Бола учкур хаёл сохиби: Болалар адабиёти ва унинг бугунги кундаги ахволи

[Nigora Umarova]

Po'lat Mo'minning "Qovoqvoy va Chanoqvoy" drama ertagini bir nafasda o'qib chiqdim. "2 karra uch olti, Qovoq sinfda qoldi", "4 karra 5 -yigirma, tosh ko'chada yugurma" shu so'zlarning o'zi bolalarga karra jadvalni tez va oson yodlashga yordam berardi bizning bolalik paytlarimizda . O'yin sifatida satrlarni aytib yurardik. Yosh tomoshabinlar teatrida aktyorlar spektaklni mahort bilan ijro etishgandi. Hozir esa bu spektakl umuman qo'yilmaydi. Teatr ma'muriyati bilan bu borada suhbatlashganimda ushbu spektaklda o'ynaydigan aktyorlar hozir yo'q ekan. Qiziq...

[Maestro]

2 Нигора Умарова: роппа-роса 3 йил аввалги мунозарамизда билдирган "бебаҳо" фикрларимни ёдингизга солиб қўяй:

Сообщение от Maestro:

Шу, ўйлаб - ўйлаб бир нарсани ҳечам тушунмайман... Бизда аҳолининг ярми бола, 13 млн бўш калла ниҳол... Мантиқан олиб қараганда, телеэкранлардаги катталар ва болаларга мўлжалланган эфир вақти ҳам 50/50 бўлиши керак ;-). Адабиётда ҳам шундай.
ИМХО, уларнинг онггини шакллантиришда, мафкурани сингдиришда, таълим соҳаси билан бир қаторда, болалар адабиёти ва болалар киноматографияси ва мультипликацияси энг асосий восита бўлиши мумкин! Бу борада тегишли дастурларни ишлаб чиқиб, аниқ вазифаларни ва молиявий манбаларни белгилаб олиш лозим! Буларни ким қилиши керак? Албатта мутасаддилар ташкилотлар! Қилиб бўладими ўзи? Бўлади! Яққол мисол - бутун республикани қамраб олган кўп босқичли спорт мусобақалари (пухта ўйланган ажойиб тадбир).
Фақат, мутасаддиларги юқоридан яхши тепки керак! Бўлмасам, "оч қорним - тинч қулоғим" деб, пенсиягача қолган кунларни санаб юраверишади...
Шу ўринда икки савол:
1.Ўзбек мультипликаторлари яратган бир мультфильм қайсидир халқаро танловда фахрли ўринни эгаллабди. Шу мультфильмнинг номи нима ва фарзандларим учун уни қаердан топсам бўлади? Билмайсизми? Мен ҳам билмайман! Унда ким аҳмоқ? Тўрт ёшли қизимнинг илтимоси бўйича кеча уйга "Мадагаскар" мультфильмининг дискини кўтариб борган мен аҳмоқ!
2. Радиофондда сақланаётган, йиллар давомида кунба-кун эфирда жаранглаган "Оқшом эртаклари"нинг аудиодискини қаердан олсам бўлади? Билмайсизми? Мен ҳам билмайман! Ким аҳмоқ? Интернетдан "Русские народные сказки" аудио-альбомини кўчириб олиб, дискда уйга кўтариб борган мен аҳмоқ!

Қолган ҳамма оппоқ! Шу жумладан, экранга чиқиб олиб "ёш авлод онгида ватанга, халққа, тарихга, бой маданий меросга бўлган муҳаббатни шакллантиришнинг бугунги кундаги долзарб вазифалари" масаласида соатлаб чақчақлашадиган амакилар ҳам оппоқ!
PS: "Сен ким-у, эй дахридин. Бийрон ўзинг, нодон ўзинг..." (с) Э. Воҳидов

Сообщение от Maestro

ТВ дан ташқари, фақат болалар учун мўлжалланган (ёшлар учун эмас! Шундоқ ҳам "Ёшлар" радиоканали муҳаббат мавзусида "замыкать" қилиб қолган) "Болажон FM" радиоканалини очиш керак. Бу радиоканал эфирини тўлдириш имкониятлари ачиб ётибди: санъат йўналишидаги олийгоҳлар талабалари ижросида турли радиоинсценировкалар (уларга пул тўлаш шартмас, радиода чиққанига хурсанд бўлиб юраверишади ;-), чунки айнан шу орқали "кўзга кўриниб", бошқа лойиҳаларга жалб этилиши мумкин) қизиқарли викторина ва танловлар, болалар адабиётидан мутоала соатлари, болалар эстрадасидан намуналар, машҳур кишилар ўз болаликлари ҳақида сўзлаб беришлари (адиблар, эстрада юлдузлари, актерлар ва бошқ.), "Донишбобо ўгитлари", "Топган-топалоқ", "До, ре, ми", "Оқшом эртаклари", "Бу ким, у нима?", "Оламга саёҳат", "Уйга вазифа", "Ҳориждаги тенгдошим", "Мен ҳам шоир бўламан", "Яшил чироқ", "Болажон ФМ- меҳмонда", "Нello!", "Радомактаб" каби эшиттиришлар, хаёлий бир мактаб ҳаётидан ҳангомалар тўғрисида ТВдаги "Папины дочки" типидаги радиосериаллар...
Турган гапки, бу радиоканал ҳеқ қачон (!) моддий даромад келтирмайди. У фақат маънавий мева беради. Фақат ҳозир эмас, бир неча йиллардан кейин, уни эшитган авлод улғайганда... Демак, радиоканални ташкил қилиш турли фондларнинг грандлари ёки молиявий кўмаклари ҳисобига бўлса, унинг фаолиятини молиялаштириб туриш бюджет ёки ҳомийлар ҳисобидан бўлиши керак.
4-5 газета, ойда бир марта чиқадиган 2-3 журнал, ТВдаги 1-2 соатлик эфир, онда-сонда 1000 нусхада чоп этилаётган китоблар билан 13 млн.лик аудиторияни қамраб олса ва унга аниқ мақсадли таъсир ўтказса бўлади деб ҳисоблаш, имхо - ХОМХАЁЛ!

