Севимли асарларимиздан иқтибослар

[Nigora Umarova]

... замонавий инсон кузатилувчи инсондир.
Ф Дюрренматт

***
Назар-эътибор... Одамни минг бир куйга солади...

***
Кузатувчининг кузатишлари даставвал кузатилувчига ижобий таъсир кўрсатиши мумкин, чунки кўпсиликнинг назарига тушиш истаги аслида жуда табиий ҳолат, қолаверса, обрў-эътибор, шон-шуҳрат ҳам назаргу тушишдан бошланади-шу боис ҳар қандай одам назар-эътиборга тушишдан маст бўлади, роҳатланади, ўзини қўярга жой тополмайди, бунинг жозибаси олдида ҳеч бир банда ўз ожизлигини яширолмайди, яширадими-йўқми, буниси алоҳида муаммо, илло уни енголмаслиги тайин. Оқибатда кузатув, яъни назар-эътибор, демак, шон-шуҳрат узлуксиз зўрая боргани бояги жозиба кузатилувчини маҳв этувчи жодуга айлана боради.

***
Назар-инсоннинг қонига, вужудига сингдирилган тузоққа ўхшайди!

***
Масаланинг бошқа томони ҳам бор. Бу кузатилувчи кузатувчининг назар-эътиборини кўтара олиш-олмаслиги, яъни, кузатилувчилик миссиясини уддалаши..

Хуршид Дўстмуҳаммаднинг "Куза..." қиссасидан.

[Nigora Umarova]

Шогирд устозидан сўрабди:
- Ақлли инсон бошқа бир одамни ёмон кўриши, ундан нафратланиши мумкинми?
- Албатта, - дебди устоз,- масалан, ғийбатдан нега нафратланмасин? Яна ўзи довюрак бўла туриб одатларига хилоф иш юритувчини, яна қатъиятликни фан қилгани ҳолда ўжарликдан чекинмовчилардан нафратланиш айб эмас. Хўш, ўзинг-чи, қандай одамлардан нафратланасан?
шогирд жавоб берди:
Мен бировларнинг ақли билан кун кўрадиганларни, буйсинмасликни дадиллик ҳисоблайдиганлари, чақимчиликни ҳақиқатгўйлик деб билувчини ёқтирмайман.

Тоҳир Малик, "Талваса"

[Bobir Samadov]

Уткир Хошимов - "Дафтар хошиясидаги битиклар" асаридан:

Мехрибонлик уйида тарбияланаётган болаларнинг ота-оналарига караб айтилган гап: "Агарда бу фарзандларнинг ота-оналари вафот этган булишса, Худо рахмат киган бусин, агарда хаёт булишса, минг лаънат булсин"

[OmoN]

Бир ривоят эсимга тушиб қолди. Мос келадиган мавзу тополмасдан шу мавзуга ёзавердим.

Шоҳ Маҳмуд Ғазнавий баъзан оддий кийиниб халқ орасига чиқиб халқнинг кайфиятини ўрганиб турар экан. Бир куни бир баққолнинг дўконига кириб "Менга фалон-фалон нарсалардан фалон миқдорда беринг" деб пул узатибди. Баққол Ғазнавий сўраган нарсаларнинг ярим миқдорини бериб, пулнинг ҳам ярмини қайтарибди. Шоҳ ҳайрон бўлиб турган экан баққол "Кўчанинг нариги томонида ҳам худди шунақа дўкон бор. Маҳсулотлариям, нархиям худди шунақа. Қолганини ўша дўкондан олинг" деган экан. Шунда Шоҳ Ғазнавий Оллоҳга шукур қилиб "Мен бошқараётган хақ шундай бўлса ҳеч ким бизни енголмайди" деган экан.

[anjo]

хозир хам шундай кайнонаналар бормикин?

