Gap haqida gaplar [Архив]

Tulqin Eshbekov

15.06.2010, 19:19

Qitiqlaydigan gaplar

Har gapga farishta omin deydi...
Onamning aytgani

O`zbekona har bir gapimiz zamirida olam-olam ma’no mujassam. Ularning ma’nosini qancha teran anglasangiz fikr sandig`ingiz shuncha boyiydi. Har qanday suhbat-u hangomada topib gapirganlar hech qachon yutqazmaydi! Gapidan adashganlargina yutqazishi mumkin! Chunki ular hayotda ham adashishlari hech gapmas. Gapini eplagan tinglashni ham biladi!
Ba’zilar qaerda qanday so`zlashni bilmaydi. O`rinsiz aytilgan gap qanaqa oqibatlarga olib kelishi haqida ko`pincha o`ylab ham o`tirmaydi. So`ng, hamma balo tilimdan, degan bilan o`rniga tushadimi? Nechundir oilada ham, jamiyatda ham yoshlarga eplab gapirishni o`rgatish o`rniga unga qarshi kurashamiz. Ota-ona farzandiga “kam gapir” deb tarbiya bersa, maktabda o`qituvchisi jim o`tirishga majbur qiladi. Talabalarga “tilni tiyish”ni eslatib turamiz. Shu zaylda ketaversak, ular gapirish san’atini qachon, kimdan o`rganadi? Faqat jim yurish oqibati nimalarga olib kelishini deyarli o`ylamaymiz... Axir, tili chiqib, ongi shakllanayotgan yoshlarga muomala madaniyatini o`rgatish tarbiyaning eng muhim jihatlaridan biri emasmi? Shayx Sa’diy ta’biri bilan aytganda:
“Ikki hol aqlsizlik: gap kelganda gapirmay,
Zarur chog`da jim turmay, bo`lib ketish so`zamol”.

(Davomi bor) :187:

Tulqin Eshbekov

15.06.2010, 20:08

Qitiqlaydigan gaplar

Ulug` shoir Alisher Navoiyning “Izzat tilay desang, kam de” degan shoh satrlari mudom e’zozlanadi! Izzatini bilganlar bu o`gitga rioya qiladilar. Hamma shu falsafaga itoat etgan taqdirda, nimaga erishamiz, deguvchilar ham yo`q emas. Ular, izzat-hurmat deganlari yaxshi bo`lardi-yu biroq, nimanidir boy berib qo`ymaymizmi, deya iddao ham qilishadi. Ularga javoban bir “o`zlashgan” maqol: tilni tiygan boy bo`ladi!
Yoshlikdan yaxshi gapga o`rganmaganlar hayotda yomon gaplar girdobida qolib ketishi hech gapmas. Demak, yoshlarga chiroyli gapirishni o`rgatsak maqsadga muvofiq bo`lardi! Ish bilguncha gap bil, degan iddaoni kim qanday tushunadi, bilmadimu, biroq, dunyoviy tillarni puxta o`rganganlar hech qachon yutqazmaydi.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

16.06.2010, 14:06

Qitiqlaydigan gaplar

Shu o`rinda gap atalmish buyuk ma’naviy ne’matning yaralishi, ibtidosi-yu intihosiga nazar tashlaylik. Bilamizki, dunyo asli so`zdan yaralgan. Ollohning “Bo`l!” degan kalomidan olam, yana “Bo`l!” deganida dunyo, so`ng tog`lar, daryolar, jonzotlar, Odamato yaralgani qadimiy kitoblarda yozib qo`yilgan.
Hozir ham biror odam gap-so`zsiz tug`ilmaydi. Ya’ni, bo`lg`usi ota-onalar ahdu-paymon qiladilar, nikoh o`qitadilar. To`ydagi tilaklar, o`lanlar... Bular har bir tug`ilajak inson hayotining ibtidosidagi buyuk gaplar! Bo`lmag`ur gaplar bilan tug`ilganlar ham yo`q emas. Ular “turli mish-mish bilan dunyoga kelgan”i mashhur she’rda yozilgan! Bu – g`iybat qilib yurgan nusxalarga berilgan bahodir.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

17.06.2010, 23:24

Qitiqlaydigan gaplar

Hamma “inga”lab tug`iladi, pichirlab o`ladi.
Inson ko`p ishga ulgurmasa-da umri bo`yi gapiradi va tinglaydi.
Bemorga shifokorning dorisidan ko`ra ko`proq gapi malham.
Tili shirin xotinning eri hech qachon kasal bo`lmaydi.
Tilini tiymagan xotin tul qoladi...
Birov topib, birov qopib gapiraveradi.
Dunyoda biror ish gap-so`zsiz bitmaydi! Dunyo taraqqiyotida ilg`or fikrlar hosilasi bo`lgan gaplar o`rni alohida!

(Davomi bor)

Pfefferminze

18.06.2010, 23:47

Tulqin Eshbekov

19.06.2010, 02:09

Tulqin Eshbekov

19.06.2010, 02:19

fikr tugallangan chiqar edimi?!

Бу бошқа мавзуга айланиб кетади-ёв. Бироқ, ўша мавзуда ҳам яхшигина мақола ёзса бўлади. Буни кейинроқ ўйлаб кўрармиз...

Pfefferminze

19.06.2010, 19:28

Qitiqlaydigan gaplar

Aqli raso insonlar gap-so`z bo`lishdan qo`rqib yashaydilar...
Boshlig`ining bir og`iz gapidan miyasiga qon quyilib ketganlar qancha?
Gap bo`lmasa, janjal ham chiqmaydi.
Gapsiz na quvonch, na baxtga erishasiz...
Dunyodagi eng boy-badavlat odam ham yaxshi gapning gadosidir.
Yaxshi gapga ot, it, mushuk va boshqa jonivorlar ham erkalanadi.
Har bir insonni so`nggi manzilga kuzatish esa gap-so`zsiz bo`lishi mumkin emas. Rozi-rizolik, vasiyat qilish, aytib yig`lashlar, janazadan tortib, hatto qabristondan qaytishdagi “Yaxshi odam edi” deyishlar, so`ng behisob tilovatlar yurakka taskin beruvchi gaplardir! U dunyoda ham gapdan qutulmas ekanmiz. Munkarnakir bilan savol-javob bo`lar emish...

(Davomi bor)

2 ta farishtani ismi birga qo'shib yozilmas edi, menimcha...Munkar va Nakir...keyin ular ikkisi u dunyoda savol-javobni qilmaydilar, balki savol -javob qabrda bo'ladi.
U dunyo deb, islom olamida jannat va do'zax tushuniladi.

Jannatda esa o'z navbatida gap bo'lmaydi, u yerda huzur va xalovat bo'ladi, lazzatlanish bo'ladi, Qur'on tilovati bo'ladi...Sizu-biz o'ylaydigan "gap-soz" hammasi bu foniy dunyoda...

Do'zaxda esa abadiy azob-uqubat..."gap-soz'"gacha hali bor u yerda...

Menimcha, "qitiqlaydigan gaplar" turkumiga u dunyoni kiritmay tursangiz bo'ladi....

Tulqin Eshbekov

19.06.2010, 22:18

Qitiqlaydigan gaplar

Savobu gunoh, umr mazmuni asosan gap bilan!..
E’tiqodli kishining ibodati – gap! Ular Ollohning kalomi (gapi!)
Gapga qanchalik tashnaligimizni gap degan bazmlardan bilsa bo`ladi.
Dilga malham gaplar jozibali she’riy satrlarga aylangach, qo`shiq qilib kuylanadi!
Ba’zi vajohatli gaplar jarohatlarga aylanadi…
Hayot atalmish mo`’jizaning ibtidosidan intihosigacha gap! Shunday ekan, doimo ma’nili gapirishni o`rgansak nur ustiga a’lo nur bo`larmidi!
Gapga bo`lgan ehtiyojimizni qondirish maqsadida mudom televizor, radio (bir nechta kanallari orqali!) gapirib turadi. Kamlik qilsa, xorij radiosiga quloq tutamiz. Bu “ehtiyojimiz”ni bilgan ayrim ichiqoralar shunday paytda ustamonlik bilan axborot xuruji qilib qolishlaridan ham ko`z yuma olmaymiz.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

19.06.2010, 22:27

2 ta farishtani ismi birga qo'shib yozilmas edi, menimcha...Munkar va Nakir...keyin ular ikkisi u dunyoda savol-javobni qilmaydilar, balki savol -javob qabrda bo'ladi.
U dunyo deb, islom olamida jannat va do'zax tushuniladi.

Jannatda esa o'z navbatida gap bo'lmaydi, u yerda huzur va xalovat bo'ladi, lazzatlanish bo'ladi, Qur'on tilovati bo'ladi...Sizu-biz o'ylaydigan "gap-soz" hammasi bu foniy dunyoda...

Do'zaxda esa abadiy azob-uqubat..."gap-soz'"gacha hali bor u yerda...

Тадқиқот учун жуда яхши мавзу! Ташаккур. Бу фикрларингизнинг илмий асосини яна бир бор ўрганиб кўраман. Ҳозирча эса, фоний дунёдан кетганимиздан кейин ҳам Гап деган мўъжиза давом этиши ҳақидаги фикрни илгари сурмоқчи эдим. Қолаверса, ўтиб кетганлар ҳақида (айниқса, даҳолар ҳақида!) асрлар оша гап-сўз тугамаскан. Буям эътиборга молик гап, шундай эмасми? Қаранг, ҳар бир Гап тагида яна қанча маънолар мужассам!
Мана шундай таҳлилий фикрларингизни кутиб қоламан.

