Моё меню Общее меню Пользователи Правила форума Все прочитано
Вернуться   uForum.uz > ТЕМАТИЧЕСКИЕ ФОРУМЫ > Образование > Ижод хусусида сўз
Знаете ли Вы, что ...
...инструкция по установке аватара описана в Правилах форума.
<< Предыдущий совет - Случайный совет - Следующий совет >>

Ижод хусусида сўз Ижод аҳли, уларнинг ғояси, ҳаёт қараши, мақсадлари, ютуқлари, орзу ва армонлари.... (Все о творчестве, о людях творчества, их идеях, взглядах, достижениях и целях, мечты…)


Результаты опроса: Teatrga borib turasizmi?
Ha, yangi chiqqan spektakllarni qoldirmay korgani boraman. 9 8.26%
Ba'zan-ba'zan borib turaman. 64 58.72%
Televizorda ko'rsatilayotgan yoki video lavhalarga yozilganini ko'raman. 21 19.27%
Teatr ko'rishni yoqtirmayman. 15 13.76%
Голосовавшие: 109. Вы ещё не голосовали в этом опросе

Ответить

 
Опции темы Опции просмотра
Старый 01.11.2016 02:54   #701  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
“Мирзо Улуғбек” юлдузининг Миллий театрдаги ёғдуси

Цитата:
Мирзо Улуғбек” юлдузининг Миллий театрдаги ёғдуси

Илк ёзув ихтиро этилган кундан
Тинчликни унутди изловчан фикри.
Айирмоқ истади ёлғонни чиндан-
Нимаси тўғри-ю, нимаси эгри.
Мақсуд Шайхзода


Олимлар, илму маърифат соҳиблари мисли юлдузлардир. Гарчанд бу ёруғ оламдан ўтиб кетганларига неча-неча асрлар бўлса ҳам, уларнинг илм нурлари инсон шуури, тафаккурини ёғдулантириб туради. Мирзо Улуғбек... Соҳибқирон Амир Темурнинг набираси, “олим-инсон-донишмандлик” учбурчаклигининг барча қирраси намоён; олимлик ва ҳукмдорлик зиддияти шахсиятида ўзаро курашиб “юлдузлар қўшинига фармондор” бўлиб, фарзанди аржумандининг феъл-атворининг сезимидан бироз чалғиган алалхусус, Абдулатиф қўлида шаҳид кетган ота.
Ўзбек Миллий академик драма театрида Мақсуд Шайхзоданинг “Мирзо Улуғбек” фожиасини режиссёр Олимжон Салимов ҳамда адабиётшунос олим Шуҳрат Ризаев театр актёрлари билан ижодий ҳамкорликда саҳна юзини кўриши ўзига хос ҳодиса бўлди.



