agar ism Me'rojiddin bo'lsa unda "dinda yuksalgan kishi" degan ma'no kasb etardi.
Balki man hato qilayotgandurman, arabchani unaqa yaxshi bilmayman, biladiganla bir fikr bervoriyla.

[OmoN]

O'zbek ismlarining ma'nosi haqida yangi sayt ochilibdi. Yaxshi sayt, biroq bir qancha kamchiliklar ham mavjud.OmoN нинг маъноси ҳам бошқачароқ берилган. Омон - араб тилидан олинган бўлиб "Иймон келтирган" дегани. Соғ-омон бўлишга алоқаси йўқ.
ПС: Омонча (http://ism.uz/names/Omoncha) деган исм ҳам бор экан :)

[Nigora Umarova]

ПС: Омонча (http://ism.uz/names/Omoncha) деган исм ҳам бор экан :)

Variantlari bilan berilgan-de. ;)

[Chustiy]

Masalan Mehrojiddin.
mani bilishimcha bu so'zni o'zagi mehroj bo'lishi kerey. Bu so'zni teapadagi saytdan qidirib ko'rdim ma'nosini (Yuksak, ulug' martaba sohibi) deb beryapti. Lekin arabcha haraja so'zidan olingan bu so'z, yuksalish degani emas, balki chiqish degani. Yani mehrojiddin "dindan chiqqan odam" sifatida tarjima qilinyapti.
Agar ism Me'rojiddin bo'lsa unda "dinda yuksalgan kishi" degan ma'no kasb etardi.
Balki man hato qilayotgandurman, arabchani unaqa yaxshi bilmayman, biladiganla bir fikr bervoriyla.

Manam Yangiobodda bir oilani bilardim, otasini ismi G'ayrat, o'g'lini ismi G'ayriddin :(

[Nigora Umarova]

Manam Yangiobodda bir oilani bilardim, otasini ismi G'ayrat, o'g'lini ismi G'ayriddin :(

Bu hammasi so'zning ma'nosini bilmaslik oqibatidandir. So'z ma'nosini bilmay ism qo'yadiganlar qosh qo'yaman deb ko'z chiqarishadi.

[DURIAN]

Manam Yangiobodda bir oilani bilardim, otasini ismi G'ayrat, o'g'lini ismi G'ayriddin mdaa. Bilib qo'yishganmikan yoki adashibmi? Yoki asli G'ayratiddin bo'gan bo'sa , "at" si tushib qolib G'ayriddin bo'p qoganmikan.
Savodsizlik qursin savodsizlik.

Vaqtida yangi farzand ko'rgan ota ona, sekin kottalarni oldiga borib (otahon yoki domla) "farzandlik bo'ldim,tabarrukan bir ism qo'yib bering"deb duosini olar edi. Hozir esa halqimizda din u yoda tursin,manaviyati yer osti bo'p ketgani uchun qandaydur ma'no madrasasiz ismla ko'payib ketmoqda. :(

[Nigora Umarova]

...manaviyati yer osti bo'p ketgani uchun qandaydur ma'no madrasasiz ismla ko'payib ketmoqda. :(

Ma'naviyat juda ham yer osti bo'lib ketmagan-e-ey. Bu gapni To'lqin Eshbek domla o'qib qolsalar bormi... ;)

Qaysi ismlarni mazmunsiz deb bilasiz?

[DURIAN]

Ma'naviyat juda ham yer osti bo'lib ketmagan-e-ey. Bu gapni To'lqin Eshbek domla o'qib qolsalar bormi... Ha mayli hali oyo ostigacha tushmadiyu, lekin tizzaga kep qogani rost bo'sa kere.Domla nima disala divursinla.:)
Shaxsan manga yoqmaydigan ism bu Shoxsanam. Undan keyin bitta yangilik. Yaqinda birisi o'zini qiziga Farishta degan ism qo'yibdi.:(
Bunaqa ismni hayotni ko'rgan, oq qorani yaxshi tanigan keksalardan chiqmaydi. Balki ma'naviyatsiz ota yoki onadan chiqishi mumkin.

[Chustiy]

Manam taniyman Farishta ismli bir qizni :) aytishicha bobosi qo'yganmush ismini
Gulsanamchi?! :)

[Nigora Umarova]

Manam taniyman Farishta ismli bir qizni :)

Farishtadek bo'lsin degan niyatda qo'yilgandir-de. Shu ismning muqobili sifatida turklarda "Malak" ismi ham bor. Ajab emas odamlarimiz seriallardan o'rnak olib ushbu ismning jaranglashi yoqib yaqin orada shunday ismlarni qo'ya boshlashsa.

[abdurahmonaka]

So'z ma'nosini bilmay ism qo'yadiganlar qosh qo'yaman deb ko'z chiqarishadi. Ha togri, keginchalik tushunishib ,ismni almashtirib olayotganlar ham bolib turibdi.

[DURIAN]

Ha togri, keginchalik tushunishib ,ismni almashtirib olayotganlar ham bolib turibdi. Keyinchalik ismni o'zgartirish sunnatga muvofiqdir, shuning uchun ayrim insonlar "esini tanigandan" keyin, yangi ismlari olishadi.

Lekin halq orasida ismga doir bir misticheskiy gap yuradi, yani "buni ismi og'irlik qivotti, boshqa ism berish kerey" degan. Kim bu haqda tayinli gap biladi?

[Shokirbek]

Manam Yangiobodda bir oilani bilardim, otasini ismi G'ayrat, o'g'lini ismi G'ayriddin mdaa. Bilib qo'yishganmikan yoki adashibmi? Yoki asli G'ayratiddin bo'gan bo'sa , "at" si tushib qolib G'ayriddin bo'p qoganmikan.
Savodsizlik qursin savodsizlik.


Ёки "Ғаюриддин"нинг қисқартма шакли бўлиши ҳам мумкин. "Ғаюр" сўзи арабчада "ҳамиятли", "қизиққон", "қаттиқ қайғурган" маъноларини беради. "Динга маҳкам" маъносида "Ғаюриддин" деб қўйилган бўлса, тилга олинганда "Ғайриддин"га алмашиб кетгандир.

[DURIAN]

Ahli ilmlar ham borakanu bu forumda. :)
Ёки "Ғаюриддин"нинг қисқартма шакли бўлиши ҳам мумкин. "Ғаюр" сўзи арабчада "ҳамиятли", "қизиққон", "қаттиқ қайғурган" маъноларини беради. "Динга маҳкам" маъносида "Ғаюриддин" деб қўйилган бўлса, тилга олинганда "Ғайриддин"га алмашиб кетгандир.Ustoz, shu FARISHTA yoki MALAK ismini farzandlarga qo'yish masaladida kitoblarda u bu izohlar keladimi? Bizlar bilan o'rtoqlashing.

[Nigora Umarova]

Ahli ilmlar ham borakanu bu forumda. :)


Siz nima deb o'ylagandingiz. Forumimizda zakiy zotlar yig'ilgan. :)

Mening ham Shokirbek akaga savolim bor edi:
Ba'zan ota-ona tomonidan qo'yilgan ism inson taqdiriga ta'sir qiladi deyishadi. Yoki bo'lmasam "ismini ko'tara olmabdi" degan qarashlarga ham duch kelamiz. Siz bunday gaplarga qanday qaraysiz?

[Mahmud Jurat]

"Исмлар жилоси" муҳокамасида қаташмоқчи эмас эдим. Чунки бу масала бизда анча чалкашиб, ҳатто ечимини излаб бўлмас даражадаги масалага айланиб кетган. Ахир, бизнинг Мустақилликдан кейинги биринчи қарорларимиздан бири бу "исмларингизни тўғрилаб олинг" деган қарор бўлган эди. Аммо исмларини тўғриламоқчи бўлганлар қандай тўсиқларга учраганини айтиб ўтишга ҳожат йўқ. Чунки қонун ижозат берганига қарамасдан ИИВ гида ишлаб чиқилган Йўриқнома бунга тўсиқ қўйган эди.
Мен Мустақиллик йилларида газеталарда чиққан ғалати исмларни йиғиб юрардим. Мана уларнинг намуналари: Қутайба, Жанизам, Мирсавур, Баххаб, Наризиба, Сотим, Низан, Абил,
Арип
Тахри
Явқашти
Исран
Бумат
Фахрад
Шамак
Мафурат
Эшета
Захардин
Турасхан
Мукамбар
Сагинтай
Абдукалик
Урал
Кудайкул
Бовре
Патила
Юлдаш
Лафиса
Мухтабар
Диляра
Хаджи
Ширмухамад
Эшондеда
Деда
Сагат
Исар
Убат
Шамир
Зура
Хаитби
Ахтам
Тимаш
Пида
Тоживой
Салахеттин
Банги
Ақоид
Бария

Бу исмларни газеталарда кўриб халқимизнинг нақадар ўз қадри қимматига, исми ва тилига лоқайд бўлиб кетганидан ачиниб кетаман. Исмига, тилига лоқайдлик қилган киши бошқа масалаларда ҳам лоқайдлик кўрсатиши тайин. Менимча бу йўналишда баъзи бошқа давлатлар тажрибасидан келиб чиқиб қонуний, ҳатто мажбурий йўл тутиш керакми, деб ўйлаб қоламан. Ўзбек халқида исмлар йиллар, асрлар давомида ўта араблашиб улгуриб, охирги пайтларда улар секин аста руслашиб бормоқда эди. Уларни туркийлаштириш пайти келди.