Tulqin Eshbekov

19.06.2010, 23:54

U dunyoda ham gapdan qutulmas ekanmiz. Munkarnakir bilan savol-javob bo`lar emish...

Ушбу жумла шундай таҳрир қилинди:

У дунёга равона бўлиб, қабрга кирганда ҳам гапдан қутулмас эканмиз. Мункар ва Накир билан савол-жавоб бўлар эмиш...

Tulqin Eshbekov

21.06.2010, 01:27

Qitiqlaydigan gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Kutilgan gap bo`lmagach, magnitafon, videoning qulog`ini buraymiz. Undan keyin o`zimizga o`zimiz gapirib o`tiramiz. Ochlikka chidash mumkin, ammo gapsiz yashay olmaymiz. Hamma narsadan nafsimiz qonadi, biroq gapga to`ymaymiz! “To`ydim” deydiganlar ham boshqa gaplarga tashna!
Odamzod yaralib, tili chiqqanidan buyon aytilgan gaplarni to`plashning imkoni bo`lganida galaktikamiz torlik qilib qolarmidi?!
Buyuk shoir Bedil yozganidek:

Bu dunyoda har dam yangilik havas,
Eskirib chiqadi har yangi nafas.
Shu suhbatdan qiziq dunyo bozori,
Aql qulog`in tut, olam gapdir, bas.

(Davomi bor)

Nigora Umarova

21.06.2010, 03:11

Domla!

Mavzu(turkum)ning nomlanishiga boshqacha nom bersangiz bo'lmaydimi?
"Qitiqlaydigan gaplar" sal g'alizroq tuyulmoqda. Bundan tashqari "salbiy-trspressiv bo'yoqqa ega so'z birikmasi" bo'lib qolmaganmi& Nomlanishida so'zlar bir-biriga "yopishmagan".
Noto'g'ri talqin qilayotgan bo'lsam ma'zur tutasiz.

Masud Mahsudov

21.06.2010, 04:38

Ушбу жумла шундай таҳрир қилинди:

У дунёга равона бўлиб, қабрга кирганда ҳам гапдан қутулмас эканмиз. Мункар ва Накир билан савол-жавоб бўлар эмиш...

Domla, yuqorida Sizga aytildi, savol-javob qabrda bo'ladi. Munkar va Nakir savol-javob qilmaydilar. Diniy mavzuda unaqa qo'pol xatolar qilish yaxshi emas...

Pfefferminze

21.06.2010, 12:18

Tulqin Eshbekov

21.06.2010, 22:21

Qitiqlaydigan gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Ba’zilar sergap odamni nega yoqtirishmaydi? Chunki uzundan-uzun gapi ado bo`lguncha o`zining ichi gapga to`lib ketadi-da. Biror narsada navbat tegmasa asabiylashamiz-ku, hangoma bobida ham shu-da.
Goho ustozini kutayotgan ba’zi talabalar shu qadar chug`urlashadiki, qay biri tinglayotganini anglay olmay, kulging qistaydi. Bu gaplar nechog`li ma’no-mazmun kasb etishi esa ularning salmog`iga bog`liq. Til – dil kaliti, degan gapni izohlashga hojat yo`q.
O`ta kamgapni pismiqqa chiqarishadi... Ilondan seskangandek hamma undan o`zini olib qochadi. Indamasdan qo`rq, deganlari shu bo`lsa kerak.Goho gap ko`tara olmay qiynalamiz. Shunda ham ko`p gap ichimizda qolib ketadi...

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

21.06.2010, 22:24

Diniy mavzuda unaqa qo'pol xatolar qilish yaxshi emas...

Фикрингизни қандоқ исботлайсиз? Мункар ва Накир нима қилади сизнингча?

Tulqin Eshbekov

21.06.2010, 22:30

yozayotgan narsalaringizda sira yangilik yo'q..

Сизга ва сиздек фикрлайдиган икки-уч форумдошга шундоқ туюлишини тўғри тушунаман. Шундоқ кўз билан қаралса, деарли бирор асардаги бирор мавзуни "янгилик эмасга" чиқариш ҳам қийинмас. Муаллиф сифатида янгилик яратдим, демоқчи ҳам эмасман. Бу шундоқ ижод майдони. Сабрингиз чидаса ўқинг, айрим фикрларингиздан мамнун бўлиб жавоб қайтардим. Яна ўзингиз биласиз...

Tulqin Eshbekov

21.06.2010, 22:39

Mavzu(turkum)ning nomlanishiga boshqacha nom bersangiz bo'lmaydimi?

Юқоридаги ном устоз шоирлардан бири Тўра Мирзонинг таклифи билан қўйилган эди!
Сизнинг таклифингиз ҳам жуда жўялидир. Келинг, бу борада бир ҳамкорлик қилсак.
Масалан: "Ҳазил-ҳузул гаплар", "Дилдаги гаплар", "Турфа гаплар", "Ҳаммага маълум гаплар"...
Азиз Нигорахон! Юқоридаги номлардан қай бири маъқул бўлса, (балки, яна бошқачароқ ном таклиф қиларсиз!) туркум номини ўзгартириб қўйишга ёрдам берсангиз мамнун бўлардим.

Masud Mahsudov

22.06.2010, 04:17

Фикрингизни қандоқ исботлайсиз? Мункар ва Накир нима қилади сизнингча?

Domla, ba'za narsalar bo'ladiki ular isbot talab qilmaydi... Muqaddas kitolarimizda yozilgan narsani muhokama qilishga haqqimiz ham, huquqimiz ham yo'q... Shundaymi, demak, shunga ishonamiz, imon keltiramiz va shunday qabul qilamiz. Yuqoridagi bema'ni savolingiz esa, bu dunyodan o'tib ketgan odamga berilgandek bo'libdi, sal yozishdan oldin o'ylab yozing.

Umuman olganda, odatda, men yozmoqchi bo'lgan narsamni obdon o'rganishga, yaxshilab bilgandan so'ng, o'sha narsa haqida yozishga kirishaman...

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 07:41

bema'ni savolingiz esa, bu dunyodan o'tib ketgan odamga berilgandek bo'libdi

Баҳслашиш маданиятига риоя қилишингизни истардим.

Diniy mavzuda unaqa qo'pol xatolar qilish yaxshi emas...

Мана шу гапингизга ўзингиз риоя қилсангиз яхши бўларди.

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 07:42

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 07:44

ДЎСТЛАРИМГА ТЕГИШЛИ БЎЛМАГАН ГАПЛАР
(Туркумдан ташқари гаплар ёхуд ҳаётий масаллар)

Яхши гапдан илон ҳам индан чиқар, деган мақол замирида олам-олам маъно мужассам. Баъзи ичиқораларга ҳарқанча яхши гапирманг, бўлмағур тор қобиғидан чиқа олмаётгани афсусланарлидир. Бу “қобиқ”дан чиқишни ҳам истамай сувни лойқалатишга чиранаётгани унинг фожеаси, эҳтимолки, қисматидир…
Эзгуликка интилиш қўлингдан келмаса, лоақал тилингни тийиб юрсанг-чи, эй биродар! “Ахборот хуружи” қилишдан муддаоинг недур? Аттанг, аттанг...

Husen

22.06.2010, 08:43

Омон ака, ҳой Омон ака, бодроқдан борми?

Nigora Umarova

22.06.2010, 10:55

Юқоридаги ном устоз шоирлардан бири Тўра Мирзонинг таклифи билан қўйилган эди!
Сизнинг таклифингиз ҳам жуда жўялидир. Келинг, бу борада бир ҳамкорлик қилсак.
Масалан: "Ҳазил-ҳузул гаплар", "Дилдаги гаплар", "Турфа гаплар", "Ҳаммага маълум гаплар"...
Азиз Нигорахон! Юқоридаги номлардан қай бири маъқул бўлса, (балки, яна бошқачароқ ном таклиф қиларсиз!) туркум номини ўзгартириб қўйишга ёрдам берсангиз мамнун бўлардим.

Мавзунинг номланишига оид таклифни ўйлаб кўриб жавобини ёзаман. Устоз шоир Тўра Мирзонинг маслаҳатлари билан мавзунинг номланишида шундай фикрга келган экансиз, таклиф билдирсам уларга нисбатан ҳурматсизлик бўлмасмикан?
Гаплар кўпроқ "Қитмир гаплар"га тўғри келади.

OmoN

22.06.2010, 10:58

Омон ака, ҳой Омон ака, бодроқдан борми?Ўзимгаям керак.

Shomurodov Shohruh

22.06.2010, 11:01

Ўзимгаям керак.
Бир тарелкадан ош еганбиза а, унака килиш яхши эмас :)

Nigora Umarova

22.06.2010, 11:35

Baraka topgurlar, mavzuni hali "Qitmir gaplar" deb o'zgartirganimiz yo'q hammani popkorn yegisi kelib qoldi. :)

OmoN

22.06.2010, 17:10

hammani popkorn yegisi kelib qoldi.Поп-корн ейиш форум қоидаларига зидмасдир.