Забардаст шоир Мақсуд Шайхзода томонидан ХХ асрнинг 50-60 йиллардаги давр талаби билан ёзилган, совет мафкураси томонидан Хўжа Аҳрор Валийдек зотлар қоралашга мажбур қилинган драмага “Масиҳ анфоси бирла руҳ киритиш” ўзига хос тарихий, адабий. юксак бадиий ижодкорлик билимдонлигини талаб этади. Бундан ташқари 60-йилларда Александр Гинзбург каби режиссёр, Улуғбек ролини ижро қилиб томошабиннинг онгига мангу муҳрланиб қолган Шукур Бурҳоновдек устоз буюк санъаткорларнинг “панжасига панжа уриш”, Мирзо Улуғбек сиймосини замонавий томошабин эътиборига ҳавола қилиш ҳазилакам иш эмас. Шу тарафдан ижодкорлар ўз саҳнавий ечимини, ўз қаҳрамонларини, ўз ғояларини акс эттириб бера олишган.
XXI аср ахборот бўҳронлари асри. Курраи арзнинг глобаллашув деб аталмиш жараёнида холис ахборотни нохолис ахборотдан ажрата олиш шарт, “Агар шоҳсан сен, огоҳсан сен/ Агар огоҳсан, сен, шоҳсан сенсен” бўлган ахборот полигонлари ядро полигонларидан кучли бўлган даврда “Мирзо Улуғбек” фожиасидаги Амир Темур арвоҳи (Ўзб.халқ артисти Ёқуб Аҳмедов)нинг “Агар душман рўпарангда бўлса, унинг енгмоқлик осон/ агар у ичингда бўлиб зимдан иш кўрса, унга бас келмоқлик амри маҳол” ёки “Мамлакатда ғалаёнлар олдини олгин/ Оламонга ғалаён солиб, юртга қарши қўзғатганлар/ Хонадонимизнинг ёвуз душмани”, - деб жаранглаган сўзлари томошабинни беихтиёр огоҳликка, тинч-хотиржам кунларимизнинг қадрига етишга чорлайди.
Драмани кузатган томошабинда шундай савол туғилади: “Хўжа Аҳрор тимсолини фожиадан олиб ташлаб, Шайхзоданинг ижодкорлик услубига зид иш қилинмадимикан?” Бу табиий. “Мирзо Улуғбек” фожиаси юқорида қайд этиб ўтганимиздек, эски мафкура томонидан яратилган ҳамда ўша давр талабига мутаносиб тарзда диний арбоб ва мутаасиблар қораланиб келинган эди. Кейинги 30 йилларда Улуғбек ва Хўжа Аҳрор Валий ҳаётда умуман учрашмаганлиги тарихчи олимлар томонидан исботланди. Ҳатто “Хўжа Аҳрори Вали ва Мирзо Улуғбек муаммолари талқини” юзасидан илмий иш ҳам қилинди. Тарихий манбаларга мурожаат этадиган бўлсак, XVI асрда яшаган муаррих Фахриддин Али ас-Сафий ўзининг “Рашоҳоти айн ул-ҳаёт” (“Ҳаёт чашмаларидан томчилар”) асарида Хўжа Аҳрор шахсияти ва унинг Мирзо Улуғбек мутлақо билан учрашмаганлиги хусусида, Мирзо Улуғбекнинг ашаддий душмани Мавлоно Низомиддин Хомуш бўлганлиги ҳамда ўғилда отага нисбатан хусумат пайдо бўлишида унинг қўли борлиги айтиб ўтилади. Мавлоно Низомиддин Хомушга нисбатан адоватнинг пайдо бўлишида эса ўша пайтдаги Самарқанд шайхулисломи Хожа Мавлоно Исомиддиннинг ўзига хос ўрни бор. Драманинг қайтадан сайқалланган янги вариантида Мавлоно Низомиддин Хомуш вазифаси Саййид Обид образига, Хожа Мавлоно Исомиддин вазифаси эса шайхулислом Бурҳониддинга юклатилган. Ўрта мактабларнинг 9-синф “Адабиёт” дарслигига Мақсуд Шайхзоданинг “Мирзо Улуғбек” фожиаси киритилганлиги ҳамда ўсиб келаётган авлодга тарихий ҳақиқатни борича, ҳаққоний ўргатишни ўз олдимизга бош мақсад қилиб қўйганлигимизни эътиборга оладиган бўлсак, саҳна асарининг бундай таҳрир қилинишига етарлича асос бор.
Пойтахт томошабинлар эътиборига ҳавола этишдан олдин Ўзбекистонда хизмат кўрсатган санъат арбоби режиссёр Олимжон Салимов “Мирзо Улуғбек” фожиасини аввал Самарқанд мусиқали драма театрида саҳналаштирган. Саҳна декорациясидаги баъзи ўзгаришларни айтмаса, режиссёр томошабинга асарни тақдим этар экан, унинг ечимини топишда Мирзо Улуғбекнинг “Мен султонманми ёки донишманд?” саволини кўндаланг қўяди. Улуғбекнинг “Замонамиз ғоят нозик. Ҳар ёқ хатарнок!/ Бизга лозим забардастлик, бирлик ва идрок” ёки “Мамлакатга урфон керак, илму маърифат/Бошбадоқлик эмас; идрок, низом, фаросат ” сўзлари фақатгина сарбадорлар сардори Пири Зиндоний-Ҳасан Чилангаргагина эмас, гўё ҳозирги замон фуқаросига нисбатан хитобдек эшитилади.
Икки пардали, саккиз кўринишли фожианинг марказида Мирзо Улуғбек сиймоси туради. Ўзбекистон халқ артисти Эркин Комилов ижро қилган Улуғбек гоҳ олим, гоҳ давлат арбоби, гоҳ устоз, гоҳ раиятпарвар ёр ва инсон сифатида гавдалантирган. Улуғбекнинг раиятпарварлиги боғбон қизи Фируза (Ўзб.да хизмат кўрсатган артист Лола Элтоева)ни севиб қолиб унга уйланганлиги, зиндонда Пири Зиндоний билан кўришиш олдидан унда гуноҳсиз ётган асирларни қутқариши ҳамда арзу ҳолга келган боғбон, Бобо Кайфий(Ўзб.да хизмат кўрсатган артист Абдураим Абдуваҳобов) билан бўлган суҳбатлардаги мизансаҳналарда очиб берилган. Кучли инсон оҳ-воҳ қилмайди, унсиз фарёд чекади. Абдулатиф (Ўзб.да хизмат кўрсатган артист Фатҳулла Масъудов)нинг ўзига нисбатан қилган хиёнатидан огоҳ бўлган отанинг фарёдини актёр юзи билан тахтга юзланган, орқаси билан томошабинга ўгирилган ҳолатда акс эттирдики; бу билан давлат ташвишлари, раият масалалари, осмон илмига юзланибман-ку, бироқ фарзандим тарбиясига эътибор қаратмабман, деган нидони елкалари титраган ҳолда унсиз етказиб берди.

Последний раз редактировалось Nigora Umarova; 01.11.2016 в 02:57.
Ответить 
Старый 01.11.2016 03:02   #702  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
“Мирзо Улуғбек” юлдузининг Миллий театрдаги ёғдуси