[OmoN]

Бу исмларни газеталарда кўриб халқимизнинг нақадар ўз қадри қимматига, исми ва тилига лоқайд бўлиб кетганидан ачиниб кетаман.Келтирган исмларингиз "Муҳаммадтоҳирмирзооҳун" ёки "Меҳринозбонубегим"нинг олдида чепуха. Болани издеваться қилишиб бирваракайига нақд 4 та исм қўйишган. Ота-онанинг ўзи ҳам болани тўлиқ исми билан чақирмаса керак (исмини тўла айтгунингча обед бўлади).

[Nigora Umarova]

Келтирган исмларингиз "Муҳаммадтоҳирмирзооҳун" ёки "Меҳринозбонубегим"нинг олдида чепуха. Болани издеваться қилишиб бирваракайига нақд 4 та исм қўйишган. Ота-онанинг ўзи ҳам болани тўлиқ исми билан чақирмаса керак (исмини тўла айтгунингча обед бўлади).
Har holda bu dunyodagi eng uzun ism emas-ku. :)

[Nigora Umarova]

"Dunyodagi eng uzun ism" haqida yapon rivoyati bor edi:

Sio Syan tug'ilganida onasi unga "Sion" deb ism qo'yadi-yu vafot etadi. Shu bilan bolaning ismi Sion bo'lib ketadi. Oradan ikki-uch yil o'tib Sionning otasi ikkinchi marta uylanadi. O'gay ona ham o'g'il ko'radi. U o'g'liga go'zal ism qo'yishni istar edi. Qoni-qo'shni, qarindosh-urug'lar bilan maslahatlashganida, ular agar o'g'lingga uzun ism qo'ysang, ana unda uning umri ham uzun bo'lib, baxtli bo'ladi, deyishdi. Ayol uch kechayu uch kunduz o'ylab, dunyodagi eng uzun ismni tanladi: Denyudo konyudo mapiranyudo sekartanyudo xeytokko xaritanimambedo xaritanikommeto itsigariko sigariko sioni setrabitsuni ayomonu omonu ayamotsu kosu mosunimosikunu xonaxixi sioni oysukyan
166 ta harfdan iborat ism onaga juda go'zal va salobatli tuyuldi va o'zining topgan ismidan benihoya xursand bo'ldi.
Aka-uka birga katta bo'lishdi. O'gay onadan tug'ilgan eng uzun ismli bola o'taketgan shum va maqtanchoq bo'lib o'sdi. Chunki ota-onasidan eng uzun va salobatli ism faqat senda bor, degan gapni ko'p eshitgan edi-da. U akasini masxaralab, bitta so'zdan ham iborat ism bo'larkanmi, Sionmish, deb kulardi. Sion ukasining uzun ismini masxaralamoqchi bo'lib,
Denyudo konyudo mapiranyudo sekartanyudo xeytokko xaritanimambedo...ga kelganida hiqichoq tutib qolardi.
Uyda ham ukaning ismi uzun bo'lganligi sababli unga ish buyurib o'tirishmas, o'rniga "Sion, bozorga borib kel", "Sion, ana uni qil", "Sion, mana buni qil", deyishardi. hatto ukasi to'palon qilganida ham Sion gap eshitardi, axir uning ismini aytish oson-da. Agar ota kichik o'g'lini urishmoqchi bo'lsa, Denyudo konyudo mapiranyudo sekartanyudo...
derdiyu, chakagi og'rib, keyin qo'l siltab qo'ya qolardi.
Bir kuni aka-uka quduq bo'yida o'ynab yurganlarida ukasi shumlik qilib akasini quduqqa itarib yubordi. Bolalar chuvillashib kattalarga murojaat qilishdi: "Sion quduqqa tushib ketdi", deyishdi hovliqib. kattalar quduq bo'yiga kelib, arqon tashlashdi, narvon tushirishdi, Sion eson-omon tahqariga chiqib oldi.
Oradan bir hafta o'tdi va Sionning uzun ismli ukasi sho'xlik bilan quduqqa tushib ketdi. Bolalar chuvillashib kattalarga murojaat qilishdi: Denyudo konyudo mapiranyudo sekartanyudo xeytokko xaritanimambedo xaritanikommeto itsigariko sigariko sioni setrabitsuni ayomonu omonu ayamotsu kosu mosunimosikunu xonaxixi sioni oysukyan quduqqa tushib ketdi,-deyishdi bolalar tillari osilguncha. Kattalar bolalarning gapini tushungunlaricha ancha vaqt o'tdi va quduq bo'yiga borib arqon tashlashdi, narvon tushirishdi, bolani bir amallab tortib olishdi, ammo vaqt o'tgan edi...
Chunki uning ismi juda uzun edi-da.

[Nigora Umarova]

... "Муҳаммадтоҳирмирзооҳун" ёки "Меҳринозбонубегим"нинг олдида чепуха. Болани издеваться қилишиб бирваракайига нақд 4 та исм қўйишган. Ота-онанинг ўзи ҳам болани тўлиқ исми билан чақирмаса керак (исмини тўла айтгунингча обед бўлади).

To'g'ri, ba'zan bir qancha so'zli ismlar uchrab turadi, biroq ismlarning so'ngida-xon, -xo'ja, -bonu, -begim, -jon qo'shimchalarini qo'shish, nasl-nasabini bildiruvchi Mir-, Said-, Sho- old qo'shimchalarni qo'yish ularga husn bo'lmaydimi?
Yuqorida siz keltirib o'tgan "2-3 seriyali' ismlar esa "husnbuzar"ga o'xshab turibdi.

[Mahmud Jurat]

Аслида гапни узун исмлар йўналишида эмас, бузуқ исмларга қаратмоқчи эдим. Бизнинг шароитда Ўзбекистонда Қутайба исмининг учрашидан шу даражада ҳайрон бўлган эдимки, охирги йиллардаги Фрунзега ўхшаш. Наҳотки бундан юз йиллар кейин бизнинг жамиятимизда Володя ва фрунзелар учраса. Бошқа тиллардан олинган сўзлар исм сифатида учраганда уларнинг талаффузи ўта муҳим бўлади. Биргина мисол бу араб тилидан кириб келган тхр, яъни тохир, тоҳир, тахир, таҳир, тойир ва бошқа вариантлари. Шу ўринда муҳиб ва унинг вариантлари ҳам.
Мен ўз тилимиз, унинг имкониятлари ва жамиятимиздаги туркий исмларга эътибор қаратмоқчи бўлдим.

[Masud Mahsudov]

Аслида гапни узун исмлар йўналишида эмас, бузуқ исмларга қаратмоқчи эдим. Бизнинг шароитда Ўзбекистонда Қутайба исмининг учрашидан шу даражада ҳайрон бўлган эдимки, охирги йиллардаги Фрунзега ўхшаш. Наҳотки бундан юз йиллар кейин бизнинг жамиятимизда Володя ва фрунзелар учраса. Бошқа тиллардан олинган сўзлар исм сифатида учраганда уларнинг талаффузи ўта муҳим бўлади. Биргина мисол бу араб тилидан кириб келган тхр, яъни тохир, тоҳир, тахир, таҳир, тойир ва бошқа вариантлари. Шу ўринда муҳиб ва унинг вариантлари ҳам.
Мен ўз тилимиз, унинг имкониятлари ва жамиятимиздаги туркий исмларга эътибор қаратмоқчи бўлдим.

Нега айнан туркий исмларга? Ўзбек тили фақат туркий эмас, араб, форс тилларидан ҳам ташкил топган... Истайсизми, йўқми, буни қабул қилишимиз керак. Исмларнинг чиройли эканлиги, табиийки ўша инсоннинг психологиясига ҳам таъсир кўрсатади.

Сиз айтмоқчи бўлган туркийдаги Болтавой, Тешавой, Қўчқорали, Бўривой ва ҳк. каби хунук исмлар (бундай исм эгаларида узр сўрайман)дан кўра чиройли маъноли, форс ёки араблардан келган, ўзбекларимиз ичида кенг тарқалиб кетган Хуршид, Зиёвуддин, Маҳмуд каби исмларни қўйиш яхшироқ эмасми?

[Mahmud Jurat]

ўзбекларимиз ичида кенг тарқалиб кетган Хуршид, Зиёвуддин, Маҳмуд каби исмларни қўйиш яхшироқ эмасми?