[AbdulAziz]

Nachora, da'volarimizdan ko‘ra, savollarimiz ko‘p! «Qandaydir, ko‘zga ko‘rinmas, qo‘lga tushmas maxfiy guruhlar»ning fitnalaridan tobora mujohidlashayotgan fuqarolar tilida qotib qolgan bu savollarga hech javob topa olamizmi?! Kavkaz musulmonlari diniy boshqarmasi raisi Shayxulislom Olloshukur Poshshozoda 1990 yil 21 yanvarda, Bokudagi qirg‘in munosabati bilan, M. S. Gorbachevga yuborgan murojaatnomasida bunday degan edi: «O'zining mustamlakachilik maqsadlari yo‘lida millatlararo nizolarni bartaraf etish o‘rniga, uni o‘t oldiradigan mamlakat sharmandalikka mustahiqdir. Bunday mamlakat o‘z armiyasini o‘z fuqarolarining qotiliga aylantiradi; bunday mamlakatda inson, haqiqiy hayotdan ko‘ra, ko‘proq o‘limga mahkumdir. Biroq xalq bilan, jumladan, ozar xalqi bilan ham, qurol tilida so‘zlashish mumkin emas. Bu, Afg‘onistondagi kabi, ehtimol, o‘n yil, ehtimol, o‘n kun. davom etar. Ammo ertami, kechmi haqiqat, baribir qaror topadi!..»
Men bu chin musulmon so‘zlarini xayolimning eng yorug‘ yerlariga yozib qo‘ydim...

"Maxfiya". Shavkat Rahmon

davomi...

[OmoN]

Оффтоп:

Сообщение от anjo

хозир хам шундай кайнонаналар бормикин?

Маҳмуд Ғазнавийга ўхшаганми, баққолга ўхшаганми ёки Ф Дюрренматтга ўхшаганми?

[Nigora Umarova]

Сообщение от OmoN

Оффтоп:

Маҳмуд Ғазнавийга ўхшаганми, баққолга ўхшаганми ёки Ф Дюрренматтга ўхшаганми?

Саволни "Қайси асардаги қайси қайнонани назарда тутяпсиз?"-деб қўйсангиз яхши бўларди. Сиз келтирган шахслар "қайнота-ку?!...

[AbdulAziz]

Сообщение от Nigora Umarova

Саволни "Қайси асардаги қайси қайнонани назарда тутяпсиз?"-деб қўйсангиз яхши бўларди. Сиз келтирган шахслар "қайнота-ку?!...

Menimcha Ahmad Lutfiy Qozonchining "Qaynona" romanidagi Munavvarxonimni nazarda tutyaptilar:

Сообщение от AbdulAziz

Андоза китобларни олиб такрор-такрор қарайсан, ниҳоят биттасига ўхшатиб тикасан. Яъни сенинг доимий бир мўлжаллаган, ўрнак оладиган нусханг йўқ. Бугун бир турлисини, эртага бошқа бир турлисини тиктирасан. Ўтган йили модангиз тиззадан пастда эди. Бу йил тиззага чиқди, мен аминман-ки, келгуси йил тиззадан баландда бўлади. Келажак йилларда бир қарич яна юқори кўтарасиз ва бундан уялмайсизлар. Мен яна аминман-ки, бир кун келади-ки, уят жойларингизни ҳам очасиз, уятли жойларингизни ҳам кўрсатиб юриш сизлар учун шараф ва обрўга айланади. Мода туфайли кимдир қўлига қайчи олиб, либосининг олдини қирқади, йиртади ва моданинг янги шаклини, жорий этади. Мода деб сизларни кимлардир бармоғида ўйнатадилар, айлантирадилар, хоҳлаган куйларига соладилар. Кимлар булар? Бир пуллик, насли-насабининг тайини йўқ кимсалар эмасми? Барча ўй-мақсади содда халқни алдамоқ, оила номусини топтамоқ, мусулмонлар шарафини йўққа чиқармоқ, мўминларни ҳам ўзларига ўхшатмоқчи бўлган бузғунчи кимсалар иши эмасми бу? Бошларингиз, сочларингиз, ҳар ой ҳар тусга киради, қўлларингиз, елкаларингиз очилди. Эртага кўксингиз очилмоғи амр этилади, кейин яна бир кун келади-ки, онадан туғилгандек қип-яланғоч кезмоқдан номус қилмай қўясиз.

Қайнона (роман). Аҳмад Лутфи Қозончи
1969 йил

[Nigora Umarova]

anjo фикрларини фалон асардаги, фалон қайнона деб келтирсалар мавзуни мавзуга лойиқ иш қилган бўлур эрдилар.
Яхши қайнона тимсолини Фармонбибида ҳам, Саида Зуннунованинг "Қўллар" ҳикоясида ҳам, Ўлмас Умарбековнинг "Шошма қуёш" драмасидаги Санобар ва яна бир қанча образларда кўриш мумкин.