Цитата:
Мирзо Абдулатиф образи Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Фатҳулла Масъудов ва Асадулло Набиевлар томонидан ўзига хос талқин қилинди. Фатҳулла Масъудов талқинидаги Абдулатиф айёр, уддабурон, жаҳли чиққанда ақлини йўқотадиган, мулоҳазакор; Асадилла Набиев талқинидаги Абдулатифда эса ожиз ва қўрқоқ, мақсад бор-ку, бироқ уни амалга оширишга журъати етмайдиган мураккаб шахсни кўрамиз.
Шу ўринда либослар бўйича рассом Лобар Турсунованинг ишларини таъкидлаб ўтиш даркор. Шахсларнинг характерини томошабин эътиборига ҳавола қилинишида у ранглар мутаносиблигидаги ўзига хос рамзийликдан унумли фойдаланган. Абдулатиф вафодор, отага меҳрибон ўғил сифатида намоён бўлганида, ички узун қизил либос ҳамда устида кулранг қабо; унинг ҳақиқий юзи очилганида эса, қип-қизил узун кўйлак ҳамда қора саллада худди думи гажакдор чаёндек кўзга ташланди. Фирузанинг либосида ҳам бу ҳолат кўринади: у Улуғбек ёнида поклик тимсолида, сарой фитналаридан гардланмаган, қуёш нури янглиғ нур сочиб турганлиги сабаб новвотранг узун кўйлак ва оқ қабода гавдаланган.
Саҳна асарининг кўриниши фожиа экан, Улуғбек фожиасининг бош сабабчиси ким ва нимада? Падаркуш Абдулатифнинг тожу-тахтга ҳирсу ҳаваси билан бирга Гавҳаршодбегимнинг ўз набираси Абдулатифга берган тарбияси эмасмикан бу?!.. Тархон уруғига мансуб момонинг тахтга сажда қилиш монологини томошабин тинглар экан, наҳот бу аёлда фарзанд, набирага меҳрибонлик кўрсатишдан кўра ҳукмфармоликни йўқотиш устунлик қилса, деб ўйга толади инсон. Мирзо Улуғбекка Амир Темурнинг бош рафиқаси Сароймулкхоним тарбия берган, Абдулатифга эса Гавҳаршодбегим. Икки малика-икки қутб. Бири – Самарқанддаги машҳур Бибихоним масжид-мадрасасининг қурилишига бош-қош бўлиб, талабаларнинг илму-маърифат олишларга ҳомийлик қилган бўлса; иккинчиси эса ўз иззат талаблиги орқасидан набираларининг бир-бирига, ҳатто ўғилнинг отага қарши боришига сабабчи бўлди. Бундай момонинг тарбиясини олган набирадан нимани ҳам кутса бўлади? Такаббур ва ўжар Гавҳаршодбегим хусусида Ойбекнинг “Навоий”, Пиримқул Қодировнинг “Она лочин видоси” романлари орқали тасаввурга эгамиз. Ушбу образ Ўзбекистон халқ артистлари Яйра Абдуллаева, Рихси Иброҳимова, Муқаддас Ҳолиқовалар томонидан талқин қилинди. Рихсихоним Иброҳимова томонидан талқин қилинган Гавҳаршодбегим жоҳил, худбин, ўзбилармон, “шарти кетиб-парти қолган” эса-да, ҳар қандай йўл билан айтганини қилдирадиган малика бўлса; Муқаддас Холиқова ижросидаги Гавҳаршодбегим хонадон шаънини барча нарсадан устун қўядиган аёл тимсолида томошабинга етказилган. Актриса Муқаддас Холиқовани доим қайнона ёки томошабин кўрса кулгу уйғотадиган аёл тимсолида кўрганимиз боис, унинг бу қиёфаси биз учун янгилик бўлди. Овоздаги ўктамлик ва забардастлик бир зумда томошабинни ўзига ром этди.
Мақсуд Шайхзоданинг “Мирзо Улуғбек” фожиасидаги Хўжа Аҳрор Валий “юки” таҳрир қилинган ҳолда Саййид Обидга юклатилганлигини юқорида таъкидлаган эдик. Обидлик – ибодат қилувчилик, демакдир. Ўзбекистон халқ артисти Муҳаммадали Абдуқундузов ва Ўзбекистонда хизмат кўрсатган артист Қаҳрамон Абдураҳимов ижро этган Саййид Обид эса ислом динига эътиқод қилувчи инсоннинг вазифасини “тоат, ибодат, бединлардан жирканмоқлик, дин йўлида шаҳид бўлиб, саодат топмоқ”да деб билади. Қайсидир жиҳатдан Муҳаммадали Абдуқундузов ижросидаги Саййид Ислом атрофдаги қаҳрамонларни ўзидан ҳайиқтириб туради, ўз фикри билан ҳисоблашишга мажбур қилмоқчи бўлади. Қаҳрамон Абдураҳимов қиёфасидаги ушбу қаҳрамон эса атрофдаги илму маърифат аҳлига доимо истеҳзо билан қарайдиган шахс.
Спектаклдаги актёрлар ансамбли - салбий хусусиятлари мавжуд қаҳрамонлар Абдулатиф ва Саййид Обид, фазилатлар мужассамланган қаҳрамонлар Мирзо Улуғбек атрофида доира шаклида намоён бўлишади. Ўз навбатида, ушбу доиралар ўртасида зиддиятлар вужудга келар экан, олимнинг “зиддиятлар маъносини англамоқ, ечмоқ” сўзлари орқали томошабин воқеаларнинг моҳиятини англайди.