Йўқ, мен бундай деб ўйламайман. Миллатнинг асосий белгиларидан бири унинг тили. У ўз тили ва шу тилдаги исм бўлган сўзларни ёқтирмас экан, билмадим, нима бўлишини. Мана, шу тилимизни яхши билмаганимиздан туркий сўзларга қаршилар кўпайиб кетаяпти ва кўпайиб кетган эди. Ёрқиной, Ботир, Қилич, Ҳосил ва бошқалар сизга ёқмайдими? Ўзингиз бир мушоҳада қилиб кўринг, аҳолимиз орасида туркий сўзлардан исми бўлган, туркий сўзлар билан аталган кишилар, яъни бизда асл туркий исмлар қанча фоиз эканлигини ўйлаб кўрганмисиз.

[DURIAN]

Аслида гапни узун исмлар йўналишида эмас, бузуқ исмларга қаратмоқчи эдим. Бизнинг шароитда Ўзбекистонда Қутайба исмининг учрашидан шу даражада ҳайрон бўлган эдимки, охирги йиллардаги Фрунзега ўхшаш. Наҳотки бундан юз йиллар кейин бизнинг жамиятимизда Володя ва фрунзелар учраса. Бошқа тиллардан олинган сўзлар исм сифатида учраганда уларнинг талаффузи ўта муҳим бўлади. Биргина мисол бу араб тилидан кириб келган тхр, яъни тохир, тоҳир, тахир, таҳир, тойир ва бошқа вариантлари. Шу ўринда муҳиб ва унинг вариантлари ҳам. Мен ўз тилимиз, унинг имкониятлари ва жамиятимиздаги туркий исмларга эътибор қаратмоқчи бўлдим. O'zbekistonga ISLOM dinini olib kelib, bizni sharaflantirgan insonni ismi nechuk sizni hayronlar ichida qoldiradi. Ha bunday o'zligizni, tarihizni taning.
Agar siz aytyotgandey arabchadan kelgan ismlar o'rniga faqatgina turkiydagi ismlar bilan kifoyalanganimzida, qanday qilib Abdug'ani oppodada yaxshi niyatlar bilan o'z o'g'liga Islom ismini qo'ymasdan, Teshavoy yoki Boltavoy deb qo'yganda hozir qanaqa ahvolda qolardik.
Tak chto qo'yin, ma'nosi yomonlikni kasb qilmasa va dinu madaniyatimizga mos ism bo'lsa, qo'ysa qo'yaversin.:)

[Mahmud Jurat]

O'zbekistonga ISLOM dinini olib kelib, bizni sharaflantirgan insonni ismi nechuk sizni hayronlar ichida qoldiradi. Ha bunday o'zligizni, tarihizni taning.
Agar siz aytyotgandey arabchadan kelgan ismlar o'rniga faqatgina turkiydagi ismlar bilan kifoyalanganimzida, qanday qilib Abdug'ani oppodada yaxshi niyatlar bilan o'z o'g'liga Islom ismini qo'ymasdan, Teshavoy yoki Boltavoy deb qo'yganda hozir qanaqa ahvolda qolardik.
Tak chto qo'yin, ma'nosi yomonlikni kasb qilmasa va dinu madaniyatimizga mos ism bo'lsa, qo'ysa qo'yaversin.



Эсиз адабий тилим, эсиз миллий ғурурим, эсиз соф ислом ва унинг қадриятлари.
"Tak chto qo'yin", қўйдик, биздан сукут.

[Tulqin Eshbekov]

Бу исмларни газеталарда кўриб халқимизнинг нақадар ўз қадри қимматига, исми ва тилига лоқайд бўлиб кетганидан ачиниб кетаман. Исмига, тилига лоқайдлик қилган киши бошқа масалаларда ҳам лоқайдлик кўрсатиши тайин. Менимча бу йўналишда баъзи бошқа давлатлар тажрибасидан келиб чиқиб қонуний, ҳатто мажбурий йўл тутиш керакми, деб ўйлаб қоламан. Ўзбек халқида исмлар йиллар, асрлар давомида ўта араблашиб улгуриб, охирги пайтларда улар секин аста руслашиб бормоқда эди. Уларни туркийлаштириш пайти келди.

Бу масалада ориятли рус халқига ҳавас қиламан. Юртимизда бирорта русча исм ҳужжатида ўзбекона оҳангда "бузиб" ёзилмаган. :) Айтайлик, Пушкинни ҳеч ким - Пўшқин деб ёзмайди! Навоийни эса - "Наваи", Бобурни - "Бабур" деб ёзаверадилар...

[Tulqin Eshbekov]

туркийдаги Болтавой, Тешавой, Қўчқорали, Бўривой ва ҳк. каби хунук исмлар

Бундай исмлар қўйилишининг сабабини билмасдан уларни "хунук" деманг! Русларда ҳам Топоров, Волков, Медведев, Зверев, Тараканов каби пурмаъно исм-фамилиялар кўп-ку! Демак, улар замирида донишманд бобокалонларнинг қандайдир ҳикматлари мавжуд!

[Masud Mahsudov]

туркийдаги Болтавой, Тешавой, Қўчқорали, Бўривой ва ҳк. каби хунук исмлар

Бундай исмлар қўйилишининг сабабини билмасдан уларни "хунук" деманг! Русларда ҳам Топоров, Волков, Медведев, Зверев, Тараканов каби пурмаъно исм-фамилиялар кўп-ку! Демак, улар замирида донишманд бобокалонларнинг қандайдир ҳикматлари мавжуд!

Хўп, масалан, Сиз фарзандингизга шу каби "пурмаъно" исм қўйган бўлармидингиз? Ўрисларнинг ўзбек исмларига қандай алоқаси бор? Рус маънавияти билан бизнинг маънавиятни солиштирмаган бўлардим. Қачондан бери улар ҳикмат ўчоғи бўлган эканки, биз улардан бирор нарса олишга интилсак...

Юқорида таъкидлаб ўтган исмларнинг қўйилишига ягона сабаб - илмсизлик. (Масалан "Бўривой" исми - тиши билан туғилган болаларга қўйилган экан....) Ўшандай исм эгалари ҳаётида бир ёки бир неча бор ўз исмидан уялмаганига ишонмайман. Сиз таъкидлаб ўтган "бобокалонларнинг қандайдир ҳикматлари"ни издаб ҳечам овора бўлманг, кетган вақтингизга ачинасиз... :)

[DURIAN]

Бундай исмлар қўйилишининг сабабини билмасдан уларни "хунук" деманг! Русларда ҳам Топоров, Волков, Медведев, Зверев, Тараканов каби пурмаъно исм-фамилиялар кўп-ку! Демак, улар замирида донишманд бобокалонларнинг қандайдир ҳикматлари мавжуд! Ruslarni yonini berilib olayotganizni ko'rib "Демак, улар замирида донишманд бобокалонларIMIZнинг қандайдир ҳикматлари мавжуд!" degan joyida "imiz" qo'shimchasi qop kettimi deb o'ylabman.:)
Agar ja shunchali rus ismlaridan ilhomlanadigan bo'seyz qiynbas sizga chiroyli bir ism topib berishimiz. Ho'sh Petya Tarakanov ismiga qanday qaraysiz,bo'ladimi? :)

[Masud Mahsudov]

Йўқ, мен бундай деб ўйламайман. Миллатнинг асосий белгиларидан бири унинг тили. У ўз тили ва шу тилдаги исм бўлган сўзларни ёқтирмас экан, билмадим, нима бўлишини. Мана, шу тилимизни яхши билмаганимиздан туркий сўзларга қаршилар кўпайиб кетаяпти ва кўпайиб кетган эди. Ёрқиной, Ботир, Қилич, Ҳосил ва бошқалар сизга ёқмайдими? Ўзингиз бир мушоҳада қилиб кўринг, аҳолимиз орасида туркий сўзлардан исми бўлган, туркий сўзлар билан аталган кишилар, яъни бизда асл туркий исмлар қанча фоиз эканлигини ўйлаб кўрганмисиз.

Демак Сизга ўз исмингиз (фамилиянгиз) ҳам ёқмас экан-да?

Миллатнинг асосий белгиларидан бири бўлган тилимиз фақат туркийга асосланмаган-ку. Унинг шаклланиши борасида форсий, араб тилларидан кириб ўзлашиб, яъни ўзбекчалашиб кетган сўзларни инкор қилмайсиз, деган умиддаман. Мен юқоридаги ёзганларим билан туркийдаги исмларни ёқтирмайман, демадим. Улар ҳам ўзига хос, бироқ Сизнинг сўзингизга кўра араб ва форсий ибтидога оид бўлган исмлардан тўлиқ воз кечиш таклифи билан чиқаяпсиз, бу эса ўзбек тилига маълум маънода эътирозингизнинг далилидир, шундай эмасми?

