Ж. Толкиен. Хоббит ёки бориб қайтиш

[Shokir Dolimov]

Голлум ушбу топишмоқ жавобини топиш жуда осон кечади, деган хаёлга борган эди. Бильбонинг тухумга доир топишмоғи ҳақида фикр юритар экан, миясига мураккаброқ савол келмади. Бироқ шўрлик Бильбога бу топишмоқнинг жавоби йўқдай туюлди. У ҳамиша сув билан боғлиқ масалалардан нари бўлишга ҳаракат қилган. Сиз топишмоқ жавобини биласиз, ё фаҳмлаб бўлдингиз, албатта. Чунки сиз барча қулайликлар муҳайё этилган жойда ўтирибсиз ва ҳозир сизни ҳеч ким паққос туширмоқчи эмас.

Бильбо бир-икки марта томоқ қириб кўрди-ю, топишмоқ жавоби миясига келмади.

Саволи кутилмаганда мураккаб чиққанидан мамнун Голлум завқ-ла ҳуштак чалиб, ўзига ўзи мурожаат қилди:

- Қ-қизиқ, г-гўшти м-мазалимикан, и-ишқилиб? Ш-ширали, қ-қарсилдоқмикан?

- Бир дақиқа, - деди Бильбо, Голлумнинг бақрайиб турганини кўриб. - Яна бироз. Мен сенга вақт берган эдим, ўйлаб кўришинг учун.

- Т-тезлашсин, а-анави т-тезлашсин! - деди Голлум, қайиқчасидан тушиб, Бильбога яқинроқ борар экан.

Унинг ўргимчак оёғига ўхшаш чўп-устухон панжаси сувга тегиши билан ҳурккан кўл балиқларидан бири сувдан отилиб чиқиб, Бильбонинг оёғи остига келиб тушди.

- Вой мунча совуқ унинг танаси, елимшак, силлиқ! - хитоб қилди Бильбо ва шу заҳоти миясига ялт этиб келган фикрдан бақириб юборди: - Балиқ! Балиқ! Топишмоқ жавоби – балиқ!
Голлум хафа бўлди.

- Энди бунисини эшит, - навбатдаги топишмоғини бидирлай кетди Бильбо, гарчи ушбу саволи ҳам ўнгмаган бўлса-да:

Оёқсиз бир оёқда, икки оёқ уч оёқда,
Топилди тўртта оёқ, келиб югуриб,
Оёқсизни олди-да, қочди қутулиб.

Голлум қайиғига қайтиб, фикр юритишга мажбур бўлди. Таъкидлаб ўтмоқ жоизки, ушбу топишмоқ бемаврид бўлди. Бошқа вазиятда Голлум эҳтимол хўп ўйланган, жавобини топа олмай, охири таслим бўлар эди ҳам. Лекин ҳозир, балиқдан гап очилган экан, «оёқсиз» нарса балиқ эканлигини тез фаҳмлади. Қолгани эса унга ўз ўзидан аён бўлди: оёғи йўқ балиқ бир оёқли стол устида, икки оёқли инсон уч оёқли курсида ўтириб балиқ емоқда. Кутилмаганда пайдо бўлиб келган мушук балиқни ўмариб кетди.

Голлум хоббитнинг ақли етмай, даҳшатга тушишга мажбур қиладиган савол бериш вақти етди, деган хаёлга борган кўринади.
- Э-энди қ-қулоқ с-солсин у, - деди топишмоқ жавобини айтган Голлум:

Гир атрофда бор нарса:
Гул, ҳайвон, оддий коса,
Амри ила йўқ бўлар,
Тоғлардан толқон қолар.

Пўлатнинг қаттиқлиги,
Давлатнинг пухталиги,
Чўт эмас унга асло,
Еб тўймас йиллар аро.

Шўрлик Бильбо бир четга ўтириб, ўзи билган-эшитган махлуқлар, таъвия-ю, алвастиларни бир четдан эслаб чиқди. Бироқ уларнинг бирортаси ҳам бундай мудҳиш ишларни бирданига бажаришга қодир эмас. Топишмоқ жавоби махлуқ эмаслигини фаҳмлаб турибди-ю, мияси ишлашдан бош тортяпти. Хоббит саросимага тушиб қолди, бундай ҳолат эса фикр юритишга ҳамиша халал бериб келган.