Абдулатиф ўйлаб топган “Аббос-Фируза” можаросининг бош сабабчиси Фирузадир. Фируза ўз замонасида “нодонларни чин доноликка чорлаётган”, Мирзо Улуғбекнинг мадрасаси пештоқига битилган “Илм олиш муслим ва муслималарга фарздир” ҳадиси шарифига амал қилгувчи илми толибадир. Ҳатто Буроқбек билан бўлиб ўтган чигал фитнани ҳам унинг комил ақли ечади. Улуғбек Фирузасига “суя-суя талоқ бергани”да унинг сарой чиркинликларидан асрашни истайди. Фируза талқини Лола Элтоева ижросида ички сезги – интуиция кучли ривожланган ҳолда ижро қилинган бўлса, Дилноза Кубаева ижросидаги Фируза эндигина илм ўрганаётган толиба сифатида гавдаланади.
Спектакль жараёнида турли мусиқалар ижро қилинди. Ўзбекистон санъат арбоби Мустафо Бафоевнинг мусиқаси билан бир қаторда Европа мусиқаларининг ижросини табиий деб биламан. Сабаби эса оддий Мирзо Улуғбек олим сифатида Европада ҳам ўзининг юқори нуфузига эгадир. Машҳур поляк астрономи Ян Гавелиунинг 1690 йилда нашр этилган “Продромус астрономия” деган машҳур китобида иккита сурат босилган бўлиб, уларнинг ҳар иккаласида ҳам Мирзо Улуғбекнинг сиймоси акс эттирилган. Биринчи суратда буюк ватандошимиз илми нужум – астрономия худоси Ураниянинг ёнида, овруполик тўрт мунажжим: юнонистонлик Птолемей, олмон шаҳзодаси Гасс, даниялик Тихо Браге ва италиялик Жан Баптист Риччиоли билан бирга тасвирланган. Иккинчи сувратда эса у яна Урания теварагида ўтирган тўққиз машҳур мунажжим: Тимахарис (милоддан аввалги II аср), Птолемей (милоддан аввалги II аср), ал Баттоний (852-929 йиллар), Региомонтан (1436-1476), Вольтер (1430-1543), шаҳзода Гасс (1532-1592), Николай Коперник (1473-1543), Тихо Браге (1546-1601 йиллар) билан бирга акс эттирилган. Бу мисол Мирзо Улуғбек номи бундан уч аср илгариёқ машҳури жаҳон бўлганини кўрсатиб турибди.
Алалхусус, “Мирзо Улуғбек” спектакли якунида олимнинг “шоҳманми ёки донишманд?” саволига ечим – Улуғбек биринчи ўринда Ҳазрати ИНСОН деган жавоб топилди. Олим бўлиш осон, бироқ ҳамма ҳам одам бўлавермайди. Донишмандлик ҳаёт давомида орттирилади, лекин умр бўҳронларида у доим қўл келмайди, баъзан инсонлар донишмандликни ўз манфаатлари йўлида қўллашади. Мирзо Улуғбек ОЛИЙ ИНСОН сифатида ҳазрат Алишер Навоий таъбири билан ҳамд этилганидек, “Қиёмат деганча аҳли айём/ Ёзарлар анинг аҳкомидан аҳком”. Спектакль ижодкорлари эса Мирзо Улуғбек маърифат шуъласини Ўзбек миллий академик драма театрида қайта ёғдулантиришдек масъулиятли вазифани уддалашди.

Нигора УМАРОВА
Ответить 
"+" от:
Старый 01.11.2016 10:57   #703  
Аватар для Sparc
Оффлайн
Сообщений: 1,096
+ 1,249  922/478
– 100  32/25

Uzbekistan
Цитата:
Сообщение от Nigora Umarova Посмотреть сообщение
Драмани кузатган томошабинда шундай савол туғилади: “Хўжа Аҳрор тимсолини фожиадан олиб ташлаб, Шайхзоданинг ижодкорлик услубига зид иш қилинмадимикан?” Бу табиий. “Мирзо Улуғбек” фожиаси юқорида қайд этиб ўтганимиздек, эски мафкура томонидан яратилган ҳамда ўша давр талабига мутаносиб тарзда диний арбоб ва мутаасиблар қораланиб келинган эди.

Кейинги 30 йилларда Улуғбек ва Хўжа Аҳрор Валий ҳаётда умуман учрашмаганлиги тарихчи олимлар томонидан исботланди.

Ҳатто “Хўжа Аҳрори Вали ва Мирзо Улуғбек муаммолари талқини” юзасидан илмий иш ҳам қилинди. Тарихий манбаларга мурожаат этадиган бўлсак, XVI асрда яшаган муаррих Фахриддин Али ас-Сафий ўзининг “Рашоҳоти айн ул-ҳаёт” (“Ҳаёт чашмаларидан томчилар”) асарида Хўжа Аҳрор шахсияти ва унинг Мирзо Улуғбек мутлақо билан учрашмаганлиги хусусида, Мирзо Улуғбекнинг ашаддий душмани Мавлоно Низомиддин Хомуш бўлганлиги ҳамда ўғилда отага нисбатан хусумат пайдо бўлишида унинг қўли борлиги айтиб ўтилади. Мавлоно Низомиддин Хомушга нисбатан адоватнинг пайдо бўлишида эса ўша пайтдаги Самарқанд шайхулисломи Хожа Мавлоно Исомиддиннинг ўзига хос ўрни бор. Драманинг қайтадан сайқалланган янги вариантида Мавлоно Низомиддин Хомуш вазифаси Саййид Обид образига, Хожа Мавлоно Исомиддин вазифаси эса шайхулислом Бурҳониддинга юклатилган. Ўрта мактабларнинг 9-синф “Адабиёт” дарслигига Мақсуд Шайхзоданинг “Мирзо Улуғбек” фожиаси киритилганлиги ҳамда ўсиб келаётган авлодга тарихий ҳақиқатни борича, ҳаққоний ўргатишни ўз олдимизга бош мақсад қилиб қўйганлигимизни эътиборга оладиган бўлсак, саҳна асарининг бундай таҳрир қилинишига етарлича асос бор.
Драмадан нафақат Хўжа Ахрори Вали билан боғлиқ қисмлар, шунингдек, Амир Темур билан боғлиқ сарбадорлар қисми ҳам олиб ташланган, натижада Мирзо Улуғбек ва Пири Зиндоний дискуссияси ҳам чала бўлиб қолган. Умуман драмадаги саҳналар кетма-кетлиги ҳам ўзгартирилган.