Туркий асос бўлиши керак экан, деб "Қилич", "Теша", "Бўри", "Турди", "Тўхтасин", "Ўроқ", "Тош", "Қўчқор", "Тўти" ёки "Сотволди" исмларини фарзандга қўйиш учун инсон илмдан, зиёдан анча йироқ бўлиши керак... Қолаверса, шу каби исмларнинг эгалари катта бўлганларидан сўнг ўз исмларидан уялашларини алоҳида таъкидлаб ўтмоқчиман (Бунинг гувоҳи ҳам бўлганман).

[Mahmud Jurat]

"Қилич", "Теша", "Бўри", "Турди", "Тўхтасин", "Ўроқ", "Тош", "Қўчқор", "Тўти" ёки "Сотволди" исмларини фарзандга қўйиш учун инсон илмдан, зиёдан анча йироқ бўлиши керак...

Бу исмлар миллатимизнинг ғурури. Аммо ўзини тойр, тайр деб атовчилар миллатимизнинг алами ва саводсизлари. Ўз исмининг муҳийб, қўрқинчли, баҳайбат эканлигини тушунмайдиганлар, ўз тилининг адабий нормасидан чиқиб арабчалашиб Оллоҳ ўрнига Аллоҳ дегувчилар, Тангрини унутиб у дунёда ҳам араб тилида жавоб бермоқчи бўладиганлар ўз туркий исмларидан уялишади. Оддийгина бир Тўхтасинга келсак бу тотем сифатида мингйиллик тарихимизни, бизнинг босиб ўтган тарихий йўлимизни исботлайдиган тилшунослар тили билан айтганда қадимий таянч белгилардан бири.
То туркнинг муғлари эканмиз, бугунги кунда тилларнинг умумлашиб бораётганига кўз юмиб бўлмайди, аммо шу билан бир пайтнинг ўзида мумкин қадар унинг тозалигига интилиш, керак бўлмаган жойда кераксиз сўзларни киритмасликга ҳаракат қилиш ҳам миллат зиёли вакилларининг бурчи бўлиши керакга ўхшайди.
Гап 8, 10 исмга айланган араб сўзида эмас, араблашиш ва руслашиш хавфида ва унинг олдини олишда бориши керакмасми.
Кечагина миллий қадрият тотем бўлган Тўхтасиндан бугун уялишимиз бу тарихимизни унутганлигимиз эмасми. Бундай кетаверсак биз эртага Темир ва Қиличдан уялиб Смит, Шмитга айланиб кетмаймизми. (Ҳа шу ўринда биз бугунги кунда Темирдан уялиб уни Темур, ҳатто Таймур ёзишга ҳам тайёр бўлиб кўрдик). Натижа аниқ, улар бизга раҳмат демоқда ва темурлан дейишларини давом этдириб келмоқда. Аммо ўз халқимиз эмас. Халқимиз собит қадамлар қўя бошлади ва келгусида албатта маголлар, узбек ёки озбек сўзларига ҳам чек қўйилади, деган умиддаман. Катта ишни кичкина кичкина ишлардан, умуман амалга ўтишдан бошламоқ жоиз.
Қани эди, масалан бугунги кунда кўчаларимиздаги машина номерларидан кирилдаги С олиб ташланса. Ахир уни бугунги мактабни битирганлар, ҳатто институтни битирганлар амалда ч, сh ... нинг ярми деб ўқиб келаяпти.
Ҳар бир киши комилликга интилишни ўзидан бошлагани яхши, нокомиллигимни тан оламан.

[albatros]

O'zbek ismlari orasida Soat degan ism ham bor. Bu ism qanday holatlarda qo'yiladi? Bu haqda ma'lumotlar bersangiz, hurmatli forumdoshlar.

[Masud Mahsudov]

Бу исмлар миллатимизнинг ғурури. Аммо ўзини тойр, тайр деб атовчилар миллатимизнинг алами ва саводсизлари. Ўз исмининг муҳийб, қўрқинчли, баҳайбат эканлигини тушунмайдиганлар, ўз тилининг адабий нормасидан чиқиб арабчалашиб Оллоҳ ўрнига Аллоҳ дегувчилар, Тангрини унутиб у дунёда ҳам араб тилида жавоб бермоқчи бўладиганлар ўз туркий исмларидан уялишади. Оддийгина бир Тўхтасинга келсак бу тотем сифатида мингйиллик тарихимизни, бизнинг босиб ўтган тарихий йўлимизни исботлайдиган тилшунослар тили билан айтганда қадимий таянч белгилардан бири.
То туркнинг муғлари эканмиз, бугунги кунда тилларнинг умумлашиб бораётганига кўз юмиб бўлмайди, аммо шу билан бир пайтнинг ўзида мумкин қадар унинг тозалигига интилиш, керак бўлмаган жойда кераксиз сўзларни киритмасликга ҳаракат қилиш ҳам миллат зиёли вакилларининг бурчи бўлиши керакга ўхшайди.
Гап 8, 10 исмга айланган араб сўзида эмас, араблашиш ва руслашиш хавфида ва унинг олдини олишда бориши керакмасми.
Кечагина миллий қадрият тотем бўлган Тўхтасиндан бугун уялишимиз бу тарихимизни унутганлигимиз эмасми. Бундай кетаверсак биз эртага Темир ва Қиличдан уялиб Смит, Шмитга айланиб кетмаймизми. (Ҳа шу ўринда биз бугунги кунда Темирдан уялиб уни Темур, ҳатто Таймур ёзишга ҳам тайёр бўлиб кўрдик). Натижа аниқ, улар бизга раҳмат демоқда ва темурлан дейишларини давом этдириб келмоқда. Аммо ўз халқимиз эмас. Халқимиз собит қадамлар қўя бошлади ва келгусида албатта маголлар, узбек ёки озбек сўзларига ҳам чек қўйилади, деган умиддаман. Катта ишни кичкина кичкина ишлардан, умуман амалга ўтишдан бошламоқ жоиз.
Қани эди, масалан бугунги кунда кўчаларимиздаги машина номерларидан кирилдаги С олиб ташланса. Ахир уни бугунги мактабни битирганлар, ҳатто институтни битирганлар амалда ч, сh ... нинг ярми деб ўқиб келаяпти.
Ҳар бир киши комилликга интилишни ўзидан бошлагани яхши, нокомиллигимни тан оламан.
Ҳеч ким комил бўла олмайди, унга интиламиз холос...

Сиз таъкидлаб ўтган, исмлар бузилиши, бу бошқа масала, бунинг асоси - яна бир бор айтаман, саводсизлик (ҳудди, Маҳам, Мамажон каби исмларни танлаш каби).

Миллатнинг ғурури масаласига келсак, қўшилмайман. Нари борса охирги 200-250 йилларда урф бўлган юқоридаги каби исмларни ҳечам маънавиятимизнинг бўлаги сифатида тан олмайман. Мумтоз адабиётни варақлаб кўрингчи, нечта "Қўчқор", "Тўти" ёки "Бўри" топар экансиз?

Мумкин бўлса, "Тўхтасин"нинг тарихий илдизларини кўрсатиб ўтсангиз.
Қолаверса, сиз туркийнинг тозалигига интилаётганлар вакили сифатида ўзбек тилининг таркибий асосларини ҳам инкор этмаслигингизни истардим.

Хавотирга ўрин йўқ, исмларимизнинг руслашиб кетиш хавфи деярли йўқ, чунки уларнинг маънавияти, дини, маърифий қарашлари бошқа.

Тарихимиз, эътиқодимиз араб ёки форсларга чамбарчас боғлиқ бўлгани сабаб, тилимиз у тиллардаги сўзлар билан бойиди. Шу сабабли ҳам келиб чиқиши ўша тилларга тақаладиган сўзлар, исмлардан воз кечишга интилмаслигингизни тавсия қилган бўлардим... Чунки ўзбек тили етарлича ривожланиб бўлган. Сиз ўз ҳаракатларингиз билан уни фақатгина қашшоқлаштиришга сабаб бўлишингиз мумкин холос.

"Аллоҳ" сўзини "Оллоҳ" қабилида талаффуз этилишида ҳечам нотўғрилик кўрмаяпман. Арабларда "О" товуши йўқ, бизнинг тилимизга йилларки шундай талаффуз қилиш ўрнашиб қолган экан, буни хатога йўйишимиз мақбул эмас. Асосийси, ўша сўз бошқача маънога эга эмас, иккисида ҳам Яратганни тушунамиз.

[Masud Mahsudov]

O'zbek ismlari orasida Soat degan ism ham bor. Bu ism qanday holatlarda qo'yiladi? Bu haqda ma'lumotlar bersangiz, hurmatli forumdoshlar.

Сўз сифатида арабчадан (русчада часы, туркларда ҳам, форсчада ҳам бу сўз қўлланилади) олинган бу исмнинг фарзандга қўйилиши ҳам унча мақбул эмас, чунки чиройли маъно англатмайди. Қандай ҳолатларда қўйилишидан хабарим йўқ. Мусулмон одам сифатида ҳар биримиз ўз фарзандимизга чиройли исм қўйишимиз - фарзандимиз олдидаги биринчи қарзни узишимиздир.