Nigora Umarova

22.06.2010, 17:20

Поп-корн ейиш форум қоидаларига зидмасдир.

Ошни-ку, ейишиларни жимгина кузатиб турибмиз, бироқ поп-корнни кўз-кўз қилиб ейишиларга чидолмаймиз :)

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 19:56

Гаплар кўпроқ "Қитмир гаплар"га тўғри келади.

Менимча, Тўра Мирзо ака хурсанд бўлади! Мана, у кишининг айтгани ҳам бўлди, Сизнинг таклифингиз ҳам ўринли эканини ҳеч ким инкор этолмайди. Икки мингдан ортиқ гап-шеърларимизнинг деарли ҳаммаси туркумга умумий ном бўлиши ё бирортаси ҳам бўла олмаслиги мумкин. Чунки, гап хазинамиз шунчалик бойки, қувончлиси-ю қайғулиси бири биридан кам эмас. Сиз жуда тўғри таърифлагандек, улар орасида "Қитмир гап"лар ҳам анчагина. Муаллифнинг асл муддаоси - шунақа қитмирликларга имкон қадар барҳам бериб, жонга ҳузур бахш этувчи қаймоқ гапларни кўпайтиришдир!
Устоз Хуршид Дўстмуҳаммад "Нимкоса гаплар" деган номни таклиф қилган. Бу ҳам ёмонмас. Бироқ, гапларимизнинг ҳаммаси "нимкоса"га чиқиб қолмасмикин, деган ўй тинчлик бермади.
Яна бир таклиф: "Гап ҳақида гаплар" деб қўйсак қандоқ бўларкан?

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 19:58

Qitiqlaydigan gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Nursiz joyda yashash mushkul, biroq qorong`ida ham gaplashamiz. Uxlaganda esa uyqusirab gapiramiz.
Yurakni ezadigan narsa – sukut, sukunat...
Dunyodagi jamiki boyliklar moddiy va ma’naviy ne’matlardan iborat. Ba’zi davlatlar o`zaro oldi-berdi qilmasligi mumkin, ammo ma’qul topsa, ajoyib gap-so`zlarini indamay o`zlashtirib olaveradilar. O`zga tillardan ona tilimizga kirib kelgan so`zlar va o`z navbatida, o`zbek tilidan boshqa tillarga o`zlashgan so`zlarning hisobiga etish mushkul. Zero, turfa tillar ummonidan bahra olgan ona tilimiz jozibasi duru gavharga o`xshaydi.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 20:06

Ошни-ку, ейишиларни

Бу гал туркумни охиригача эсон-омон тақдим этишга муваффақ бўлсам, худо хоҳласа, ҳамфикр бўлган азиз форумдошларимга бир чойхонада ош дамлаш ниятидаман!
Самимий танқидий фикрлар билдириб, туркум таҳририга ҳисса қўшганларнинг лаганига гўштни каттароқ ташлатамиз!
Бундан ташқари, муаллифнинг алоҳида совғаси бор!
Яна бир дунё яхши ниятлар ҳам борки, ҳозирдан айтиб қўйсак кўпчиликнинг ичини қиздириб қўямиз...
Булар асло "қуруқ гап" эмас!
Эзгу фикрларингизни кутиб, Гапида собит турувчи Дўстингиз!

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 20:11

Бир тарелкадан ош еганбиза

Ундан юз бора зўр зиёфату ҳангомалар кутмоқда! Фақат, самимият бўстони гуллаб-яшнаса бас!

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 20:14

бодроқдан борми

Ош тайёр бўлгунча писта, бодом, бодроқ, Тошкент шевасида айтганда - чақ-чуқлар ҳам албатта бўлади!

Tulqin Eshbekov

22.06.2010, 20:18

"Гулга гул қўшилса давралар,
Айланар гулларнинг базмига" - деганларидек, яхши гаплар уланиб кетиши қандоқ яхши-я.
Фақат, "уланган" жойидан узиб қўйишмаса бўлгани...

Masud Mahsudov

23.06.2010, 03:15

ДЎСТЛАРИМГА ТЕГИШЛИ БЎЛМАГАН ГАПЛАР
(Туркумдан ташқари гаплар ёхуд ҳаётий масаллар)

Эзгулик тимсоли бўлган Оққуш кўкда парвоз қила бошлагани ҳамоно ўлаксахўр қора қузғун унга чанг солгани қайсидир мультфильмда жуда чиройли тасвирланган. Бу ҳаётий манзара яна кўз олдимда гавдаланиб, шундай бир ҳайқириқ отилиб чиқди: ижод осмонида парвоз қилаётган Оққушга чанг солма эй қузғун!!!

Яхши гапдан илон ҳам индан чиқар, деган мақол замирида олам-олам маъно мужассам. Баъзи ичиқораларга ҳарқанча яхши гапирманг, бўлмағур тор қобиғидан чиқа олмаётгани афсусланарлидир. Бу “қобиқ”дан чиқишни ҳам истамай сувни лойқалатишга чиранаётгани унинг фожеаси, эҳтимолки, қисматидир…
Эзгуликка интилиш қўлингдан келмаса, лоақал тилингни тийиб юрсанг-чи, эй биродар! “Ахборот хуружи” қилишдан муддаоинг недур? Аттанг, аттанг...

Mana shu gaplarni o'qib meniyam pop korn yegim kelib ketdi :) OmoN aka, Husen, beringlar mengayaaam :-)

Domla, hamma gapimni ichingizga olavermang, asabni asrash kerak, mutaxassislarning aytishlaricha, asab hujayralari tiklanmas emish :dash2:

Nigora Umarova

23.06.2010, 18:06

"Гулга гул қўшилса давралар,
Айланар гулларнинг базмига" - деганларидек, яхши гаплар уланиб кетиши қандоқ яхши-я.
Фақат, "уланган" жойидан узиб қўйишмаса бўлгани...

"Уланган уламани узма. Узсанг уволи унутилмайди"
Бир шундай мавзу очишганда жумланинг бошидан охиригача бир ҳарфни ишлатиш деган.

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 06:05

Qitiqlaydigan gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Davlatlar chegarasi har qancha mustahkam bo`lmasin, axborot atalmish gap-so`zlar oqimini hech kim to`xtata olmaydi. Shov-shuv deganlari bir zumda kurrai zaminni aylanib chiqadi. Birov eshitmasin, degan gapni ham “devorning qulog`i” eshitadi. Bu “quloq” internetning beqiyos “tili”ga tutash. Shu o`rinda bir hushyortalab gap: Haqiqat etigini kiygunicha Yolg`on yarim dunyoni aylanishga ulgurar ekan...

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 06:10

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 06:57

ГАП ҳақидаги ГАПЛАР

Адабий жамоатчилик орасида Тўлқин Эшбекни танимаган-билмаган одам йўқ ҳисоби. Матбуот соҳасида-ку, асти қўяверасиз! Чунки у матбуот мавзусига доир мақолаларини мунтазам эълон қилади, унинг номзодлик илмий тадқиқоти ҳам айни матбуот муаммоларига бағишланган. Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Журналистика факультети домласи, филология фанлари номзоди, доцент Тўлқин Эшбеков ажойиб бир асар ёзганига бир неча йил бўлиб қолди. Ажойиблиги шундаки, номи "Қувноқ гаплар", чунки асар бошдан охир ГАП ҳақида. Яъни, ГАП ҳақидаги ГАПЛАРдан иборат! Ўзиям шеърий шаклда ёзилган. Мен тўртликларни санаб чиқишга жазм этдим, бироқ муаллифнинг огоҳлантириши мени ҳушёр торттирди. "Санаб овора бўлманг, ака,– деди у,– чунки гап ҳақидаги гапнинг саноғи йўқ. Зеро, ижодий жараён бирон кун ҳам тўхтагани йўқ ".
Дарҳақиқат, халқимизнинг гап ҳақидаги гаплари шу қадар беҳисоб эканки, "Қувноқ гаплар" муаллифи яхлит асарга айлантирган у тўртликларни "Чархпалак"да чимдим-чимдим бериб борсак-да, Сиз азиз газетхонлар, улардан баҳраманд бўлсангиз, ўз фикр-мулоҳазаларингизни таҳририятга йўлласангиз, пиравордида ГАП ҳақидаги ГАПЛАРимиз... янада кўпайса!..

Хуршид ДЎСТМУҲАММАД
“Чархпалак” газетаси 2010 йил 11 февраль

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 07:00

Азиз Нигорахон!

Юқорида қадрли устозимиз Хуршид Дўстмуҳаммаднинг мақоласини бердим. Гап шундаки, туркумга таклиф этилган "Гап ҳақида Гаплар" деган қуйма ном устознинг таклифи эди!
Назаримда, ўша ном бутун туркумга татийди. Мумкин бўлса, туркумнинг номини шундоқ ўзгартириб қўйсангиз.