Ҳар сафар тизим ёки замона ўзгариб, шу ўзгаришга қараб асарларни ўзгартириш - халқнинг ўзига, ўз ўтмишига ишончсизлик, демакки ўз келажагига ишончсизлик аломати менимча.

Последний раз редактировалось Sparc; 01.11.2016 в 11:00.
Ответить 
Старый 01.11.2016 15:26   #704  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
Цитата:
Сообщение от Sparc Посмотреть сообщение
Драмадан нафақат Хўжа Ахрори Вали билан боғлиқ қисмлар, шунингдек, Амир Темур билан боғлиқ сарбадорлар қисми ҳам олиб ташланган, натижада Мирзо Улуғбек ва Пири Зиндоний дискуссияси ҳам чала бўлиб қолган. Умуман драмадаги саҳналар кетма-кетлиги ҳам ўзгартирилган.

Ҳар сафар тизим ёки замона ўзгариб, шу ўзгаришга қараб асарларни ўзгартириш - халқнинг ўзига, ўз ўтмишига ишончсизлик, демакки ўз келажагига ишончсизлик аломати менимча.
Мен аввалги Мақсуд Шайхзода ёзган "Мирзо Улуғбек" драмасини ҳам, ҳозирги саҳналаштирилган вариантини ҳам қайта-қайта ўқиб чиқдим. Бироқ ҳеч қандай узилишни сезмадим. Кетма-кетликнинг ўзгарганлиги асар мазмунига, Улуғбек сиймосини юқори планга олиб чиқишга ҳалақит бермаган. Сарбадорларга оид саҳна кўринишидаги Улуғбекнинг Пири Зиндоний-Ҳасан Чилангар билан боғлиқ саҳнасида ҳам керакли ўринларгина сақланган. Агар асарнинг 50-йилларда совет мафкураси талаби нуқтаи назаридан ёзилганлигини инобатга олсак, унга таҳрир киритилмаганида саҳна юзини кўриши даргумон бўлармиди? Саҳна асарида муҳими характер очилган-ку!...
Ответить 
Старый 02.11.2016 10:41   #705  
Аватар для Sparc
Оффлайн
Сообщений: 1,096
+ 1,249  922/478
– 100  32/25

Uzbekistan
Цитата:
Сообщение от Nigora Umarova Посмотреть сообщение
Кейинги 30 йилларда Улуғбек ва Хўжа Аҳрор Валий ҳаётда умуман учрашмаганлиги тарихчи олимлар томонидан исботланди.
Эҳ-ҳе, совет давридаги вульгар социология методининг ўрнига янги вульгар адабиётшунослик методи топилибди-ю.

Ижодкорнинг бадиий тўқимаси қаёқда қоларкан унда ? Агар сизнинг янги методикангиз бўйича асарларни қайчилайдиган бўлсак, тарихда ким ким билан учрашгани-ю, ким учрашмаганига асослансак, "Алишер Навоий", "Мирзо Улуғбек" драмаларидан биринчи навбатда Гули ва Ферузани келинг олиб ташлайлик. Ундан сўнг, "Ўткан кунлар"га ўтиб, тарихда Юсуфбек ҳожи деган шахс бўлмаган, Отабек, Мирзакарим қутидорларни Худоёрхон ўз ҳузурида қабул қилгани тўғрисида маълумотлар хон канцелярияси архивида топилмаганини рўкач қилайлик.

Ўзбек адабиётидан ташқарига чиқиб, Шекспирни ҳам қайчилайлик. Венеция архивларида Отелло деган генерал бўлгани хақида маълумотлар йўқ экан, Дания-ку умуман Шекспирни судга берсин, қандайдир Гамлет деган тарихда номаълум шахсни Даниянинг шаҳзодаси деб ёзиб, шаҳзоданинг тилидан "Дания - тюрьма" деб, бу мамлакатга туҳмат қилгани учун.

Хуллас, янги методикангизнинг келажаги порлоқ - бутун жаҳон адабиётини қайчидан ўтказсангиз бўлади.
Ответить 
"+" от:
Старый 03.11.2016 08:42   #706  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
Smile

Цитата:
Сообщение от Sparc Посмотреть сообщение

Хуллас, янги методикангизнинг келажаги порлоқ - бутун жаҳон адабиётини қайчидан ўтказсангиз бўлади.
Бу қилдан қийиқ ахтаришми ёки майдалашиш? Мен спектаклдан олган таассуротларни ёзсам, Сиз Менинг камчиликларимни қидириш билан оворасиз )))))))))))))))))))))))))

Омон бўлинге-е-ей. Ўзи ҳақиқатан ҳам форумда қўлни ювиб кетиш пайти келибди, шекилли.Омон бўлинге-е-ей.
"Айбим уйингизга тоза ҳаво олиб киришга ҳаракат қилганимми?" ("Келинлар қўзғалони" фильмидан)

Қанча гапингиз бўлса, шахсий хабар орқали билдирсангиз, жавоб бераман. Мавзуни "Оффтоп"га тўлдирмайлик.
Ответить 
Старый 03.11.2016 10:22   #707  
Аватар для Sparc
Оффлайн
Сообщений: 1,096
+ 1,249  922/478
– 100  32/25

Uzbekistan
Цитата:
Сообщение от Nigora Umarova Посмотреть сообщение
Мавзуни "Оффтоп"га тўлдирмайлик
Бу оффтоп эмас.

Драмадаги Хўжа Ахрори Вали бўйича қисмларни олиб ташлашни сиз "тарихчилар Улуғбек ва Хўжа Ахрор умуман учрашмаганини исботлашди", деб асослаяпиз. Бундай асослар бўйича асарларга ўзгартириш киритиш нималарга олиб келишини бироз бўрттириб кўрсатиб бердим.