[Mahmud Jurat]

Сўз сифатида арабчадан (русчада часы, туркларда ҳам, форсчада ҳам бу сўз қўлланилади) олинган бу исмнинг фарзандга қўйилиши ҳам унча мақбул эмас, чунки чиройли маъно англатмайди.
Мулоҳазаларингиз давомида осмонда соат буржи борлиги назардан четда қолмаслигини сўрар эдим. Соат сўзининг арабчадан эканлигига ҳам шубҳам бор.

[DURIAN]

Мулоҳазаларингиз давомида осмонда соат буржи борлиги назардан четда қолмаслигини сўрар эдим. Соат сўзининг арабчадан эканлигига ҳам шубҳам бор. Nima arablarga oid hamma narsaga allergiyeyz bormi? Ha falak ilmini asoschilari arabchada ta'lim ko'rgan ulug' ajdodlarimiz bo'lganki nimaga shubha ichida qolayapsiz. Nima sizningcha soat burjini o'rniga clock burji deyilishi kerak edimi?
Endi siz kuni kecha tuhimdan chiqib paydo bo'volib, hamma narsani inkor qilishga tushdizmi?
Qo'ying, eploliydigan ishizni qilin.ok.:)

[Masud Mahsudov]

Мулоҳазаларингиз давомида осмонда соат буржи борлиги назардан четда қолмаслигини сўрар эдим. Соат сўзининг арабчадан эканлигига ҳам шубҳам бор.

Арабчадани хабари борлар фикримга изоҳ берсалар, дегандим...
Қолаверса, буржнинг исмга нима алоқаси бор? Умуман олганда, астрологияга ишониш сафсатадан бошқа нарса эмаслигини аввал бир мавзуда айтиб ўтган эдик...

[DURIAN]

Арабчадани хабари борлар фикримга изоҳ берсалар, дегандим... Қолаверса, буржнинг исмга нима алоқаси бор? Умуман олганда, астрологияга ишониш сафсатадан бошқа нарса эмаслигини аввал бир мавзуда айтиб ўтган эдик... qaysi gapizga izoh kerey?
Burj degan so'zni qaerdan kelishimi? Yoki soat so'zimi?
Hammasi arabcha kalima, ba'zilar uchun afsus bo'lsa ham.:)

[Masud Mahsudov]

qaysi gapizga izoh kerey?
Burj degan so'zni qaerdan kelishimi? Yoki soat so'zimi?
Hammasi arabcha kalima, ba'zilar uchun afsus bo'lsa ham.:)

Соат (ساعت) сўзининг қайси тилдан келиб чиққанига-да... Менда-ку, шубҳа йўқ, арабчадан хабарим бор... Юқоридаги форумдошимиз шубҳа қилаётган эканлар, шунга изоҳ сўрагандим... :)

[DURIAN]

Соат (ساعت) сўзининг қайси тилдан келиб чиққанига-да... Менда-ку, шубҳа йўқ, арабчадан хабарим бор... Юқоридаги форумдошимиз шубҳа қилаётган эканлар, шунга изоҳ сўрагандим... Chato bo'pti.:( Boshqa sinonim so'z o'ylab topisimiz kerey unda. Qaerdan topsey bo'ladi bunaqa so'zlarni Avestodanmi? yo bir urunib ko'rsey, yangi so'z ijod qilolirmikanmiz a Mahmud Jurat. (Buni qaren qaysi ongsiz adashib Mahmud Jurat deb arab nick ochib qo'yibdi. O'rniga Muha Jurik degan nick ochsayam bo'lurarmidi, shartmi arabcha so'zlar ila nick ochish) :)

[Mahmud Jurat]

Chato bo'pti. Boshqa sinonim so'z o'ylab topisimiz kerey unda. Qaerdan topsey bo'ladi bunaqa so'zlarni Avestodanmi?

Азизим DURIAN. Онгингизни тўғрилаброқ қараб кўрингчи, балким никингизнинг маъноси дур ивандир?

Энди мунозарага қарасак, Ҳай, ҳай излавоттисизми, а, Авестодан излаш шерт бўмаса керай, қорасувденми, чорсуданми топилиб қолар. Ҳар ҳолда журъат қилувоттисизу, шунга ҳам шукур.

[Masud Mahsudov]

Домла, мавзуга қайтиб, менинг эътирозларимга фикр билдирсангиз...

[Mahmud Jurat]

Домла, мавзуга қайтиб, менинг эътирозларимга фикр билдирсангиз...

Мунозара маданиятсиз тус олди узр. Двом этдиришга менда хоҳиш йўқ.

[Nigora Umarova]

Mavzudan chetlashib fikr bildirayotgan forumchilarga nisbatan qat'iy chora ko'riladi.

[Masud Mahsudov]

Домла, мавзуга қайтиб, менинг эътирозларимга фикр билдирсангиз...

Мунозара маданиятсиз тус олди, узр. Давом этдтиришга менда хоҳиш йўқ.


Маданиятсизликда менинг иштироким бормидики, бундай дейсиз? Унда Сиз ҳам иштирок этаяпсиз-ку, буниси қандоқ бўлди?

[Mahmud Jurat]

Йўқ сиз айбдор эмассиз, бизга нотаниш Дуриан жаноблари. Узр, мунозарани, аниқроғи суҳбатни менсиз давом этдирсангиз.

[Tulqin Eshbekov]

Сиз фарзандингизга шу каби "пурмаъно" исм қўйган бўлармидингиз?

Келинг, оилавий сиримга айланган бир воқеани интернетда достон қилмай қўя қолай... :) Бир кун меҳмоним бўлсангиз, ўзингиз гувоҳ бўлиб, "тўғри қилибсиз!" дейишингизга аминман. ;)

[Shokirbek]

Ahli ilmlar ham borakanu bu forumda. :)
Ёки "Ғаюриддин"нинг қисқартма шакли бўлиши ҳам мумкин. "Ғаюр" сўзи арабчада "ҳамиятли", "қизиққон", "қаттиқ қайғурган" маъноларини беради. "Динга маҳкам" маъносида "Ғаюриддин" деб қўйилган бўлса, тилга олинганда "Ғайриддин"га алмашиб кетгандир.Ustoz, shu FARISHTA yoki MALAK ismini farzandlarga qo'yish masaladida kitoblarda u bu izohlar keladimi? Bizlar bilan o'rtoqlashing.


Mening ham Shokirbek akaga savolim bor edi:
Ba'zan ota-ona tomonidan qo'yilgan ism inson taqdiriga ta'sir qiladi deyishadi. Yoki bo'lmasam "ismini ko'tara olmabdi" degan qarashlarga ham duch kelamiz. Siz bunday gaplarga qanday qaraysiz?

Муҳтарам Дуриан, муҳтарама Нигора, жавобни кечикиб ёзаётганим учун узр сўрайман.

Малак, Фаришта исмларини баъзи уламолар "қўйиш макруҳ бўлган" исмлар қаторига киритишса (уларда кишини пок санашга, ўз ҳақиқий мартабасидан юқорига қўйишга далолат бор деган ҳолда), бошқа бир уламолар қизларни Фаришта, Малак деб номлаш дуруст эмас, бу билан улар Исломдан илгариги Оллоҳ танқид қилган мушриклар қилган ишга ўхшаш ишни қилган бўладилар, дейдилар.

Мушрикларнинг мазкур гапини Оллоҳ таоло "ваннажм" сурасида қуйидагидек ҳикоя қилади (таржима Алоуддин Мансурга тегишли):

26. Осмонларда қанчадан-қанча фаришталар бўлиб, ўшаларнинг шафоатлари ҳам бирон фойда бермас, магар Аллоҳ Ўзи хоҳлаган рози бўлган кишилар учун (шафоатга) изн берганидан кейингина (у шафоатнинг фойдаси тегур).

27. Дарвоқеъ, охиратга иймон келтирмайдиган кимсалар фаришталарни аёллар номи билан атайдилар.

28. Ҳолбуки улар учун бу хақда (яъни, фаришталарнинг қайси жинсдан эканлиги ҳақида) бирон билим-ҳужжат йўқдир. Улар фақат гумон-тахминга эргашурлар холос. Аниқки, гумон ҳақиқатдан бирон нарсанинг ўрнига ўтмас!

29. Бас, (эй Муҳаммад), сиз Бизнинг эслатмамиздан орқа ўгириб кетган ва фақат ҳаёти дунёнигина истаган кимсалардан юз ўгиринг!

30. Уларнинг «илм»дан етган жойлари мана шу (ҳаёти дунё матоларинигина исташ)дир. Албатта Парвардигорингизнинг Ўзи Унинг йўлидан озган кимсаларни жуда яхши билгувчидир ва У ҳидоят топган зотларни ҳам жуда яхши билгувчидир.