Bekmirzo

24.06.2010, 09:08

pop korn yegim kelib ketd

Билмаганни сўраб ўрганган олим, деганларидек, форумдошлар суҳбатида оммалашиб бораётган ўша "pop korn"ни тушунмаяпман. Иложи бўлса, ўзбекона маъносини тушунтирсангиз мамнун бўлардим.
"Pop korn" - Bodroq degani.
"Alisher Navoiy" nomidagi san'at saroyiga kino ko'rgani tushsangiz, kinotomoshabinlarning kinozalga qog'oz paketchalarda bodroq olib kirayotganini ko'rasiz. O'sha bodroq haqida gapirishyapti hamsuhbatlaringiz, domla. :)

Masud Mahsudov

24.06.2010, 21:27

Билмаганни сўраб ўрганган олим, деганларидек, форумдошлар суҳбатида оммалашиб бораётган ўша "pop korn"ни тушунмаяпман. Иложи бўлса, ўзбекона маъносини тушунтирсангиз мамнун бўлардим.

Sal mantiqni ishga solsangiz, "pop-korn"ning tagida yotgan ma'noni anglash unchayam qiyin emas edi. Mayli, tushuntirib beraman :)

Odatda, o'sha bodroqni kinoga (tomoshaga) borganda tomoshabinlar sotib oladi. Sizning menga qarata aytayotgan "shirin" gaplaringiz huddi dahanaki jangga o'xshab ketayotgani bois, dos'tlarimizning pop korn yegilari kelib qoldi; har holda, tekin tomosha :) Mana shunaqa gaplar, domla.

endi tushunib yetdingiz, deb umid qilaman :KidRock_06:

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 22:02

Янги рукн: “Гапдан зериккан лаҳзаларда”

НЕЧУН МЕНГА ИШОНМАС?
(Ҳазил)

Ёлғон ҳечам кўксимга,
Тақилган бир нишонмас.
Баъзиларга ҳайронман,
Нечун менга ишонмас.
Таниш-билиш қилмасдан,
Кирган эдим ўқишга.
Мажбур бўлсам-да виждон,
Қўймас ёлғон тўқишга.
Талабалик чоғимда,
Алдамай “беш” олардим.
Устозларни ҳаттоки,
Хўб ҳайратга солардим.
Қизларга ҳеч гап отмай,
Сипо бўлиб юрардим.
Кулиб боқса ўзлари,
Қовоқ солиб турардим.
Сўз берганман хотинга:
Дилда мудом диёнат!
Дуч келса-да жононлар,
Қилмагайман хиёнат.
Тўйда қадаҳ тутишса,
Бир қултум ҳам ичмасдим.
Қошин қоқса раққоса,
Виждонимдан кечмасдим.
Комил инсон бўлай, деб
Қилмадим кайф-у сафо.
Билмайман айш-ишратни,
Эътиқодга шу вафо.
Аёлларга сафарда,
Қилмаганман кўзола.
Мени бирор шаҳарда,
Излаб юрган йўқ бола.
Соф ҳавони асраш-чун,
Чекмаганман папирос.
Энди бугун ёшларга,
Танбеҳ бериш бизга хос.
Шу пайтгача ҳеч кимнинг,
Бузмаганман асабин.
Гар жиғимга тегса ҳам,
Олқишладим насабин.
Ёмон кўрсам бировни,
Ақлимдан ҳам озмадим.
Гарчи қўлдан келса ҳам,
Ҳеч устидан ёзмадим.
Ишлаб катта жойларда,
Қўл чўзмадим порага,
Ҳатто шайтон қитиқлаб,
Тушолмади орага.
Котибамга ҳеч қачон,
Қилмаганман ҳазил ҳам.
Қизларсиз зўр ўтган-да,
Қанча тунги базм ҳам.
Ризқимни мўл берган-чун,
Шукр дейман холиққа.
Даромадим яширмай,
Тақдим этиб солиққа.
Топиб олсам бир қоп пул,
Чор тарафга чопаман.
Керак бўлса жар солиб,
Эгасини топаман!
Шунча айтган гапимнинг,
Борми бирор ёлғони,–
десам баъзи дўстларнинг,
Нечун ошар фиғони?

Ҳамма қилган ишини,
Ёзибди, деб жаврашар.
Сўпи бўпти қариб, деб
Одамларни аврашар…
* * *
Гапнинг рости ҳаётда,
Кимлар шундоқ қилмаган?
Ичиш, чекиш, бошқа иш,
Қайси эркак билмаган?
Ёлғон айтсанг ўрнида,
Қанча ишинг битади.
Олди-берди бор жойда,
Баъзан омад кутади.
Меъёрини бил фақат!
Чегарадан чиқмагил.
Етмай туриб ажалинг,
Ўзинг гўрга тиқмагил...

“Хазина” газетаси, 2009 йил 8 июль.

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 22:09

"shirin" gaplaringiz huddi dahanaki jangga o'xshab ketayotgani bois

Мендек тинчликпарвар инсоннинг гапларидан шундоқ "жанговар" маъно чиқиши мумкинми, а?! Ё, раббий...

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 22:13

Қадрли Устоз!
Шу лаҳзада саҳифани кузатаётганингизни кўриб қувониб кетдим. Устозона фикрларингизни билдиришингиздан умидворман.

Ustoz

24.06.2010, 22:15

Doim to`g`ri yurib u hech xatoni bilmadi,
Hech kimni qarg`amadi va duoni bilmadi,
Umr so`nggida u oynada ko`rib o`zin
Hayron bo`lib tikidi-yu muddaoni bilmadi.
(Shukrullo.)

Masud Mahsudov

24.06.2010, 22:17

"shirin" gaplaringiz huddi dahanaki jangga o'xshab ketayotgani bois

Мендек тинчликпарвар инсоннинг гапларидан шундоқ "жанговар" маъно чиқиши мумкинми, а?! Ё, раббий...

"Tinchlikparvar" degan so'zdan keyin "Qo'y og'zidan cho'p olmagan" degan ibora tushib qolibdi domla :)

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 22:17

Qitiqlaydigan gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Bebaho gaplarimizdan g`arazli maqsadlarda foydalanadiganlar ham kam emas. Qanchalik ichiqoraligi qora ko`zoynagida aks etib turadigan ayrim kimsalarning gumashtalari har qadamda gap poylab, ulardan o`zimizga qarshi mafkuraviy qurol sifatida foydalanishga chiranadilar. Buni – axborot xuruji, deydilar. Qarang, dunyodagi eng rivojlangan davlatlar har kuni o`zbek tilida muttasil radioeshittirish tayyorlab, uni o`zimizga eshittirishga, pirovardida, sodda kishilar, ayniqsa, dunyoqarashi endi shakllanayotgan yoshlar ongini zaharlashga chiranadilar. Demak, har bir gap o`ta hushyorlik talab etadi! Odam har bir gapi uchun javob berishini unutmasligi kerak. Bu javobgarlik haqida muqaddas kitoblarimizda ham qayd etilgan.

(Davomi bor)

Ustoz

24.06.2010, 22:19

Men imkon darajasida faqat kuzatyapman holos, fikrimni so`rabsiz, mening fikrim, gap haqidagi fikrlaringiz yaxshi-yu, ammo bu yerdagi o`zaro haqoratlar odamning jahlini chiqaradi. Siz bilan biz kattamiz, kattalar esa ko`prik bo`lishadi.
"Gap"ning davomini kutib qoluvchi
Ustoz.

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 22:19

"Qo'y og'zidan cho'p olmagan" degan ibora tushib qolibdi domla

Дилимдагини айтсам, энг тўғри ва ёқимли гапингиз шу бўлди! Гарчи бошқа маънода айтган бўлсангиз ҳам!

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 22:24

o`zaro haqoratlar odamning jahlini chiqaradi

Минг раҳмат Сизга!
Бундан буён шунақа меъдага тегадиган гапларга бошқа парво қилмаймиз.
Ижод карвонимизнинг жимгина ўтиб бораверишини таъминлаш учун барча яхши ишларни амалга оширишга, муросаи мадора қилишга ҳаракат қилинади.

Tulqin Eshbekov

24.06.2010, 22:29

kattalar esa ko`prik bo`lishadi.

Умрини журналистикага бахшида этган раҳматли устозларимдан бири Зиёд Есенбоев худди шу иборани жуда кўп айтарди. Бу ҳикмат маъносини борган сари теранроқ англаб боряпман.
Катта одам катта кўприк бўла олмаса, демак у ҳали улғаймабди...

Ustoz

24.06.2010, 22:31

Ижод карвонимизнинг жимгина ўтиб бораверишини таъминлаш учун барча яхши ишларни амалга оширишга, муросаи мадора қилишга ҳаракат қилинади.

Deydilar-ki "It hurar, o`tadi karvon",
Lekin o`rtanibu qiynalib joning
Alam qilar ekan bir umr giryon
Itlar orasidan o`tsa karvoning.
Qachonlardir eshitgan shu to`rtlik esimga tushib qoldi. Bu yerda men hech kimni nazarda tutmayapman va sizlarni ham buni kimgadir atalgan deyishdan o`zinglarni tiyishni so`rayman.

Masud Mahsudov

25.06.2010, 00:04

Deydilar-ki "It hurar, o`tadi karvon",
Lekin o`rtanibu qiynalib joning
Alam qilar ekan bir umr giryon
Itlar orasidan o`tsa karvoning.
Qachonlardir eshitgan shu to`rtlik esimga tushib qoldi. Bu yerda men hech kimni nazarda tutmayapman va sizlarni ham buni kimgadir atalgan deyishdan o`zinglarni tiyishni so`rayman.

