Ж. Толкиен. Хоббит ёки бориб қайтиш

[Shokir Dolimov]

Ўргимчаклар қилични кўрди-ю, унинг нималигини фаҳмлашмаган кўринади, бутун галаси билан ер ва шох-шабба бўйлаб югурганча, хоббитнинг орқасидан қувиб кетишди. Ғазабдан ҳарсиллаб, кўзи косасидан чиқиб кетгудай бўлиб қолган ўргимчакларнинг пахмоқ оёқлари лип-лип ўтиб, жағлари шақилламоқда. Ўрмон қаърига чуқур кириб кетаётганини англаган Бильбо тўхтаб, қўшиқ айтишни бас қилди-да, писиб изига қайтди. Қутуриб кетгандай югураётган ўргимчаклар эса таъқибни давом этишди.

Бильбонинг вақти оз: анави довдир ўргимчаклар ҳадемай хоббитни йўқотиб қўйишганига амин бўлгач, гномларни егани қайтишади. У вақтгача Бильбо дўстларини қутқариб қолишга угуриши керак. Энг қийини пиллалар осилган шохга чиқиб олиш. Ўргимчаклардан бири эҳтиётсизлик ила ташлаб кетган узун елимшак арқон бўлмаганда, хоббит ушбу ишни уддалай олишига шубҳа қилган бўлар эдим. Бильбо арқонга тармашганча, кафти шилиниб бўлса ҳам юқорига кўтарилди. Кўтарилишга кўтарилди-ю, асирларни қўриқлаш учун қолган кекса ўргимчакка рўбару бўлди. Ушбу ниҳоятда жирканч ҳайвон ўлжалардан қайси бири ширалироқ эканлигини билиш учун бўлса керак, вақти-вақти билан уларни ниқтаб, қолганлар етиб келгунча, бирортасини еб тугатиш ниятида экан. Мистер Бэггинс узоқ ўйлаб ўтирмай, қиличини яланғочлади-да, очкўз ўргимчакни сўйиб қўя қолди. Жони узилган ҳайвон-ҳашарот ерга гумбурлаб тушди.

Навбатдаги вазифа биринчи гномни озод қилишдир. Аммо қандай қилиб? Пилла осилган арқонни кесадиган бўлса, шўрлик гном ерга гумбурлаб тушиб, жони қаттиқ оғрийди. Шох бўйлаб ўрмалаган хоббит биринчи пиллага бир амаллаб етди (бечора гномлар арқонда осилганча, айлана бошлашди). «Фили ёки Кили, - хаёлдан ўтказди Бильбо, мовий қайтарма қалпоқ четини кўриб. - Фили бўлса керак». Чунки пилла ичидан Филининг бурнига ўхшаш узун буруннинг учи чиқиб турибди.

Шох узра энгашган хоббит ёпишқоқ арқонларнинг энг йўғонларини бир амаллаб кесди ва пилла ичидан чиндан ҳам тизза ва тирсакларини кучи борича ишга солган Фили чиқди. Оёқ-қўлини силтаётган гномнинг аҳволини кўрган Бильбо Филини хатти-ҳаракати ип воситасида бошқариладиган ўйинчоққа ўхшатиб, беихтиёр кулиб юборди.

Бильбонинг ёрдами билан шохга илашиб олган Фили қолганларни ҳам халос этишга ёрдамлашиб юборди, гарчи у ўзини жуда ёмон ҳис қилаётган бўлса-да: ярим кун-у, ярим тун ўз ўқи атрофида айланиб чиққанидан ташқари, ўргимчак заҳри унинг кўнглини беҳузур қиляпти. Қоши ва кипригига ёпишган қабоҳатни шилиб олиш осон кечмади, соқол-мўйловининг баъзи жойларини эса кейинчалик қийиб ташлашга тўғри келди. Шундай қилиб икковлон ҳар бир пиллани шохга тортиб, ичидаги гномни халос этди. Навбат билан озод бўлаётган гномларнинг ҳаммаси ўзини Филидек ёмон ҳис қилмоқда. Кимдир пилла ичида нафас олишга қийналган, яна кимдир ўргимчак заҳрининг катта дозаси билан заҳарланган ва ҳоказо.

Иккаласи Кили, Бифур, Бофур, Дори ва Норини озод қилишга улгуришди. Шўрлик Бомбур шу даражада сўлғинки, шохдан сирпаниб ердаги хазон уюмига дўп этиб тушгач қилт этишга мадори бўлмай, ўша ерда ётганча қолди. Гап шундаки, махлуқлар энг семиз ўлжа сифатида уни ҳаммадан кўп ниқташди. Ғазаби илгаридан ҳам баттар қайнаган ўргимчаклар қайтишмоқда. Беш нафар гном эса ҳамон пиллага ўралганча осилиб турибди.