Бадиий асарларни, ундаги тарихий шахсларни замонага мослаштириб, турли сабабларни рўкач қилиб ўзгартиришни нотўғри деб ҳисоблайман, бу биринчи навбатда шу асар муаллифига нисбатан хурматсизлик.

Албатта, саҳнага асарни олиб чиқишда режиссёрни унга ўзгартириш киритиш орқали асарнинг янги қирралари очса, бу қувонарли ҳол. Лекин, конкрет Миллий театрдаги "Мирзо Улуғбек" драмаси ўзгартиришлар туфайли зиддиятлар кучини йўқотган, асарнинг бирор янги қирраси очилмаган.

P.S. Форум доирасидаги мунозарага "қилдан қийиқ ахтаришми ёки майдалашиш" деб қарасангиз бу сизни муаммоингиз. "Қўлни ювасизми" ёки бошқа нарса қиласизми, ўзингизга ҳавола.
Ответить 
"–" от:
Реклама и уведомления
Старый 17.11.2016 19:44   #708  
Аватар для shahz
Оффлайн
Сообщений: 679
+ 1,483  1,136/357
– 132  34/32

UzbekistanМой мир
Ўқиб одам бехосдан ачинишниям, жахли чиқишниям билмайди... Одамда фаросат бўлмаса қийин экан. Фейсбукдан олинди:

Цитата:
Dilnur Kamilov > ‎Maslahat.uz

Бугун маданий хордик чикариш максадида оилавий Миллий театрга спектакл томошасига бордик. "Имкон" деб номланган дардли комедия сахналаштирилган. Жудаям ажойиб спектакл экан. Менга жуда е'кди.
Энди менга умуман е'кмаган ва диккатимни тортавериб асабимни ку'зитган "сахна" лари хакида фикр юритмокчиман:
Спектакл бошланишидан олдин томошабинлар бир неча бор огохлантирилди. Менимча 3 бора уяли алока воситалари спектакл давомида у'чирилиб ку'йилиши таькидланди.........
1. Спектакл 18.00 да бошланиб бу'лди, 5-10 дакикалар у'тиб хам одамлар гала гала бб томоша залига кириб келишяпди. Е' одамларнинг соати 10-15 минутга адашиб кеч колишябди е'ки хар доимгидек у'збекчасига кечикиб юриш.Манимча 2 чиси.
2. Уяли алока воситалари хар е'н хар е'нда жиринглаябди ва телефон эгалари г'улдур-г'улдур килиб бемалол телефонда гаплашиб у'тиришибди. Актерларни хам чалгитади, бошка томошабинларнинг эса хакини ейиш бн баробар.
3. Спектакл кетяпди, Кимлардир биринчи каторда туриб олишган ва нимадирларни мухокама килишябди. Кейин эьтибор берсам кимларнидир жойига бошкалар утириб олишган, хакикий билет эгалари келиб уз жойларини талаб килишябди. Халиги
зайчикларга бошка жой топиб бергунга кадар яна орка катордагиларни хакки ейиляпди.
Бизни одамларимизда качон "Маданият" шаклланади? Театрда, концерт залларда, умуман олганда айнан маданият билан боглик даргохларда хам узига яраша иштирок этиш маданияти, узини тутиш, томоша килиш маданияти бу'лиш керакку, хеч булмаса бошкаларни хурмат килиш, уларнинг маданий хордигини бузмаслик, бировларни пул тулаб кирган дам олишини бузмаслик каби тушунчалар качон бу онгли ва лек бефаросат мавжудотларнинг фахмига етиб бораркин а?
Театр- бу жонли сахна бу'лса, у ерда фонограмма йу'к, дубль кадр олиш йу'к, 5-6 та камера ишламайди, янглишиб кетишга фурсат йу',к, такрорий лавхалар берилмайди, пауза босиб ку'йила олмайди.
Хар ерда инсон у'зини тутабилишга у'рганиб бир оз у'зини хурмат килиб, ички дуне'сини, маданиятини ислох килиш вакти аллакачон у'тиб кетмадимикан? Ахир театрларда турли мамлакатлардан мехмонлар ташрифи аримайди. Узимиз майлику, у'згалар олдида "Театрда у'тиришни билмаган маданиятсиз халк" деган номни козониш, ва бизга нисбатан салбий фикрларнинг билдирилишига замин яратиб ку'ймаябмизми? Огохлантиришлар кор килмас экан, у холда кандай йу'л тутиш мумкин?
Инсон маданияти ва маьнавиятидаги нуксонлар бу бир карашда эьтиборсиздек туюлар, лекин халкнинг юзи, миллатнинг юзи энг аввало унинг маданияти ва маьнавиятида мужассам эмасми?
Качон ? Качон биз .........................???????
Ответить 
"+" от:
Старый 18.11.2016 11:04   #709  
Аватар для Sparc
Оффлайн
Сообщений: 1,096
+ 1,249  922/478
– 100  32/25

Uzbekistan
Миллий театрга хос камчиликлар асосли ёзилган. Афсуски театр маъмурияти бу камчиликларга чек қўйиш учун йиллаб хеч нарса қилмаяпти, билетлар сотилса бўлди. Рус драма театрида бундай вазиятларга бирор марта дуч келмадим.
Ответить 
Старый 22.11.2016 17:33   #710  
Аватар для Nigora Umarova
Оффлайн
AKA:Nigorabegim
Сообщений: 8,095
+ 8,360  10,318/4,529
– 37  58/50

UzbekistanОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью ICQОтправить сообщение для Nigora Umarova с помощью Skype™Мой КругFacebook
Цитата:
АНТОНEН АРТО

ДУРДОНА АСАРЛАР КEРАКМИ?
(“ТEАТР ВА УНИНГ ЭГИЗАГИ” КИТОБИДАН)

Ёзилган, чизилган, тасвирланган ифодаларга тақлид қилганимиздан, улардан нусха кўчирганимиздан, эҳтимол, руҳиятимиздаги об-ҳаво бузилган, соғлом муҳит йўқ. Шундан ҳеч ким қочиб кетолмайди, ҳатто энг авангардларимиз ҳам эски шакл олдида бош эгади. Қанийди, шакллар йўқолиб, сувдай парланиб кетиб ҳамма нарса қайтадан жонланса.
Омма тушунмайдиган, англамайдиган ва гўёки хосларга аталган дурдона асарлар ғоясидан воз кечишни ўрганишимиз керак. Руҳиятнинг ички кенглигида ўтмишнинг жилоси бўлмаганидек, қалблар ўтмиш орқали сирлашиб нурланмайди.
Ўтмишдаги дурдона асарлар фақат ўтмиш учун керак бўлган. Улар биз учун энди ярамайди. Ўтмишда айтилган ва айтилмаган маънони ҳозиргилар ҳис қиладиган, англайдиган усулда айтиш, ифодалаш, кўрсатиш ҳуқуқига эгамиз-ку!
Юксак нарсаларни тушунмайди деб, оломонни айблаш осон. Лекин ўтмишда ифода этиб бўлинган ўлик дунёларни ишонарли қилиб тасвирлашдан нима наф. Дейлик, оломон “ Шоҳ Эдип” пьесасини англамаса, бунга “Шоҳ Эдип” айбдор, оломон эмас.
“Шоҳ Эдип”да авлод алмашинуви мавзуси тилга олинган. Табиат доим аҳлоқни масхара қилади. Биз билмайдиган, бизни бошқарадиган кучлар бор. Буни тақдир дейишади.