To'rtlik Erkin Vohidov qalamlariga mansub bo'lib, aniqroq shakli quyidagicha:

Deydilar: "It hurar, o'tadi karvon",
Ranju balolardan yonmasin joning.
Lekin alam qilar, bir umr giryon,
Itlar orasida o'tsa karvoning.

P.S. Shu she'rni 1-sinfda yodlagandim shekilli... Haliyam esimda ekan :)

Ustoz

25.06.2010, 12:07

To'rtlik Erkin Vohidov qalamlariga mansub bo'lib, aniqroq shakli quyidagicha:

Men uni Sherali Jo`rayev ijrolarida eshitgandim va keyin hotiramda qayta tiklovdim, ma`no o`zgarmaydi-ku ahir.

Ustoz

25.06.2010, 12:10

Bekmirzo

25.06.2010, 13:32

...
Qarang, dunyodagi eng rivojlangan davlatlar har kuni o`zbek tilida muttasil radioeshittirish tayyorlab, uni o`zimizga eshittirishga, pirovardida, sodda kishilar, ayniqsa, dunyoqarashi endi shakllanayotgan yoshlar ongini zaharlashga chiranadilar.
...Buning davosini, ya'ni, yoshlarimiz ongining chet el OAVlari tomonidan zaharlanishining oldini olish choralarini milliy matbuotimizni tubdan isloh qilish hamda unga ko'proq erkinlik berishdan boshqa joydan izlamaslik lozim.

Masud Mahsudov

25.06.2010, 14:24

P.S. Shu she'rni 1-sinfda yodlagandim shekilli... Haliyam esimda ekan

Yaxshi she`r yod olinmaydi, o`zi esda qoladi. Juda esdan chiqib ketsa menga o`xshab ma`noga zarar keltirmagan xolda qayta tiklab olishingiz ham mumkn. Yaxshi narsa baribir yaxshi-de.

Ma'no o'zgarmasligi mumkin, lekin she'r vazniga putur yetgan... Masalan, mening she'rimni kimdir buzib eslab qolsa, rosti, men bundan xursand bo'lmayman... She'riyatni chuqurroq tushunganingizda, bu xulosani qilmas edingiz... Mayli, asosiysi, bilib oldingiz...

Tulqin Eshbekov

26.06.2010, 04:45

Qitiqlaydigan gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

E’tibor bersangiz, “Og`zingga qarab gapir!” degan ta’nani aytmagan og`iz, eshitmagan quloq qolmagan hisobi. Shuncha ta’na-dashnomlarga qaramasdan, ming afsuski, og`ziga qaramay vaysayotganlar hech qachon kamaymaydi. Kurrai zaminni yagona axborot makoniga aylantirgan axborot asrida unaqalar, ya’ni, xalq iborasi bilan aytganda – og`ziga kuchi etmaydiganlar ko`paymoqda. Ular zamonaviy axborot vositalari – radio, televidenie, internet, audio va video mahsulotlari orqali dunyo miqyosida bo`lmag`ur mish-mishlar tarqatib, osoyishta hayotimizga raxna solishga urinayotganlaridan aslo ko`z yumib bo`lmaydi.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

26.06.2010, 04:55

milliy matbuotimizni tubdan isloh qilish hamda unga ko'proq erkinlik berishdan boshqa joydan izlamaslik lozim.

Миллий матбуотимизни ислоҳ қилиш борасида анча дадил ишлар қилинди ва бу жараён ҳали изчил давом этмоқда. Юқоридаги муаммони ҳал этишнинг бошқа илмий асосланган ёрқин йўллари ҳам бор. Худо хоҳласа, яқинда шу мавзуга бағишланган ўқув услубий қўлланма чоп этилади.

Tulqin Eshbekov

26.06.2010, 05:33

kuzatyapman holos

Устоз! Сиз ёзаётган сўзларни ўқувчилар тўғри, имловий хатосиз деб қабул қилишади. Чунки, устозлик мартабасидаги зиёлисиз! Илтимос, "х" ва "ҳ" ҳарфлари билан бошланадиган сўзларни ёзганда "Ўзбек тилининг изоҳли луғати" китобига бир қараб олинг. Аксарият ҳолларда шу икки ҳарф ўрнини алмаштириб қўймоқдасиз.
Масалан, холосни - ҳолос...

keyin hotiramda qayta tiklovdim, ma`no o`zgarmaydi-ku ahir.

хотирамдани - ҳотирамда...
ахирни - аҳир...

xolda qayta tiklab

ҳолдани - холда... шаклида бузиб ёзгансиз.
Бунда маъно ҳам ўзгаради. Масалан, қизнинг пешонасидаги холда унинг асл гўзаллиги акс этган, деб ёзсангиз ўрнига тушади!

Tulqin Eshbekov

26.06.2010, 05:40

gaplaringiz huddi dahanaki

Масъуджон, Устоздаги хатоликлар сизда ҳам учраяпти. Ўқувчиларни чалғитмангизлар. Имловий хатосиз ёзишга ҳаракат қиласизлар, деган умиддаман.

ҳудди эмас - худди!

Tulqin Eshbekov

26.06.2010, 05:45

Таниқли қаламкашлар имловий хато ёзса, айниқса ёшлар тез чалғийди. Кейин, ана, фалончи устоз ҳам шундай ёзган-ку, деб дастак қилишади.
Интернетда тез ёзганда битта-яримта имловий хато ўтиб кетишини тўғри тушунаман. Иложи бўлса, ўша хатоликларга ҳам йўл қўймаслигимиз керак. Бироқ, "х" ва "ҳ" ҳарфларининг ўрнини алмаштириб ёзишда сурункали хатоликларга йўл қўядиган дўстларимизга эслатиб туришимиз фойдадан ҳоли бўлмайди, деб ўйлайман.

Bekmirzo

26.06.2010, 09:26

Bekmirzo

26.06.2010, 09:31

Nigora Umarova

26.06.2010, 16:57

Tulqin Eshbekov

27.06.2010, 01:50

Tulqin Eshbekov

27.06.2010, 01:54

xatoga yo'l qo'ymaslikning birorta yo'li bormi?

Бу саволга юқорида жавоб берганман-ку. Яъни, ўша ҳарфлар билан ёзиладиган сўзларни ёзаётганда "Ўзбек тилининг изоҳли луғати" китобига бир қараб қўйилса оламгулистон!
Энди, шу икки ҳарф ўрни алмашганида кўп сўзларнинг маъноси бутунлай ўзгариб кетишини яхши биласиз...

Tulqin Eshbekov

27.06.2010, 02:14

milliy matbuotimizni tubdan isloh qilish hamda unga ko'proq erkinlik berishdan boshqa joydan izlamaslik lozim.

Миллий матбуотимизни ислоҳ қилиш борасида анча дадил ишлар қилинди ва бу жараён ҳали изчил давом этмоқда. Natijasi amalda haqiqatda ham ko'rinayotgan 3 ta misol keltira olasizmi, domla?

PS: To'g'risi, gapingiz "Xalq so'zi" gazetasidan olingan iqtibosdek bo'libdi-qolibdi...

Юзлаб мисоллар келтиришим мумкин!:187:
Келинг, сиз айтганчалик 3 тагина мисол айтай:

1. Миллий матбуотимизнинг ҳуқуқий асоси яратилди! (Илгари йўқ эди...)
2. Нодавлат, хусусий нашрлар пайдо бўлди! (Илгари бу биз учун қўл етмас орзу бўлиб туюларди...)
3. Биргина мана шу форум орқали жаҳон ахборот маконида бизнинг ҳам овозимиз янграмоқда! Бундай имкониятлар борган сари кенгаймоқда! (Илгари биров шунақа бахтга эришасизлар, деб башорат қилса, ишониш қийин эди...)
Қолаверса, "Халқ сўзи" газетаси ҳам мустақиллик меваси! Фақат, унинг қанчалик лаззатли мева эканини англамоқ, дилдан ҳис этмоқ лозим! Бунинг учун юксак савия, билим ва теран дунёқарашга эга бўлишингиз зарур.

Шахсан мен учун булар ҳали чегара эмас. Худо хоҳласа, миллий жуналистикамиз ҳали дунёдаги энг ривожланган давлатларнинг оммавий ахборот воситалари даражасига эришиб, керак бўлса, ундан ҳам ўтади! Бунинг учун соғлом фикрли зиёлилар, иқтидорли ёшлар маънан бирлашишимиз, ҳамфикр, маслакдош бўла олишимиз зарур. Мустақиллик берган имкониятлардан самарали фойдалана олишимиз лозим. Бу эзгу йўлда кўп ўрганишимиз, изланишимиз, меҳнат қилишимиз ва яна бир бора собитқадамлик билан ишлайверишимиз лозим.
Улуғвор ишларимизни кўриб кўрмасликка олиш, тирноқ орасидан кир қидириш, майда-чуйда гапларга ўралашиб юриш тараққиётимизга фақат ва фақат тўғаноқ бўлишини бугун кўпчилик яхши билади.
Айтайлик, ўзингиз нега матбуотга долзарб мавзудаги мақолалар ёзмайсиз? (Мабодо ёзаётган бўлсангиз-у кўрмай қолган бўлсам маъзур тутасиз. Қайси газетада чиққанидан бохабар қилсангиз албатта топиб ўқирдим).:187:

Bekmirzo

27.06.2010, 09:47

... "х" ва "ҳ" ҳарфларининг ўрнини алмаштириб ёзишда сурункали хатоликларга йўл қўядиган дўстларимиз...
Domla,
"х" va "ҳ" harflarining o'rnini almashtirib yozishda xatoga yo'l qo'ymaslikning birorta yo'li bormi?

