Севимли асарларимиздан иқтибослар

[Nigora Umarova]

Шу уринда ёзувчи Чингиз Айтматовнинг "Утар куш ноласи"асардаги "Турна йигиси" ни келтирмокчиман. Гуё бу йиги ёзувчининг биз инсониятга колдириб кетаётган васиятидек туюлади...

Бузлаб-бузлаб учаман,
Бузлаб-бузлаб учаман,
Бузлаб-бузлаб учаман,
Зорланаман инсонларга.

Заминни эхтиёт килинг инсонлар,
Эрк берманг вахшиёна эхтиросларга.
Нима бу - хатто турна йигласа,
Йук-йук йигламанг асло.

Ва лекин, бари бир,
Ноинсоний кулфатлардан.
Чексиз ёнгинлардан,
Конли жанглардан.

Панохида асрасин, илохим,
Хай, инсонлар!
Вайрона килиб куймангиз уни ногахон,
Нима бу - пинхона тукилган куз ёшлар.

Кераги йук, йигламанг асло,
Ва лекин, бари бир - бари бир.
Узи панохида асрасин Сизни,
Ноинсоний кулфатлардан,
Панохида асрасин, хай, инсонлар!

[anjo]

Сообщение от Nigora Umarova

anjo фикрларини фалон асардаги, фалон қайнона деб келтирсалар мавзуни мавзуга лойиқ иш қилган бўлур эрдилар.
Яхши қайнона тимсолини Фармонбибида ҳам, Саида Зуннунованинг "Қўллар" ҳикоясида ҳам, Ўлмас Умарбековнинг "Шошма қуёш" драмасидаги Санобар ва яна бир қанча образларда кўриш мумкин.

// Қайнона (роман). Аҳмад Лутфи Қозончи \\хаётмизда хам шундай Кайноналар купайса яхширок буларди,муамоларимизнинг купи шунга боглик ,,деб уйлайман

[Nigora Umarova]

Сени кутиб умрим ўтсайди...
Висолингга етмасам, майли.
Ўлим қучган аснода ҳам сен
Юрагимда бўлсайдинг, Лайли...
Сени кутиб умрим ўтсайди.

Мен ишқимни қўярдим У Кун
Худойимнинг тарозусига
Ва ҳукмини кутардим тағин
Умид этиб ишқ орзусига,
Эй, юзлари ҳамиша гулгун!..

Сени севиб умрим ўтсайди...

Улуғбек Ҳамдамнинг "Сабо ва Самандар" романидан

[Nigora Umarova]

Пьер билан мулоқотда кекса Осип Алексеевич Баздеевнинг жавоби:
Ҳикмати илоҳий ва ҳақиқат ичмоғимиз керак бўлган покиза сув демакдир. Бу покиза сувни нопок идишга қуйиб, бу тозами-нотозами деб ўтириш мумкинми? Мен аввал ўзимни пок қилсам, ундан кейин бу сувнинг маълум даражада поклигига эришаман... Ҳикмати илоҳий ягонадир. Ҳикмати илоҳий бир илмдан ҳамма нарсани-оламнинг яратилиши ва унда инсоннинг тутган ўрнини тушунтириб берадиган илмдан иборат. Бу илмни забт этиш учун одам ўзини, кўнглини пок қилиш керакдир. Шунинг учун бу билимни билишдан олдин эътиқод такомиллашиши лозим. Бу мақсадларга эришмоқ учун қалбимизда виждон отли нури илоҳий жойлаштирилгандир.

[Nigora Umarova]

Дилимизни пок қилмасдан туриб маросимни ҳаром-ҳариш адо қилишга киришамиз ва ёки ўзимиз разолат ва фисқу-фужурнинг тимсоли бўла туриб, бани башарни тўғри йўлга солмоқчи бўламиз.

***
Ер юзида, мана шу ер юзида ҳақиқат йўқ-ҳаммаёқ ёлғон ва ёвузликдан иборат, лекин оламда, бутун оламда ҳақиқат ҳукмронлиги мавжуддир, биз энди ер болалари, абадан эса бутун олам болаларимиз. Шу буюк, мутаносиб бир бутун нарсанинг бор қисми эканлигимни наинки мен сезмасам? Қудрати илоҳий намоён бўлган шу сон-саноқсиз маҳлуқотларнинг бири, энг қуйи босқичдаги маҳлуқ орасида бир босқич эканлигимни наинки сезмасам?.. Агар Худо ва охират бўлса, у вақтда ҳақиқат ҳам бор, эзгулик ҳам. Ва инсоннинг энг юксак саодати мана шуларга эришмоққа ҳисса қўшишдир.

***
Олам зулмат қучоғида бўлган чоғларда фақат ваъз-насиҳатнинг ўзи кифоя қилар эди. Чунки ҳақиқатнинг янгилиги унга куч бағишларди, лекин ҳозир эса бошқа кучлироқ бир восита топиш зарур. Энди ўз туйғулари ҳукмида бўлган киши эзгуликда ҳиссий бир гўзаллик кўра олиши керак. Одам боласининг кўнглидан эҳтиросни чиқариб ташлаб бўлмайди, бу эҳтиросни фақат олижаноб мақсадларга томон йўналтириш керак.