Оломон темирйўл ҳалокатидан, зилзиладан ваҳимага тушади. Вабо, уруш, инқилоб унга бегона эмас. У бетайин ишқий муносабатларнинг юкини ҳам кўтариб юради. Бироқ оломон юксакликни илғамаслиги мумкин, унга жайдари тилда мурожаат қилиш керак. Ўткан даврларнинг ўлик тили ва баландпарвоз ғояларни тиқиштириш керак эмас.
Ҳамма вақт оломон сир-синоатга ўч бўлади. Тақдир тугунларини ечишни истайди. Яратишнинг қонуниятини тушунмоқчи бўлади.
Матншунослар эски қўлёзмаларни текширишсин, эстетлар эски шаклни танқид қилишсин, майли. Лекин қачондир айтилган гапни ҳадеб такрорлаб бўлмайди, ифодаланган нарса такрор ифодаланиш учун ифодаланмаган. У икки марта яшашга ҳақли эмас. Оғиздан чиққан ҳар қандай сўз фақат айтилган пайтда ҳаракатда бўлади, яшайди, тирик бўлади. Сўнг мазмуни қолмайди. Янги мазмун, ифода керак. Фақат театр дунёсидагина ҳар қандай ифода, тасвир қайтарилмайди.
Дурдона асарлар намойишига оломон бормас экан, бу дурдона давр руҳидан узоқ адабий тилда тасвирлангани учун бормайди.
Одатда, оломон ва мухлисларга ҳамма айбни тўнкариб, фикрлашдан қочамиз. Аслида, уларга ниқоб остида қолган, тортанак қоплаган асарларни намойиш қиляпмиз. Бутпарастлик янги кўриниш олиб, театр гўё дурдона асарларга сиғинишнинг меҳробига айланмоқда. Тирикликни алмисоқдан қолган қолипга қуйиб тасвирлаяпмиз. Бу эса ўзини оқсуяк ҳисобловчи лўттибозларнинг одати, холос.
Томошабин бемаъни томошаларга боряпти. Томошабин охирги юз йилликда ҳаққоний томошани кўрмади. Юз йилликдан олдин Театрнинг юксак мақомига хос ҳаққоний мелодрамалар намойиш қилинган эди.
Ёлғонни, сохталикни, нусха кўчиришни томошабин ҳеч қачон ҳақиқат ўрнида қабул қилмайди, чунки тўғрилик илдизи унинг шуурида ўсади. Шундай экан, бугунги даврда ҳаққониятни саҳнадан эмас , кўчадан изласа, топилади. Оломонга имкон туғилдими, у одамийлигини, албатта, намойиш этади.
Оломон театрга боришни унутиб қўйган бўлса, эҳтимол, театрни ўйинқароқ, санъатнинг энг қуйи тури, деб ҳисоблай бошлаганимиздандир. Эҳтимол, жирканч инстинкларимиз театр орқали ҳавога чиқиб кетади, деб бизга шипшитишгандир. Шундандир, театрни ёлғон ва иллюзиялар урчийдиган жой деб қабул қила бошладик. Йўқ, ҳамма бало бошқа нарсада. Уйғониш давридан кейин, театр баёнлашди. Театр психология мавзусида афсона кўрсатадиган саҳнага айланди. Театр ўзимиз ҳақимизда ғийбат қиладиган маконга айланди.
Саҳнадаги бўлар-бўлмас маҳлуқларнинг гўё ҳаққонийлигига мажбуран ишонтирилди, томошабин саҳнадан узилиб қолди. Сабаби, саҳнадан оломон тарафга ойна тутилди. Ойнада эса ўткан замон шарпалари кўринади, холос. Бу мавҳумиятдан бошқа нарса эмас.
Театрнинг ёввойилашиб, қизиқарли тус олмаслигига шахсан Шекспир жаноблари ҳам жавобгардир. Саҳна намойиши томошабиннинг этини жимирлатмади. Театрдаги образ томошабин юрагига муҳр қўймади.
Шекспир асарларида, тўғри, одамнинг табиатидан ташқаридаги, аллақандай куч безовта қилаётгандек туюлади. Лекин асарларнинг, у кучга алоқаси йўқ, фақат одамнинг безовталаниши ва бунинг оқибати ҳақидаги хулоса бўлиб чиқади, яъни психология ҳақида.
Психология қуёш юзига қора парда тортилган каби, ҳар лаҳзада ҳаётнинг моҳиятидан тўсади ҳам устимиздан ҳукмронлик қилиш учун энергиямизни сўради. Театр ва шунингдек, ўзимиз ҳам психологиядан қутулишимиз керак. Мен шундай ўйлайман.
Янгиликка бефарқ қарамаслигимиз керак. Хусусан, француз театрини психология билан чоғиштириб тубанлаштирмайлик.
Моддият билан муносабатимиз, жумладан, пул билан боғлиқ тушкунлигимиз, мансаб талашишлар, севги ташвишлари ёки эҳтиросларимизнинг жумбушга келиши, масалан, мурувват ва футувват билан ҳеч алоқаси йўқ, жумладан, театрга умуман алоқаси йўқ. Буларнинг ҳаммаси психологияга оид нарсалардир. Куракда турмайдиган оғриқ, аҳлоқсиз ҳаракатлар, қўпол тортишувлар қаршисида қолиб, ундан роҳат олишга мажбур бўламиз. Бошқаларнинг қадамини пойлаб, ўлчаб юрганимизда, юрагимиз исён қилиб, ўзгаришлар тўфони бошланса, қандай яхши.
Энг ёмони ҳали бу эмас. Шекспир ва унинг издошлари “санъат санъат учун” деган ақидани қулоғимизга қуйиб келишган бўлса, демак санъат бошқа, ҳаёт бошқа бўлиб чиқади. Ҳаёт давом этаркан, умр вақт ўзанида оқаркан, майли, шу кераксиз ва иш бермайдиган ғоя билан таскин топиш мумкин эди. Аммо, юзага чиқаётган жароҳатлар бизнинг таскинимизни хомхаёл қилиб кўрсатяпти, биз ҳаётдан узилиб қолган, калтабин, умидсиз беморлармиз, аслида. Мен сизларни бундан даволанишга чақираман.
Цивилизация ўзгарган тақдирда театр ҳам ўзгаради, қабилида ўйламайман. Театр юксак мақомида туриб янги образлар ва турларни шакллантиради, мен бунга ишонаман. Саҳнада икки эҳтиросли зоҳиротнинг яқинлашуви, икки тирик қалбнинг тўқнашуви, магнит кучидай тортишуви ҳақиқатга яқин, бир бутунлик касб этиши мумкин, лекин ҳаётда эртасидан маҳрум икки юзаки ва жиззакининг яқинлашуви кўпроқ ачиниш ва кулги уйғотади.
Шунинг учун ҳам, мен шафқатсиз театрни таклиф қиляпман. “Шафқатсиз “ сўзи айтилган заҳоти кўз ўнгимизда “қонли саҳна” гавдаланади. Йўқ, ундаймас. “Шафқатсиз театр” аввало ўзим учун шафқатсиз, ўзимни маломат қилиб кечамдан қутуладиган бугунимдир. “Шафқатсиз театр” пьесадаги тасвирни тасвирламасдан тасвирлайдиган образлар саҳнаси, яъни пьесадаги тасвир актёр учун бор-йўғи “кийим- бош” вазифасини ўтайди.
“Шафқатсиз театр” ҳақиқий борлиқни англаб, унда сайр эттиради. Хитой тиббиётида, масалан, айрим нуқталарга игна санчилса, бутун тана аъзолари ҳаракатга келади, шу каби театр ҳам томошабинни тирилтирсин.
Агар кимда-ким имо-ишорани унитиб қўйган бўлса, театрнинг бурчи эслатиб қўйиш. Чунки имо-ишора ўзи билан энергия ташийди; театрда тирик одамлар ҳаракат қилади, ишлайди. Улар имо-ишоранинг кучини намойиш қилишади.
Театр - одамни бутунликка ундайдиган биргина макон. Асаб торлари таранглашган чоғларда тана аъзоларининг ишлаш, сезиш қобилияти пасайиб кетади, биз айнан шу даврда яшаяпмиз. Демак, муайян хатти-ҳаракат бизга ёрдам беради; имо-ишоралар орқали фикр туғилиб ҳодисага айланади.
Агар бутун организм иштирокисиз фақат хаёлда қадриятлар, воқеалар тушунилса, англанса, гўё фикр этилса, зикр этилса, бу санъат эмас, зиндиқлик холос.
Ответить 
Ответить
Опции темы
Опции просмотра




Powered by vBulletin® Version 3.8.5
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd. Перевод: zCarot
Advertisement System V2.5 By Branden
OOO «Единый интегратор UZINFOCOM»


Новые 24 часа Кто на форуме Новички Поиск Кабинет Все прочитано Вверх