31. Осмонлардаги ва ердаги бор нарсалар ёлғиз Аллоҳникидир. У зотнинг Ўзи ёмонлик-гуноҳ қилиб ўтган кимсаларни қилган амаллари билан жазолагай ва чиройли амал қилган зотларни гўзал (савоб-жаннат) билан мукофотлагай!

32. Улар (яъни жаннатга сазовор бўлганлар) кичик хатолардан бошқа катта гуноҳлардан ва бузуқликлардан йироқ бўладиган зотлардир. Албатта Парвардигорингиз мағфирати кенг зотдир. У сизларни (яъни оталарингиз Одамни) Ўзи ердан – тупроқдан пайдо қилган пайтиданоқ ва сизлар оналарингизнинг қорнида ҳомила бўлган пайтингизданоқ жуда яхши билгувчидир. Бас, сизлар ўзларингизни покламай қўя қолинглар! У тақводор бўлган кишиларни ҳам жуда яхши билгувчидир.

Яъни, киши қизига Малак (ёки Фаришта) деган ном қўйиши фаришталарнинг жинси ҳам аёл, деган эътиқодга ишора бўлиб қолади, деган эҳтиётда қўйишга рухсат беришмайди.

"Баъзи исмлар инсон тақдирига таъсир қилади", "исмни кўтара олмапти" деган гаплар эса Ислом эътиқодига тўғри келмайдиган гаплар, одамларга бундай эътиқод Исломда йўқ эканини тушунтириш керак. Баъзан киши исмининг сулукига, қилиб юрган ишларига мос бўлиб қолиши унинг исмининг тақдирига таъсир қилгани учун эмас, шунчаки тасодифдан иборатдир, боз устига, исми сулукига тескари бўлганлар ҳам ҳаётда кўп учрайди.

[Tulqin Eshbekov]

тасодифдан иборатдир

Кўп нарсаларни тасодифга йўйиш тўғримикин? Психологлар исмнинг инсон руҳиятига таъсири илмий асослангани ҳақида кўп ёзишган-ку. Масалан, мен ҳам нечундир тўлқинланмасдан юра олмайман... :)

[Shokirbek]

тасодифдан иборатдир

Кўп нарсаларни тасодифга йўйиш тўғримикин? Психологлар исмнинг инсон руҳиятига таъсири илмий асослангани ҳақида кўп ёзишган-ку. Масалан, мен ҳам нечундир тўлқинланмасдан юра олмайман... :)

Кўп нарсани эмас, киши номининг ўз сулукига таъсири йўқ, бўлиб қолса тасодиф, дедим. :)
Дарҳақиқат, гапимдан таъсирнинг бутунлай йўқлиги англаниб қолибди, мен кўзлаган маъно - инсон сулукини яхшидан ёмонга, ёмондан яхшига буриб юборишга қодир даражада таъсир этмайди, эди.

Сизнинг исмингизга келсак, баъзи исмлар инсонларнинг табиатида бўладиган жараёнларни билдирувчи бўлгани учун улар жисмга монанд исмлар бўлади. Тўлқин исмингиз сизга таъсир қилгани учун тўлқинланадиган бўлиб қолганингиз йўқ, балки бу инсондаги жибиллий (асл яралишдаги) сифатлардан бири, мен ҳам тўлқинланаман, бошқалар ҳам тўлқинланади, гарчи тўлқинланиш ҳар кимда ҳар кўриниш ва даражада бўлсада. Шунинг учун пайғамбаримиз с.а.в.дан "Оллоҳга энг суюкли исм Абдуллоҳ ва Абдураҳмон, энг тўғриси эса (яъни, инсон табиатига моси) Ҳорис ва Ҳаммомдир" деган ривоят келади. Ҳорис "деҳқон", "ишлаб юрувчи" дегани, Ҳаммом маъноси эса "интилувчи", "уринувчи" дегани. Ушбу сифатлар (бир нарсага ҳаракат қилиб, уриниб, ишлаб юрувчи) инсоннинг аслий сифатлари бўлгани учун у инсонга энг мос, содиқ сифатлардан эканини уқтирдилар. Зотан, бу исм ҳар қандай инсонга қўйилса, исми жисмига мос бўлиб кетаверади.

Шундай бўлсада, юқорида эътироф этганимдек, инсон исмининг унинг сулукига, юриш-туришига мутлақо таъсири йўқ, демоқчи эмасман, балки, унинг сулукини исмнинг маъносига ўзгартириб кетадиган даражада таъсири йўқ, демоқчиман. Чунки, инсон хулқ-атворига ўзининг атрофидаги муҳит, оиладаги тарбиянинг таъсири исмининг таъсиридан кўра юз чандон ортиқлигида шубҳа йўқ.

[Tulqin Eshbekov]

шубҳа йўқ.

Гапингизга анча-мунча қўшилган ҳолда психологларнинг фикрини ҳам инкор этмайман. Биласизми, баъзиларга Жиннивой деган лақаб ёқади ва гарчи соппа-соғ бўлса-да жиннилигини намоён этгиси келаверади. Бир фильмдаги "Ҳикмат тентак" қаҳрамонини қаранг, бу жуда яхши мисол...

[мафтун]

Бу масалада ориятли рус халқига ҳавас қиламан. Юртимизда бирорта русча исм ҳужжатида ўзбекона оҳангда "бузиб" ёзилмаган. Айтайлик, Пушкинни ҳеч ким - Пўшқин деб ёзмайди! Навоийни эса - "Наваи", Бобурни - "Бабур" деб ёзаверадилар...

Гёте-чи? Гейнрих Гейне?

қайсидир тилдаги бир исмни тўғри талаффуз этиш учун ўша тилни ўрганиш зарур эмас-ку?!
Узоққа бормай ўз исмимдан мисол келтирай: араблар Абдулъазиз, яъни азиздаги А ҳарфини айн тарзида айтади. Ўзбекларда эса ё арабчани биладиганлар ё қорилар шундай талаффуз эта олади. Шунинг учун бу қадар "ҳижжалаш" тўғримас.

[мафтун]

Tilar bo'lsang jahon ichra imorat # Faqirlar ko'nglini qilg'il imorat.
Узр, Шокирбек ака. Тиклар бўлса керак.

менимча

Тиклар бўлсанг жаҳон ичра иморат,
Фақирлар кўнглини қилғил зиёрат.

Қайдадир эштиган ё ўқиганман, аммо эслолмадим.

[мафтун]

Соат исми ҳақида айрим мулоҳазаларим билан ўртоқлашмоқчиман.

Бир танишимизнинг исми Соатали. Тўғрироғи Сохатали.
Шу СиҳатАли сўзининг бузилиши деб ўйлайман. Биз томонда айрим шеваларда сиҳат сўзини саҳат шаклида айилиши учрайди. Масалан, саҳатингиз дурустми, дегандай...

[мафтун]

Ўзбек халқида исмлар йиллар, асрлар давомида ўта араблашиб улгуриб, охирги пайтларда улар секин аста руслашиб бормоқда эди. Уларни туркийлаштириш пайти келди.

Асл исмингизни билмайман, хурматли Mahmud Jurat! Аммо никингиз ҳам тўла арабча (журъат сўзи бузиб ёзилганига ҳам майли алоҳида тўхталмайлик)

Шахсан мен Абдулваҳҳоб ўғли, Абдураҳим невараси, Аҳмадали евараси эканимдан мамнунман.
Катта ўғлим Абдулкарим, кичиги Аҳмадали.
Бу исмлар арабчалиги учун эмас, балки эътиқодимга мослиги, исломийлиги учун ҳам менга қадрли.

Салла деса, каллани узадиган замонлардан ҳам аллақачон ўтдик шекилли.

Имом Бухорий, Имом Термизий, Ал Хоразмий ва бошқа кўплаб буюк аждодларимизнинг исмлари Муҳаммад эканидан ўша зотлар (Аллоҳ раҳмат қилсин) фахрланиб ўтганларига шубҳам йўқ.

Ислом маданиятининг Овропага таъсирини тан олиб, бу ҳақида ғарб олимлари катта илмий ишлар олиб бораётган маҳалда, 14 асрдан буён мусулмонлар яшаётган диёрда туриб сизнинг арабчага "аллергиянгиз" борлиги ғалати. Жудаям ғалати.

Дарвоқе, Президентимизнинг исми шарифлари ҳам ажойиб: Ислом Абдуғаниевич Каримов.

[Mahmud Jurat]

14 асрдан буён мусулмонлар яшаётган диёрда туриб сизнинг арабчага "аллергиянгиз" борлиги ғалати.
Арабчага аллергиям йўқ. Араблашишга, русчага эмас, руслашишга аллергиям эмас эътирозим бор. Бугунги кунда тиллар, миллатлар йўқолиб бораётган бир пайтда дунё рангбаранглигига нур қўшадиган ва қўшиб келаётган туркий халқнинг катта бир бўғини бўлмиш биз ўзлигимизга қанчалик эътибор бермоқдамиз. Сиз ҳам тишласам оғрийдиган бармоғим синггари жигаримсиз. 14 асрдан эмас, ундан олинроқ, қилич билан кириб келганларнинг мафкурасида яшаб келмоқдамиз. Майли, бу мафкура илғор эканлигини тан ҳам олайлик, нега энди ушбу мафкура доирасида ўзимизни, кимлигимизни унутмасдан яшаб бўлмас экан.Буни сиз севган ўша келгинди маданият ва мафкура инкор қилмайдику. Ё сиз эслаган ўша мафкура ичида туркийликни унутинг деган чақириқ, ёки бошқа шунга ўхшаш фикрлар борми?