Пьернинг хотира дафтаридан

[AbdulAziz]

Бўри полвон раисни ёмон кўрди. Бўри полвон раисдан ҳазар қилди.
Ҳазар боиси, раис бузуғоёқ бўлди...
Шу боис, Бўри полвон раис билан тўй-маъракаларга юрмади.
Бўри полвон раис билан ош-қатиқ бўлмади.
"Наҳс босган одам билан бир ёққа юриб бўладими? Бўлмайди! Тағин, йўлда бирор-бир фалокат юз беради-да, баримиз жувонмарг бўлиб кетамиз..."

* * *

Азалдан полвон халқида сал... камроқ бўлади, деган гап бор, Йўқ, полвонларда кам бўлмайди! Полвонлар вужудида ҳовур бўлади! Полвонлар кўпкарига боқилмиш отдай асов бўлади!
Полвонлар мисоли оғир тош бўлади. Оғир тош унча-мунчага кўчмайди. Борди-ю, фалокат босиб кўчса, ёмон кўчади! Оғир тош кўчса, ёмон бўлади!

Тоғай Муроднинг «Юлдузоар мангу ёнади» қиссасидан.

[AbdulAziz]

Халқ нимаси билан халқ?
Ўзининг урф-одатлари билан халқ! Ота-бобосидан қолган миллий анъаналари билан халқ!
Кўп урф-одатларимизни бировлар... бировлар ўзиники қилиб олди! Биз қўлимизни бурнимизга тиқиб қолдик.
Шундай кета берсак, ҳадемай... ўзимизнида бой бериб қўямиз!
Буёғи камдай, не-не нималаримизни эскилик сарқити деб йўқ қилдик. Хиёл бўлмаса, халқнинг ўзини-да... эскилик сарқитига чиқариб юборайин, дедик! Бугун буни йўқота берсак, эртага уни йўқота берсак, адирдаги... подадан нима фарқимиз қолади?..

* * *

"Авлодлар алмашган сайин... ё, пирим-э, туф-туф-туф... авлодлар алмашган сайин... юрак йўқолиб боряпти!
Жасад бор! Ақл бор!
Юрак йўқ!
Тўрт мучал бор! Куч-қувват бор!
Юрак йўқ!
Кўкрақда жон бор!
Юрак йўқ, юрак!..
Фарзандлар ҳаётга бепарво қарайди. Мусибат билан хурсандчилик фарқига бормайди.
Фарзандлар ўзлари минаётган машинага ўхшайди! Одам ким, машина ким, билиб бўлмай қоляпти..."

Тоғай Муроднинг «Юлдузоар мангу ёнади» қиссасидан.

[Nigora Umarova]

"Mening uyimga boylik insonlarni yuksakliklarga ko'tarish uchun emas, razolat va kasofatga sudrashi uchun kelayotganligini bilsam edi, men uni itday quvib solardim!
Boylik! Boylik! Sen mening uyimga kiradigan bo'lsang-u, iymon ketadigan bo'lsa, men unday boylikka o't qo'yaman, o't!.."
Izzat Sultonning "Iymon"dramasidan

[AbdulAziz]

* * *

Зўрнинг санъатини, ўнги, чапини миридан-сиригача синчиклаб ўрганади. Зўрга тақлид қилиб, ўшандай зўр бўлгилари келади!
Зўр-чи? Зўр ўзгаларни билмайди. Айниқса, ўзидан кучсизларни билмайди!
Билгисида келмайди! Боиси, кўзга илмайди!
Зўрнинг тағин бир фожиаси — зўр мағлубият аламини кам тотади.
Зафар кетидан зафар... Зўр — зафар оғушида яшайди!
Йўқ, зўр мағлубиятлар аламинида тотиб туриши лозим!
Ана шунда ўзи ҳақида ўйлаб кўради! Ана шунда сергаклик билан яшайди!
Зўр учун мағлубият зафар қатори баб-баравар зарур!
Айниқса, ўзига ишонган зўрга! Мағрур зўрга!

Тоғай Муроднинг «Юлдузоар мангу ёнади» қиссасидан.

[AbdulAziz]

— Бу бизнинг кенжа сингил бўлади, Турсун ошна. Олтинчи синфда ўқийди. Ўзиям аълочи.
— Ҳа-а. Содиқовнинг синфиданмисан?
— Ҳа.
— Қалай, дам олишлар яхши ўтяптими?
— Кўриб турибсиз-ку.
— Йўқ, иш қийин эмасми дейман?
— Иш бўлади-ю, осон бўладими, муаллим.
— Ҳа энди, дам олиш вақтлари ота-оналарга ёрдам бериш ҳам керак-да.
— Бир дам олишда эмас, йил — ўн икки ой шундай. Даҳо уст-бошлари кир Сорага тикилди.
"Ана, бўлажак чала-чулпа халқ! Сони бор-у, салмоғи йўқ халқ! Бу халқ ҳали вояга етмасданоқ пачоқ бўлиб қолади".

* * *

Чол-кампирлар ўзи емай-ўзи ичмай, сизларни ўқитади. Шулар ўқиб келиб, турмушимизни яхшиласин, еримизга қарасин, дейди. Сизлар эса тайёрига — шаҳарга чопасизлар.
Бу азалдан бор гап. Уккағарлар ўқиб, битталаб шаҳарга қочади. Оқибат, қишлоқларимиз аввал қандай бўлса, шундайлигача қолиб кетади!

Тоғай Муроднинг «Момо Ер қўшиғи» қиссасидан.