Бу саволга юқорида жавоб берганман-ку. Яъни, ўша ҳарфлар билан ёзиладиган сўзларни ёзаётганда "Ўзбек тилининг изоҳли луғати" китобига бир қараб қўйилса оламгулистон!
Энди, шу икки ҳарф ўрни алмашганида кўп сўзларнинг маъноси бутунлай ўзгариб кетишини яхши биласиз...
Domla,
yuqorida mening savolimga hech qanaqa javob yo'q. Sizning gapingizdan olingan iqtibos va mening savolimni qaytadan o'qisangiz, savol mohiyati siz uchun oydinlashardi.

Ya'ni, siz tepada "х" ва "ҳ" ҳарфларининг ўрнини алмаштириб ёзишni o'zingiz bilib-bilmay to'g'ri narsaga chiqarib qo'yayapsiz.
Axir, aslida xato bo'lgan narsada qanaqa qilib yana surunkali ravishda xatoliklarga yo'l qo'yish mumkin?..
Gapning lo'ndasi, hurmatli domla, gap tuzishda qo'pol xatoga yo'l qo'ygansiz. Mana shunga hazilona ohangda ishora qilgandim xolos...
Salomat bo'ling!

Ustoz

27.06.2010, 10:26

Bir-biringlardan kamchilik qidiraveringlar, baraka topasizlar. Shu gaplarimdan ham kamchilik qidiring. Agar kimningdir xatosini aytmoqchi bo`lsangiz hammaning oldidamas, agar e`tibor bergan bo`lsangiz Shaxsiy Habar (LS, menda kiril harflari ishlamaydi) degan narsa bor.

OmoN

27.06.2010, 17:34

Bekmirzo

27.06.2010, 21:24

Tulqin Eshbekov

27.06.2010, 21:49

Bekmirzo

28.06.2010, 14:54

1. Миллий матбуотимизнинг ҳуқуқий асоси яратилди! (Илгари йўқ эди...) Domla, bu narsani endi dadil qadam, deb bo'larmikan? Men uchun bu tabiiy bir qadam, xolos. Biz axir o'z konstituciyasiga ega bir huquqiy davlatda yashasak. Nega endi bunday narsalarni tabiiy deb qabul qilmaymiz?

2. Нодавлат, хусусий нашрлар пайдо бўлди! (Илгари бу биз учун қўл етмас орзу бўлиб туюларди...) Ularning ichida pichoqqa ilinadiganlari nechta?
O'zbekiston Matbuot va axborot agentligida ro'yxatdan o'tgan va Respublika bo'yicha tarqaladigan jami 159 ta gazetadan (2010 yil yanvar holatiga ko'ra) nechtasini Siz gapning tom ma'nosida haqiqiy gazeta, deya olasiz? 170 ta jurnaldanchi?
Siz ilgari deb aytayotgan davrda masalan "Pravda Vostoka" gazetasi rus tilida 200.000 nusxada chop etilgan. Bu gazetaning 26 iyunda chiqqan sonida tiraji 15.441 nusxa, deb belgilangan. Nimaga bu darajada kam?..
Mana bu manbaga ko'ra (http://www.uzmetronom.com/2010/06/26/bezzubaja_pressa_nezhnee_lizhet.html), "Sovet O'zbekistoni" degan gazeta o'zbek tilida 1.000.000 nusxada chop etilgan. Bugungi kunda esa tiraji 100.000 dan oshadigan gazetalar faqat "Darakchi" va "Hordiq" gazetalari bo'lsa kerak. Aksiga olib, ikkalasi ham "sariq matbuot" vakillari hisoblanishadi...
Orzuingiz ushalgan bugungi kunda, afsuski, salmoq bor, sifat yo'q...

3. Биргина мана шу форум орқали жаҳон ахборот маконида бизнинг ҳам овозимиз янграмоқда! Бундай имкониятлар борган сари кенгаймоқда! (Илгари биров шунақа бахтга эришасизлар, деб башорат қилса, ишониш қийин эди...) Domla, ushbu forumni bir baxtga qiyoslab o'tiribsiz... Xo'sh, bu forum orqali sizning yozganlaringizni qaysi bir chet ellik o'qib, feedback (javob) yozyapti-yu, siz bu yerda jahon axborot makoni haqida gapirsangiz... Bu forum jahon axborot makonida afsuski, tosh bosarli kuchga ega emas hali...

Pfefferminze

28.06.2010, 15:09

Bir-biringlardan kamchilik qidiraveringlar, baraka topasizlar.Бошқа халқлар "Венерага учсакмикин ё Марсгами" деган муаммо устида баҳслашаётган пайтда бизникилар жумла тузишдаги хатолар ҳақида баҳслашиб юрибди :)

Menimcha, muammo uchishda ham emas, anigrog'i Marsda hayot bormi yoki yo'qmi deb bosh qotirashayotgan edi...

Keyin, filologlarning ishi emas, Koinotni ishiga aralashish...Chumchuqni so'ysa ham qassob so'ysa yaxhshi-da bari-bir...

Pfefferminze

28.06.2010, 15:24

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Gapning siyosiy ahamiyati shu qadar ulkanki, dilingdagini bemalol gapirish mumkin bo`lgan davlatlarnigina dunyo – demokratik mamlakat deb tan oladi! Xudoga shukr, tilimiz, binobarin, gapimiz qonun himoyasida!
Qalbimizda jo`sh urgan gaplar tilimizda mudom jaranglab turmasa, u “zanglagan temir”dek iste’moldan chiqib qolishi hech gapmas. Shundoq ham ko`p so`zlarimiz iste’moldan chiqib ketayotgani afsuslanarlidir.

(Davomi bor)

Domla, uzr, lekin siz bir narsani bilib, keyin yozing...Odam charchab ketdi sizni bema'ni yozayotgan narsalaringizni ko'rib...Qonunga xilof narsalarni yozmang...

Gapimiz qonun himoyasida deysiz, unda O'zbekistonda so'z erkinligi yo'q ekan deb, sizni jazolaydilar...O'ylab yozing!
Qolaversa, ushbu ibora har tomonlama xato. Gap hech qachon qonun himoyasiga olinmaydieee.

Tulqin Eshbekov

28.06.2010, 23:39

“Гапдан зериккан лаҳзаларда”

“МЕҲМОН”
Ҳазил

“Тўйимизга айтилганлардан кўра
айтилмаганлар кўпроқ келишибди...”
Маҳалладош суҳбатидан.

Уни тўйга айтиш шарт эмас,
Эшитса бас, келади ўзи.
Чиқиб олар давра тўрига,
Сўнг бақрайиб туради кўзи.

Қулоғига чалинса бўлди,
Айтилгандек ҳозиру нозир.
Меҳмонжонлар бир четда қолиб,
Ўзи роса дилини ёзур.

Унга шароб тутиш шарт эмас,
Тортиб олиб ўзи қуяди.
“Тамада”лик биздан бўлсин, деб
Бошқаларга кулиб қўяди.

Сув ўрнига сипқорар ароқ,
Ичаверар қолгунча бўкиб.
Сўнг алжирар тўй эгасига,
Ҳасратини солади тўкиб:

“Нега мени тўйга айтмадинг?
Ахир, менсиз ўтадими тўй?!
Гуноҳингдан кечмоқлик учун,
Қани яна юз граммдан қуй…”

Куй авжига чиққанда у ҳам,
Рақсга тушар роса диконглаб.
Қистир-қистир бўлармикин, деб
Атрофига қўяр аланглаб.

Нафс қонса ҳам тўймайди кўзи,
Қўлига не илинса олар.
“Тўйдан юқсин” дея хаспўшлаб,
Мамнун ҳолда қўйнига солар.

Карнай-сурнай садоси ичра,
Кўнгил овлаш бўлса ўйингиз.
Баъзан шундоқ “меҳмон”лар билан,
Балки қизиқ ўтар тўйингиз...

Tulqin Eshbekov

28.06.2010, 23:46

Qonunga xilof narsalarni yozmang...

Қонунга хилоф нарсаларни ёзиш асло мумкин эмас. Мумкин бўлганида, сизнинг бу қадар бемаъни эътирозингизга яраша боплаб жавоб ёзардим.
Бир илтимос, бузғунчилик қилманг! Жимгина ўқисангиз ўқинг, бўлмаса ўзингизга ўхшаган одам билан таништириб қўяман, хохлаганча бахслашаверасиз. Лақаби хам ўхшашроқ - Тфупфуғиртпиртзе...

Tulqin Eshbekov

28.06.2010, 23:55

Ularning ichida pichoqqa ilinadiganlari nechta?

Bu forum jahon axborot makonida afsuski, tosh bosarli kuchga ega emas hali...