Энди шу мунозарадан 1 йил кейинги (!) интернетдаги мана бу хабарни каранг:

24.09.2010 08:31
В Астане презентовали детский телеканал «Балапан»
27 сентября начнет вещание первый в Казахстане детский телеканал « Балапан». К созданию программ привлекли опытных психологов, педагогов и родителей. Их задача - развивать фантазию и эрудицию, воспитывать ответственность и любовь к Родине, рассказывать о национальной культуре. Зрители нового детского канала - дети от 3-х до 10 лет. Такие же жизнерадостные и любопытные, как желтый цыпленок Балапан. Его изображение стало логотипом телеканала.

Телеканал сайти ҳам бор: ҳоҳла ТВда кўр, ҳоҳла онлайн... Бошида суткасига 10 соат, хозир эса 17 соат эфирга чиқади.
Чимкентда сафардалигимда кўрдим... ва роса кулдим! Ўзимнинг устимдан! "Ўла, ўзингча жиғибийрон бўлиб бир нарсаларни таъкидлайверасан, таклифлар ёзаверасан... Кимга кераги бор?! Дурррак! Причем - трижды!"
Энди форумда ёзмасам керак. Ўқишга ўтиб оламан.
PS: "Нодон - ўзинг...""Нодон - ўзинг...""Нодон - ўзинг...""Нодон - ўзинг..."

[Nigora Umarova]

Сообщение от Maestro

Чимкентда сафардалигимда кўрдим... ва роса кулдим! Ўзимнинг устимдан! "Ўла, ўзингча жиғибийрон бўлиб бир нарсаларни таъкидлайверасан, таклифлар ёзаверасан... Кимга кераги бор?! АгарДурак! Причем - трижды!"
Энди форумда ёзмасам керак. Ўқишга ўтиб оламан.

Maestro, daholigingiz bejiz emas. Ro'y beradigan voqea-hodisalarni oldindan ko'rib, fikr-mulohaza bildirasiz. Yozavering, biz o'qiylik, o'rganaylik. O'qiganimiz sari, bilganimiz sari hech narsani bilmasligimizni bilmoqdamiz.

[Bahrom]

Bolaligimda Xudoyberdi To'xtaboyevning, "Besh bolalik yigitcha", "Sariq devni minib", "Shirin qovunlar mamlakati" kabi asarlarini juda qiziqib o'qigan edim.
Jahon adabiyotidan ham juda yaxshi tarjimalar bor edi. M.Rid asarlari, Jyul Vern asarlari...
Ertak kitoblar ham juda sifatli, imlo xatolarsiz(!) edi.
Afsuski hozirgi vaqtda bolalar adabiyotidan umuman habarsizman, lekin hozirgi ba'zi bolalar uchun mo'ljallangan kitobchalarni shunchaki varoqlab ko'rganimda, imlo xatolarga ko'zim tushib hayron qolgandim.

Bolalar uchun TV ochilsa yaxshi bo'lardi, lekin savyasi past, ma'nosiz, zerikarli ko'rsatuvlardan holi bo'lishi shart.

[Биллур]

Сообщение от Bahrom

Afsuski hozirgi vaqtda bolalar adabiyotidan umuman habarsizman

Бор, кўпчиликни ташкил этади. Масалан, Х.Тўхтабоевнинг "Сариқ девни миниб" китобини мен ҳам болалигимда хатто томга чиқволиб ўқиганман.
Шу асарнинг биринчи ва иккинчи китобларини иккисини ҳам олиб бердим (пластик.7500 с). Нархлар ҳар хил, лекин жуда сифатли.
Болалар учун Сиз айтган ва бошқа асарлар яп-янги, юпқа ва қалин рангли муқоваларда китоб расталарида бор. Жуда ҳам кўп, бу жойга кирган фарзандингизнинг китобни қайси бирини танлашини билмай оғзи очилиб қолганини кузатиб мазза қиласиз.
ТВ га келсак, бу ҳақида билмадим..., лекин форумдошимиз Маэстро айтганидай Қозоғистоннинг..., ва Туркия, Россия ҳамда бошқа чет эл мамлакатларида фақат, фақат болалар учун яратилган бир эмас турли каналларини биламан ("паробалкаси" борлар билади).
Бу орзулар ҳақида фикрлайдиган масъуллар албатта бор ва яқин (келажакда)орада амалий ишлар бўлишига умид қиламан.