[мафтун]

14 асрдан эмас, ундан олинроқ, қилич билан кириб келганларнинг мафкурасида яшаб келмоқдамиз. Майли, бу мафкура илғор эканлигини тан ҳам олайлик, нега энди ушбу мафкура доирасида ўзимизни, кимлигимизни унутмасдан яшаб бўлмас экан.Буни сиз севган ўша келгинди маданият ва мафкура инкор қилмайдику. Ё сиз эслаган ўша мафкура ичида туркийликни унутинг деган чақириқ, ёки бошқа шунга ўхшаш фикрлар борми?

Сизни энди тўғри тушундим шекилли, аммо.. Араблашиш деган гап бугунги куннинг гапи эмас. Қандай шаклда кириб келишидан қатъий назар ислом туфайли халқимиз хар томонлама юксакликка, комилликка эришди. Бизнинг зараримизга эмас, фойдамизга бўлди бу тарих. Буни албатта инкор этмайсиз, деган умиддаман. Қолаверса, тарихдан маълумки, ислом динини юртимизга олиб кирганлар ўз миллий унсурларини бизга мажбуран сингдирмаган ва бундай нияти ҳам бўлмаган. Фақат ислом динига зид бўлган айрим амаллар динни қабул қилган аждодларимизнинг ўзлари томомнидан ҳам инкор этилган. Бу отангиз қилган бирор зарарли одатдан воз кечганингиз каби, табиий бўлса керак.

Яна битта гап. Араб ва ислом сўзи битта маънони англатмаслигини иккимиз ҳам назардан қочирмаслигимиз лозим.

[Mahmud Jurat]

Қолаверса, тарихдан маълумки, ислом динини юртимизга олиб кирганлар ўз миллий унсурларини бизга мажбуран сингдирмаган ва бундай нияти ҳам бўлмаган.
Тарих ҳақиқатлари кўпинча даҳшатли бўлади, уларни тан олиш ҳам мардлик. Бунинг учун сизнинг Бухоро тарихини, водий тарихини ва бу жойларда араб босқинчилари томонидан қилинган ваҳшийликларни қайта бир бор ўрганиб чиқишингиз лозим бўлади холос. Ҳеч бир босқинчи ҳали тарихда фақатгина гул кўтариб келмаган ва келмайди ҳам. Оллоҳ билмаганларни кечирсин.

[Shokirbek]

Tilar bo'lsang jahon ichra imorat # Faqirlar ko'nglini qilg'il imorat.
Узр, Шокирбек ака. Тиклар бўлса керак.

менимча

Тиклар бўлсанг жаҳон ичра иморат,
Фақирлар кўнглини қилғил зиёрат.

Қайдадир эштиган ё ўқиганман, аммо эслолмадим.

Бемалол.

Бу байт маъносини тушунтирсам менимча мавҳумлик кетса керак:
Биринчи мисрадаги "иморат" "иззат, эътибор, мартаба" маъноларини ифодалайди, араб тилида ҳамза (алиф) билан келади. Иккинчи иморат эса "обод қилиш, бунёд этиш, тиклаш" маъноларини ифодалаб, араб тилида айн билан ёзилади.
Байтнинг маъноси: агар дунёда иззат-ҳурмат, мартаба истасанг, фақирлар кўнглини обод эт, уларнинг кўнглига қара.

Бу байт арузнинг мафоийлун мафоийлун фаулун вазнида (ҳазажи мусаддаси маҳзуфда) келгани учун "тилаш"ни "тиклаш"га ўзгартириб бўлмайди, вазн бузилади.

[Tulqin Eshbekov]

Шунинг учун бу қадар "ҳижжалаш" тўғримас.

Фикрингизда жон бор. Мен бебаҳо қонунларимиз берган имкониятлардан самарали фойдаланган ҳолда миллий исмларимизни ўз ҳужжатларимизда тўғри ёзишга эришиш зарурлиги ҳақида қайғуриб ёздим.

[Ulugbeck]

Узр, Шокирбек ака. Тиклар бўлса керак.

бу ерда тиламоқ, ҳоҳламоқ, истамоқ маъносида "тилар бўлсанг" дейиляпти манимча.
Тикламоқ, қурмоқ - келгуси замонда. олдин тилайди, кейин тиклайди :)

[Ulugbeck]

миллий исмларимизни ўз ҳужжатларимизда тўғри ёзишга эришиш зарурлиги ҳақида қайғуриб ёздим.
Домла, бунинг учун ФҲДЁ масъул ходимлари ўз вазифаларига жиддий муносабатда бўлиши керак.

[Tulqin Eshbekov]

ФҲДЁ масъул ходимлари

Улар олдинги ҳужжатларга қараб ёзмоқдалар ва айрим хатоликларни ҳам шу тариқа изчил давом эттирмоқдалар... Энди фуқаронинг ўзи "ўғлимнинг ҳам фамилиясини Тахтаев ё Джабаров деб ёзиб қўйманг, Тўхтаев ё Жабборов деб тўғрилаб ёзинг!" деб талаб қилиши лозим. Унга эса қонунларимиз қалқондир! :)

[Mahmud Jurat]

Унга эса қонунларимиз қалқондир! Қонунларимиз қалқон эмас. Бу муаммога мен ўз фарзандларимнинг фамилияларини тўғрилаб ёздиришда дуч келганман. Уларда ички йўриқнома, яъни ИИВнинг йўриқномаси бор. Бу йўриқномага асосан фамилиялар оғзаки айтилганларга асосан эмас, берилган ҳужжатларга қараб ёзилиши шарт. Тўғрилаб ёзиш учун баъзи ҳужжатлар керак бўлади, одатда одамлар буларни олиб келмайди, қарабсизки эски ҳол такрорланаверади. Улар талаб қилган баъзи ҳужжатларни олиб келишнинг тубдан иложи ҳам бўлмайди.

[Alouddin]

Болаларимга метрика олаётганда мен фамилияни хам, исмимни хам тугирлаб ёздиргандим. Хеч кандай муаммо булмаганди. Лекин, якинда нотариусда бир вокеага дуч келдим-да, ушанда тугри килдиммикан, деб уйлаб колдим: - автомобиль аканинг номидан уканинг номига хадя килиб расмийлаштирилаётган экан. Аканинг паспортида ота исми узбекча, уканикида эса русча ёзилган (Масалан, Жабборович- Джаппарович). Ана шуни рукач килиб, нотариус хадяни расмийлаштирмайман деб туриб олди...
Уйлаб колдим - Мен паспортда Аловиддин булсам, фарзандларим эса, Алоуддин угли (кизи) булса, уларнинг менинг фарзандларим эканлигини исботлаш учун яна битта хужжат килиб олишим керакми? А ман яна фамилиямизниям тугирлатиб ёздирганман:))

[Masud Mahsudov]

Болаларимга метрика олаётганда мен фамилияни хам, исмимни хам тугирлаб ёздиргандим. Хеч кандай муаммо булмаганди. Лекин, якинда нотариусда бир вокеага дуч келдим-да, ушанда тугри килдиммикан, деб уйлаб колдим: - автомобиль аканинг номидан уканинг номига хадя килиб расмийлаштирилаётган экан. Аканинг паспортида ота исми узбекча, уканикида эса русча ёзилган (Масалан, Жабборович- Джаппарович). Ана шуни рукач килиб, нотариус хадяни расмийлаштирмайман деб туриб олди...
Уйлаб колдим - Мен паспортда Аловиддин булсам, фарзандларим эса, Алоуддин угли (кизи) булса, уларнинг менинг фарзандларим эканлигини исботлаш учун яна битта хужжат килиб олишим керакми? А ман яна фамилиямизниям тугирлатиб ёздирганман:))

Havotir olmasangiz ham bo'ladi, metrikaning chap tarafida farzandning ota-onasi haqida ma'lumot bor, shunga asosan, Sizdan boshqa hujjat so'rashmaydi... :)

[Tulqin Eshbekov]

Улар талаб қилган баъзи ҳужжатларни олиб келишнинг тубдан иложи ҳам бўлмайди.

Ўзбекистон Республикасининг "Давлат тили ҳақида"ги қонуни, Фуқаролик кодекси, Оила кодексида Сизнинг манфаатларингизни ҳимоя қиладиган моддалар бор! Керак бўлса, адвокат ёллаб бўлса-да эзгу мақсадга эришса бўлади. Фақат, эринчоқлик қилмаслик керак. ;)

[Tulqin Eshbekov]

Болаларимга метрика олаётганда мен фамилияни хам, исмимни хам тугирлаб ёздиргандим. Хеч кандай муаммо булмаганди.