Миллий матбуотимиз росмана бўй кўрсатиши учун сизга ўхшаган озми-кўпми ёзиш қўлидан келадиган биродарларимизни ҳам илғор фикрли бўлиб ижод қилишга даъват этяпман, аммо, афсуски, тирноқ орасидан кир қидириш, майда-чуйда гапларга ўралашишдан нари ўтмаяпсиз.
Форумимиз ҳам тош босадиган даражада ОАВга айланиши учун марҳамат, ижод қилинг, устоз адиб ва журналистларнинг илғор ишларини давом эттиринг. Шундай катта имкониятдан фақат бир-бирини чуқалаш учун фойдаланаётганлардан хафа бўлиб кетасан киши.
Соғлом кучлар ҳали жуда кўп яхши ишлар қилиш ниятидамиз. Фақат йўлимизга тикан санчиб қўядиганлар салгина тийилиб турса мамнун бўлардик.
Улар ёмонлик қлимасликлари - яхшилик қилиш билан тенгдир!

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 00:10

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

O`zaro suhbatlarda ba’zi gap-so`zlar ayqash-uyqash bo`lib bormoqda. Kimdir onasi va yangasini – “opa” desa, ba’zilar otasiga ham, pochchasiga ham, ayrim xotinlar eriga ham – “aka” deb murojaat qilishi kulgili. Taassufki, bunaqa “muomala” san’at sahnalarida ham urchib ketmoqda. Sahnada diolog-u monolog deganlari gap-so`zlardan iborat ekan, unda har bir so`z o`rnida qo`llanilishiga e’tibor berish shart.
So`z gavhari sanalmish ko`plab ismi shariflarimiz ayrim hujjatlarda xato yozilishi davom etayotganiga toqat qilib bo`ladimi?

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 00:17

Masud Mahsudov

29.06.2010, 04:06

qaysi bir chet ellik o'qib, feedback (javob) yozyapti-yu, siz bu yerda jahon axborot makoni haqida gapirsangiz...

Англияда яшаб ижод қилаётган Масъуджонни нега эътиборга олмадингиз? Дўстимиз форумдан чиқа олмай қолган-ку! Яна қанча мисол керак?

Men O'zbekistonlikman, chet ellik emas!!!
Men forumdan "chiqa olmay" qolganim yo'q, ba'zida yozib turadigan she'rlarimni qo'yib turaman xolos (Siz mening misolimda, xususiylikdan, darrov umumiylikka o'tmang, mantiqda bu doim ham o'z isbotini topavermaydi)... Qolaversa, Siz kabi, o'z yozayotgan narsalarini "ijod" deb atayotganlarga o'zbek adabiyotini sayozlashtirmaslikka chaqirib, kuyunayapman xolos... Siz kabilar esa, o'zinin daho sanab, boshqalarning fikrini bir tiyinga olmasa, tanqidni ko'tara olmasa, ayb menda emas. (Maza-matrasasi yo'q "gap"laringiz bilan hammaning jig'iga tegayotganingiz yetmasdan, haqoratga ham o'tibsiz, yuqoridagi forumdoshlardan birini...) Domla, balki, ko'zguga boqish payti kelgandir, hadeb derazadan qarayvermang olamga...

Maestro

29.06.2010, 08:55

Лақаби хам ўхшашроқ - Тфупфуғиртпиртзе...

Асло бахсингизга аралашиш ниятим йук. Шунчаки маълумот сифатида: немис тилида "Pfefferminze" - мята, яъни ялпиз дегани экан.Шунака чой брэнди (http://www.pfeffer-minze.de/)хам бор (ялпиз мазасини берса керак). Шу номда кондитер махсулоти хам бор экан...
"Яндекс - дахшатли куч" (с) Маэстро

Siz kabilar esa, o'zinin daho sanab
Вой номард, мен бу ерда "причем"? ;-)
"Улай агар, хали хеч нарса деганим йук" (с) "Кавказ асираси" б/ф.
Илтимос, умумлаштириш булмасин! ;-)
Ёки бу каби гаплар менга тегмасин десангиз, Маэстрога "мегадахо" статусини бериш таклифи билан чикинг. Йук, яшириб нима килдим, мени давно реанимацияга олишди, шунинг учун биратула "Гипердахо" булаколсин (хижолатдан узини каерга куйишни билмаётган смайлик).

"Душманларим куйиб улсин дейманда!" (с) "Махаллада дув-дув гап" олтин фильмидан.

Bekmirzo

29.06.2010, 10:30

Миллий матбуотимиз росмана бўй кўрсатиши учун сизга ўхшаган озми-кўпми ёзиш қўлидан келадиган биродарларимизни ҳам илғор фикрли бўлиб ижод қилишга даъват этяпман, аммо, афсуски, тирноқ орасидан кир қидириш, майда-чуйда гапларга ўралашишдан нари ўтмаяпсиз. Domla,
sizga savol: Siz nima uchun aniq-tiniq savolga aniq-tiniq javob bera olmaysiz? Nega konstruktiv tarzda bahslasha olmaysiz?
Qani bu yerda mayda-chuyda gap? Qani men tirnoq ostidan kir qidirganim? Siz mening savollarimga aniq javob berolsangiz, bahs uchun foydaliroq bo'lardi, domla.
Matbuotimizni tirnoqqa qiyoslasak, unda, bu tirnoq orasida kir qidirish aslo shart emas. Uning "Generalnaya uborka"ga muhtojligi shundoq ham ayon narsa-ku...
Faqat, siz kabi jurnalistlarimiz kamchiliklardan ko'z yumishga harakat qilasizlar, ularni berkitasizlar. Milliy matbuotimiz tahririyatlarning aksariyatida laganbardorlar o'rnashib olgan. Tahririyatlarning ichki cenzurasi milliy matbuotni dabdalasini chiqarib bo'ldi...

Форумимиз ҳам тош босадиган даражада ОАВга айланиши учун марҳамат, ижод қилинг, устоз адиб ва журналистларнинг илғор ишларини давом эттиринг. Domla, men yuqorida hali ham bu forumni ayab, "tosh bosadigan kuchga ega emas hali", degan edim. Endi keskinroq ohangda gapirsam: Ushbu forum Jahon axborot maydonida zarracha ham kuchga ega emas. Mahalliy ahamiyatga ega oddiy bir forum, xolos... Bu gapimni hattoki forum ma'muriyati ham inkor etolmasa kerak...
Forumning tosh bosadigan darajada OAVga aylanishi bizdan ham ko'ra ko'proq forum ma'muriyatiga bog'liq.

Шундай катта имкониятдан фақат бир-бирини чуқалаш учун фойдаланаётганлардан хафа бўлиб кетасан киши.
Соғлом кучлар ҳали жуда кўп яхши ишлар қилиш ниятидамиз. Фақат йўлимизга тикан санчиб қўядиганлар салгина тийилиб турса мамнун бўлардик.
Улар ёмонлик қлимасликлари - яхшилик қилиш билан тенгдир!
Bu yerda hech kim sizga yomonlik qilayotgani yo'q. Siz o'z vaqtida do'st deb murojaat qilganlaringiz hanuz "Do'st achitib gapirar" naqliga amal qilib kelishmoqda. Yozganlaringiz bo'yicha qanday bo'lishidan qat'iy nazar, fikrlarni qabul qilolmas ekansiz, ommaga chiqib nima qilasiz, domla? Nahotki forum degan joyning oddiy qoidalaridan birini tushunib yetmagan bo'lsangiz?
Bu yer bahs makoni. Qarshi savollar yoki fikrlar odatda eshitilmaydigan parlament pul'ti emas.
Toki mana shunday fikrlash qobig'idan chiqa olmas ekansiz, tanqidiy fikrlarni qabul qilolmas ekansiz, suhbatdosh chorlayotgan konstruktiv bahsda ishtirok eta olmas ekansiz, hurmatli domla, siz mana shu tor doirada o'z ko'nglingizni xushnud etib yuraverasiz...

Nigora Umarova

29.06.2010, 10:47

Қонунга хилоф нарсаларни ёзиш асло мумкин эмас. Мумкин бўлганида, сизнинг бу қадар бемаъни эътирозингизга яраша боплаб жавоб ёзардим.
Бир илтимос, бузғунчилик қилманг! Жимгина ўқисангиз ўқинг, бўлмаса ўзингизга ўхшаган одам билан таништириб қўяман, хохлаганча бахслашаверасиз. Лақаби хам ўхшашроқ - Тфупфуғиртпиртзе...

Баҳс-мунозара ўзаро "тош отиш"га айлаиб кетибди-ю... :(

Nigora Umarova

29.06.2010, 10:51

"Улай агар, хали хеч нарса деганим йук" (с) "Кавказ асираси" б/ф.

"Душманларим куйиб улсин дейманда!" (с) "Махаллада дув-дув гап" олтин фильмидан.

