Фойдасиз илм хакида нима биласиз?

[Masud Mahsudov]

Сообщение от Tulqin Eshbekov

Унақалари ҳам афсуски йўқ эмас... Яъни, услубий, имловий хатолари ғиж-ғиж... Ҳатто, маъно-мазмуни ҳаминқадар. Дарвоқе, ОАК журналини кузатиб борсангиз, шунақаларни аниқ далиллар билан исботлаб беришмоқда.
Энг баттари - докторлик диссертацияси ёзмасдан фан доктори унвони олиб, ҳамманинг фикрини чалғитиб юрган кимсадир...

Домла, сохта илм борлигини тан олдингиз... Мантиққа кўра, шу гапингиздан келиб чиқсак, фойдасиз илм ҳам йўқ эмас экан...

[мафтун]

Ҳадисда келган фойдасиз илм деб ётибман. Домла шуни инкор этишгаям журъат топганларига лолман.
Фойдасиз илм моҳияти менимча инсониятга наф келтирмайдиган нарсаларда бўлса керак. Дунё-ю охиратига бирор бир наф келтирмайдиган "илм".
Ҳадиси шарифда илм учга бўлингани ҳам бежиз эмас-да. (такрор учун узр сўрайман.)

[DURIAN]

Uzr domla, domla deyayotgan kishiyla qaysi sohada domlala?
Nimaga tortishyotganlarini hich tagiga yetolmadim.

Inson bu dunyoda har hil maqsad va intilishlarga ko'ra hayot kechiradi.
Dindorlar toifasi asl maqsadi ohirat dunyosi bo'gani uchun, shu ohirat dunyosi uchun foydasiz ilmni, foyda bermaydigan ilm deb hisoblaydi. Bor gap shu.
Endi bu domlani chunchalar va dunyoqarashlarini qanaqaligini bilmadimu, lekin fikr gaplari taniq emas. (man uchun , uzr)

[DURIAN]

Сообщение от мафтун

ДИндорлардан танишингиз кам шекилли. Юқорида келтириб ўтганимиздек, Исломда диний ё дунёвий илм деб ажратиш йўқ. Шу боис ота-боболаримиз илм-фанининг пойдеворини қўйганлар. Ибн Сино, ул-Хоразмий, ал-Фарғоний, Берунийу Фаробий, Мирзо Улуғбек, аз-Замахшарий, имом Бухорий, ат-Термизий ва ҳаказолар мадрасаларда етишиб чиққан. Уларнинг қайсиси диний, қайсиси дунёвий илмда пешқадам. ШУ ҳам юқоридаги фикрларни тасдиқлайди.

Kim etti sizga parqi yo' deb.
Aqidai ahli sunnat val jamoat kitobida aynan shunaqa tarif ebrilgan.
Uhraviy ilmlar bilan shug'ullanish vojibdir. Kundalik ibodatlarga oid bo'lgan narsalani o'rganmoq farzdir. Qolgan dunyoviy ilmlarni o'rganishlik yo mandubdir yo mustahabdir. Lekin foydasiz, anu tepada bir podshoh haqida aytgan rivoyatiz (aslida u hz.Umar ra. davrida va hz.Umar ra.ga maqtanib ko'rsatilgan mahorat edi) ham foydasiz ilmga kiradi.
Undan keyin Alihonto'ra Sog'uniy ham o'z kitoblarining birida "dunyoviy ilm bilan diniy ilm, huddi kabutarning ikki qanoti kabidir. Kabutar bir qanoti bilan uchaolmaganidek, inson ham shu ikki ilmsiz rivojlana olmaydi" deganla.

Ha aytgancha dindorla orasida tanish bilishlarim Hudoga shkur ko'pro.

[мафтун]

Сообщение от DURIAN

Uzr domla, domla deyayotgan kishiyla qaysi sohada domlala?
Nimaga tortishyotganlarini hich tagiga yetolmadim.

Домла деганимиз, Тўлқин Эшбек. Ўзбекистон миллий университетининг журналистика факультетида дарс берадилар.
Тортишишимизга у кишининг бахс талаб фикрлари сабаб бўлди.

[Alouddin]

Илм узи нима? Билимдан фарки нима?
Бир сохадан бирор нарсани билсангиз, сизга нисбатан "шу сохадан билими бор", деймиз. Лекин илмли ёки олим демаймиз. Нега? Чунки сизнинг билимингизга тизимлашув етишмайди. Яъни уни-буни биласизу, улар уртасидаги алокани, "асоси"нию "натижа"сини билмайсиз.
Демак, илм - билимларнинг системалаштирилган мажмуаси экан.

Хуп, илм бу факат бизнинг тушунчамиздаги фан (наука)ларми? Йук. Хар бир соханинг уз илми бор. Уни урганишни бизда купрок "хадисини олиш" деб аташади. Масалан, шахмат - уйин, лекин унинг илми хам бор. Шеър ёзиш ким учундир эрмак, лекин адабиётшуносларимиз бу сохада канчадан-канча илмий иш киладилар. Ракс - уйинми ёки илм? Ортик Отажонов бир интервьюларида "уйинни уйин билма" деганларихеч эсимдан чикмайди.
Урта асрларда муомала илми, уй хужалиги илми, нома ёзиш илми, куйингки, инсон фаолиятига доир деярли барча йуналишлар буйича илмлар эътироф этилган. (Илмлар таснифига оид асарлар, жумладан Р.Баходировнинг шу мавзудаги докторлик диссертацияларини куринг).

Илм фойдасиз булиши мумкинми? Мумкин экан. Хатто зарарли булишиям мумкин экан. Кандай килиб? Фойдасиз илм - сиз бир илмни ургандингиз аммо унга на амал килдингиз, на бировга ургатдингиз. Фойдасизми? Ха. Демак, илм урганган кишигаю жамиятга, инсониятга фойда келтирмаган илм - фойдасиз илм.
Яна шундай илмлар булади - олимлар бир сохада обдон иш олиб бориб, кейин пушаймон булишади.
Атом бомбасининг кашф этилиши, клонлаштириш, гени узгартирилган махсулотлар етиштириш (тугри, хали аник таъсирлари кузатилмади) ва бошкалар...
Айтишларича, Калашников машхур автоматни яратганидан, унинг махсулоти дунёда бунчалик кенг таркалгандан асло хурсанд булмас экан, ичини еб яшар экан...
Инсониятнинг бошига кулфат олиб келадиган турли илмлар, илмий кашфиётлар буларкану, уларнинг бефойдалиги, зарарлигини анча кеч тушуниб етарканмиз.

Менимча, юкоридаги бахс-мунозараларнинг, тортишувларнинг асосий сабаби - "илм" ва "фойда" атамаларини турлича тушунишда булди. ИМХО

[Alouddin]

Фойдали-фойдасиз илмлар хакида Урта асрлар олимлари асарларида кизик нарсаларни учратиш мумкин. Мисрлик энциклопедист олим Ахмад Калкашандий "Субх ал-аъша" энциклопедиясида котиб (хозирги референт, давлат бошликлари маслахатчиси, умуман олганда, зиёли) билиши керак булган илмлар хакида тухталган. Улар ичида, жумладан, майхурлик (узумнинг навларидан тортиб, кадахни кандай узатишгача), кимор уйинлар илми кабилар хам бор. Энг кизиги, бу илмларни тушунтириб утгач, адиб уларнинг такикланганлигини таъкидлайди.
"Шундай булса-да, котиб улардан хабардор булиши лозим, гайридин мамлакат вакиллари билан сухбатда шулар хакда суз кетиб колса, тушунмай колмаслиги керак" дейди.