Мана сизга гўзал натижа!

Ана шуни рукач килиб, нотариус хадяни расмийлаштирмайман деб туриб олди...

Нотариусларнинг ҳам юқори ташкилоти бор-ку! Бир гал мен ҳам шундоқ муаммога дуч келганимда шаҳар нотариуси ишимни ижобий ҳал этиб, тумандаги ходимига дашном берган!
"Ҳуррият" газетасида ҳам икки-уч илгари айнан ўз ишига совуққонлик билан қараган нотариус ходими боплаб танқид қилинган эди... ;)

уларнинг менинг фарзандларим эканлигини исботлаш учун яна битта хужжат килиб олишим керакми?

Бу саволингизга ҳам юқорида номи зикр этилган қонунларда аниқ жавоблар бор! :)
Нима бўлганда ҳам биз бу борада ҳамон давом этаётган "ўтиш даври" қийинчиликларини сабот ва матонат билан енгишимиз лозим! Истиқлол ва миллий қонунларимиз берган энг катта бахтлардан бири шу! Уларнинг қадрига етейлу!!! :)

[Nigora Umarova]

Уларнинг қадрига етейлу!!! :)

Alaloqibat domlani ham adabiy til me'yorlarida emas, sheva asnosida yozishga o'rgatib yubordik-a, forumda. ;)

[Masud Mahsudov]

Уларнинг қадрига етейлу!!! :)

Alaloqibat domlani ham adabiy til me'yorlarida emas, sheva asnosida yozishga o'rgatib yubordik-a, forumda. ;)

"Туркча сериаллар" "таъсири"-да, опам... :)

[Tulqin Eshbekov]

"таъсири"-да

Ҳазиллашгандим... :)

o'rgatib

Ҳали кўп нарса ўрганишимга тўғри келади. Қаранг, Сизга ҳам "+"ни боссам, чиқиш ўрнига, унга қўшилиб "-" ҳам ўчиб кетди... Ё, ниманидир нотўғри босиб юбордиммикин?.. :(

[Tulqin Eshbekov]

Айрим кишилар Паспортидаги имловий хатоларни тўғрилаттириб олиш учун қонуний асос ҳам етарли, бугунги кунда имконият ҳам! Янги турдаги паспорт олишда олти нафар танишим: "Тахтаев"ни - Тўхтаев, "Пашшахан"ни - "Пошшахон", "Джабар"ни - Жаббор, "Диляра"ни - Дилёра, "Алимов"ни - Олимов, "Халтура"ни - Холтўра шаклида тўғрилашга муваффақ бўлди!
Ислоҳот асносида илгари йўл қўйилган хатоликларга ҳам барҳам берилмоқда!!!

[barlos]

Мен фарзандларимга туғилганлик тўғрисида гувоҳнома олаётганимда ФҲДЁ ходими қўлимга қоғоз бериб, болангизни исми, фамилияси ҳамда отасининг исмини лотин алифбосида ўзингиз ёзиб беришингиз мумкин, деб айтганди ва барчаси мен қандай ёзган бўлсам шундайлигича метрикага кўчирилган. Ҳарқалай инглизча ва русчасини ўзи ёзганди :)
Ўзи ёзганда балки фамилияси Орипов эмас, Арипов ёки Орифов бўлиб кетиши мумкин эди...

ўша қоғозчани архивга қўйиб қўйишса-ю, мободо, муаммо бўлиб қолса, ўзиз ёзгансизку деб пеш қилишмаса бўлгани :(

[Tulqin Eshbekov]

ўзингиз ёзиб беришингиз мумкин

Мана бу энг тўғри йўллардан бири!
Баъзи исмларни талаффуз қилганда ғалати эшитилади. Биттаси ўз шевасида шундай деган: "ўғлимга Қўшмурод деб от қўйинг". Мутасаддилар суриштириб билишса, у аслида Хушмурод деб исм қўймоқчи экан! :)

[barlos]

Профилимдаги исм (ном) бўйича янада кўпроқ маълумот олишни истайман. Барлос, ким(лар) у(лар)? Жавоблар учун олдиндан раҳмат!


Жавобларингизга қараб, мавзу очиб қолсам ҳам ажаб эмас. Лекин, кутилмаган мавзу бўлишига, шубҳа йўқ!! Биздан эса "+" :)

[Mahmud Jurat]

Барлос, ким
Барлос , қадимий туркий уруғлардан бири. Бу ҳақда менимча энг қадимий манбалардан бири бу "Мўғулларнинг сирли тарихи" (Монголойн нюсук тобшо) китобида 1240 йилда ёзилган китобда бор.Шу жумладан у ерда ўзбек уруғи ҳам тилга олинади. Ўзбек уруғи ҳозиргача кўпчилик чалғиб келаётган ўзбекхондан эмас. У китобда ўзбек уруғи алоғида уруғ сифатида тилга олинган.

[Tulqin Eshbekov]

Икки қадрдоним - Холтўра ва Пошшаой паспортларидаги хатоликларини тўғриллатирибди. Эски паспортида улар - Халтура ва Пашша эдилар...

[Masud Mahsudov]

Икки қадрдоним - Холтўра ва Пошшаой паспортларидаги хатоликларини тўғриллатирибди. Эски паспортида улар - Халтура ва Пашша эдилар...

Домла, ўзиям шу Холтўранинг роса қулоғи қизиса керак-а? Шу мавзунинг ўзида камида 20 марта такрорлаган бўлсангиз керак унинг исмини. ;)

[Tulqin Eshbekov]

камида 20 марта такрорлаган бўлсангиз керак

Токи у ҳақиқий Холтўрага айланмагунча ҳоли жонига қўймайман! :)
Қаранг, қонунларимиз унга ва у каби ҳужжатда хор бўлганларга шунча имконият яратиб қўйса-да бу лапашанглар "халтура" бўлиб юраверишига бефарқ қараб бўладими?

[barlos]

У китобда ўзбек уруғи алоғида уруғ сифатида тилга олинган.

Ўзини қайси уруғдан эканлигини билмаган инсонларга ачинаман.
Биз шажарамизни, 7 аждодимизни биламизми? Уларнинг исмлари ким бўлган? Шахсан, мен 4 аждодимнинг исмларини билар эканман (отам, бобом, отамнинг бобоси, бобомнинг бобоси). БИЛМАСЛИГИМГА КИМ АЙБДОР? Жавоби йўқ саволлар кўп...

[Tulqin Eshbekov]

Ўзини қайси уруғдан эканлигини билмаган инсонларга ачинаман.

Бу мавзуда жўяли фикрларни асослаб, кўпроқ ёзаверсак, ачинишга ҳожат қолмаса керак.

[Maestro]

Шу мавзунинг ўзида камида 20 марта такрорлаган бўлсангиз керак унинг исмини.

Ваниҳоят тўғрилатишибдику! Балки энди "game over"? ;-)

[Tulqin Eshbekov]

тўғрилатишибдику!

Эгрилик тўғриланмагунча қўймаймиз-да! Бироқ, бу муаммо ҳали юз фоиз ҳал бўлганича йўқ. Бу эзгу йўлда фуқароларимизнинг ҳуқуқий, маданий, маънавий савиясини оширишга қаратилган эзгу ишларимизни изчил давом эттираверишимиз шарт!!! Бу шарафли йўлда миллий қонунларимиз қалқондир!!!

[Tulqin Eshbekov]

Баъзи одамларнинг исми нега икки-учтадан бўлади? Паспортида бошқа, одамлар билгани бошқа...

[Shokir Dolimov]

Баъзи одамларнинг исми нега икки-учтадан бўлади? Паспортида бошқа, одамлар билгани бошқа...

Бундай ҳолатнинг қуйидаги иккита вариантидан хабарим бор:
1. ФҲДЁ бўлимида расман қайд этилган исм оила каттасига ёқмай, ўзи қўйган исм билан чақирилиши ва ушбу исмга оиланинг барча аъзолари, шу жумладан, атрофдаги бошқа одамларнинг кўникиб қолиши.
2. Буюк шахс шарафига берилган исм «оғир»лик қилиб, «кўтара олмагани» учун ФҲДЁ бўлимида расман қайд этилмай, бошқа исм берилгани.

[Tulqin Eshbekov]

иккита вариантидан хабарим бор

Яна ғаройиб вариантлари бор! Бу борада азиз форумдошларимизнинг фикрларини ўрганайлик-чи... Хўш, сиз нима дейсиз, азиз форумдош?

[Tulqin Eshbekov]

Баъзиларнинг жаҳл устида "Отимни бошқа қўяман" деган гапларини кўп эшитганман, бироқ, шу пайтгача отини бошқа қўйган бирор кимсани учратмадим... :)