Маэстрога Файзбекнинг кинофильмлар ҳақидаги мавзуси анча-мунча таъсирини кўрсатибди. Файзбек файласуфлар, алломаларнинг фикрини мисол қилиб ҳар бир гапида келтирса, Маэстро жаноблари кинофильмлардан иқтибос келтиришга одатланибдилар. :)

Nigora Umarova

29.06.2010, 10:53

Bekmirzo

29.06.2010, 11:05

Ҳурматли 87, 88-хабар муаллифлари!
Мавзудан четга чиқиш ва ўзаро муносабатларни бу ерда ҳал қилиш бўлмасин. Мавзунинг савияси сизни қониқтирмас экан, маззуни тинчгина ўқимай қўё қолинглар.
Муаллифга эътирозингиз бўлса шахсий хабар орқали билдиринг.Muhtarama Nigora Umarova,

fikrimcha, biz aynan shu mavzu va undagi gaplar doirasida suhbatlashyapmiz.
Keling, siz aziz moderatorlarimiz ham mavzularda bahslar yuritilishini nazorat qilishda biroz ko'proq bag'rikenglik namoyish eting.
Agar bu forumga faqat monologlar va faqat maqtovli (sertakalluf, maddoh, laganbardor va hokazo) gaplar kerak bo'lsa, buni bemalol ochiq-oydin aytingizlar. Shunda biz ham "bu yerda o'zaro fikr almashiladigan bir forumda yuribmiz", deb adashib yurmaylik.

E'tiboringiz uchun tashakkur! :)

PS: Mavzu saviyasi bo'yicha. To'lqin domla bu yerda vaqt ketkazib yozayotganlarini shu forumda o'zbek tilida ishtirok etadigan 5-6 forumdoshdan boshqa hech kim o'qimayotgan bo'lsa kerak, nazarimda. Shulardan atigi 2-3 tamiz onda-sonda fikr bildirib qo'ysak, u darajada ko'p ko'rinmasa kerak?..

Nigora Umarova

29.06.2010, 11:51

Muhtarama Nigora Umarova,
fikrimcha, biz aynan shu mavzu va undagi gaplar doirasida suhbatlashyapmiz.
Keling, siz aziz moderatorlarimiz ham mavzularda bahslar yuritilishini nazorat qilishda biroz ko'proq bag'rikenglik namoyish eting.
Agar bu forumga faqat monologlar va faqat maqtovli (sertakalluf, maddoh, laganbardor va hokazo) gaplar kerak bo'lsa, buni bemalol ochiq-oydin aytingizlar. Shunda biz ham "bu yerda o'zaro fikr almashiladigan bir forumda yuribmiz", deb adashib yurmaylik.
PS: Mavzu saviyasi bo'yicha. To'lqin domla bu yerda vaqt ketkazib yozayotganlarini shu forumda o'zbek tilida ishtirok etadigan 5-6 forumdoshdan boshqa hech kim o'qimayotgan bo'lsa kerak, nazarimda. Shulardan atigi 2-3 tamiz onda-sonda fikr bildirib qo'ysak, u darajada ko'p ko'rinmasa kerak?..

Bekmirzo aka!
Xolisona tanqid hammaga yoqadi. Biroq tanqidni ko'tara olmaydiganlar ham bor. Shunga ko'ra mushohada yuritishingizni iltimos qilardim.
Xabarni o'qib Krilovning "Xo'roz va kakku" haqidagi masali esimga tushdi: "Do'stim, naqadar yaxshi sayraysan", - deb bir-biriga takalluf qilisharkan. Bu yerda haddan tashqari takalluf qiladigan, maddohlar bo'lmasa kerak.
Forum ochiq muloqat maydoni. Bu yerga bekorga tashrif buyurmagansiz va kirib adashmadingiz ham. :)

Pfefferminze

29.06.2010, 12:41

Ustoz

29.06.2010, 12:55

аммо, афсуски, тирноқ орасидан кир қидириш, майда-чуйда гапларга ўралашишдан нари ўтмаяпсиз.

Mana shu joyda, domlajon, biiiir o`ylab ko`ring.

Nigora Umarova

29.06.2010, 12:59

Mana shu joyda, domlajon, biiiir o`ylab ko`ring.

Mavzu o'z nomi bilan haqiqiy "Gap haqida gap"ga aylanib ketdi.

Ustoz

29.06.2010, 13:12

Mavzu o'z nomi bilan haqiqiy "Gap haqida gap"ga aylanib ketdi.

Birovning orfografik xatolari-yu, yozishda qilgan kamchiliklari uchun mulzam qilinadigan bunaqa forumda men endi ishtirok etayapman-da. MYP degan saytning forumi bo`lardi, ming afsus-ki o`sha sayt o`zi qoldi-yu, ammo forumi yo`q bol`di, o`sha forum yuqorida eslatib o`tilgan dunyo miqyosiga chiqmasa ham shunga da`vo qilish huquqi bor forum edi, menimcha. Men ilk bor mana shu forumni ko`rganimda MYPga o`xshagan forum topdim deb o`ylovdim, ammo bir necha marta xech narsadan xech narsa yo`q haqorat qilishdi, indamay ketdim, arzimagan orfografik xato uchun domla tomonlaridan yerga urildim. Kelinglar, bunaqa narsalarni yeg`ishtiraylik, bu yerga urushish uchun kiradiganlarga alohida joy ochib qo`yaylik-da, qolgan joylarda huddi MYPdagiday shirin suhbatlar quraylik.

Maestro

29.06.2010, 13:20

Маэстрога Файзбекнинг кинофильмлар ҳақидаги мавзуси анча-мунча таъсирини кўрсатибди.
Э, секинрок хам айтасизми! Шунаканги таъсир килдики, нарёг-берёги йук! Хали хам узимга келолмаяпман;-). Одамни роса чукур мушохада килишга ундайдиган шу каби кучли мавзулар купайса канийди ;-). Фикрлашни, вокеа-ходисалар орасидаги богликликни кура билишни роса урганар эдик (масалан, 2010 йилдаги Пекиндаги холат билан утган асрда суратга олинган фильм уртасида). При том, албатта "анави коранг учкурлар" хам эсдан чикмаслиги шарт ;-). Кейинги сафар "Туйлар муборак" фильмига утилса керак. У ерда хам бизга "тугри келмайдиган" ёки хакконийликни "искажать" киладиган сюжетлар ачиб ётибди. Кейин "Келинлар кузголони", "Шум бола", "Суюнчи" ... "Балкон, куёш, пляж, загар".... ;-)
Афсуски, ахли авомнинг мендек бир манглайикора намоёндаси ул мавзуларда фикр билдириш бахтидан хозирча мосуво.... У даражаларга етиб боролмаяпмизда хеч ;-). Лекин харакат килаяпман. Хозирча иложи булмаяпти...;-)

Nigora Umarova

29.06.2010, 13:29

Birovning orfografik xatolari-yu, yozishda qilgan kamchiliklari uchun mulzam qilinadigan bunaqa forumda men endi ishtirok etayapman-da.
...ammo bir necha marta xech narsadan xech narsa yo`q haqorat qilishdi, indamay ketdim, arzimagan orfografik xato uchun domla tomonlaridan yerga urildim. Kelinglar, bunaqa narsalarni yeg`ishtiraylik, bu yerga urushish uchun kiradiganlarga alohida joy ochib qo`yaylik-da, qolgan joylarda huddi MYPdagiday shirin suhbatlar quraylik.

Ustoz!
Tirnoq ostidan kir qidirish, qildan qiyiq axtarish... uf... borgan sari odamning so'z boyligi kamayib ketyapti. :)
Arzimagan gaplarni o'zimizda saqlab yurmaylik.
Uforumni ham samimiy suhbatdoshlar makoni desak bo'ladi.
Urishadiganlarga "Forum-ring"ni nima keragi bor? Shaxsiy muammolarini xabar orqali bir-birlariga bildirishsin. Bizga janggohning keragi yo'q.
Eh, Kumushoyning o'rni bilinyapti-de.

Nigora Umarova

29.06.2010, 13:36

Э, секинрок хам айтасизми! Шунаканги таъсир килдики, нарёг-берёги йук! Хали хам узимга келолмаяпман;-).

Реанимациядан тезроқ чиқинг. Форумга "гипердаҳо"нинг асло кераги йўқ.

Одамни роса чукур мушохада килишга ундайдиган шу каби кучли мавзулар купайса канийди ;-). Фикрлашни, вокеа-ходисалар орасидаги богликликни кура билишни роса урганар эдик (масалан, 2010 йилдаги Пекиндаги холат билан утган асрда суратга олинган фильм уртасида). При том, албатта "анави коранг учкурлар" хам эсдан чикмаслиги шарт ;-). Кейинги сафар "Туйлар муборак" фильмига утилса керак. У ерда хам бизга "тугри келмайдиган" ёки хакконийликни "искажать" киладиган сюжетлар ачиб ётибди. Кейин "Келинлар кузголони", "Шум бола", "Суюнчи" ... "Балкон, куёш, пляж, загар".... ;-)
Афсуски, ахли авомнинг мендек бир манглайикора намоёндаси ул мавзуларда фикр билдириш бахтидан хозирча мосуво.... Чунки, фикрларим гализ, билимларим чала....У даражаларга етиб боролмаяпмизда хеч ;-). Лекин харакат килаяпман. Хозирча иложи булмаяпти...;-)

"Даҳо"ларнинг ҳар доим ҳаётда манглайи қора бўлиб келган. Бу тарихий факт ҳисобланади. Сизга қанча мавзу керак бўлса, Файзбек очиб берадилар. Бемалол суҳбатлашиб ўтираверасиз.
Фикрлар баҳс-мунозаларда чархланади, чала билимлар тўлдирилади. :)
Хуллас, барча муаммоларингиз ҳал қилинади.

Ustoz

29.06.2010, 18:53

Tirnoq ostidan kir qidirish, qildan qiyiq axtarish... uf... borgan sari odamning so'z boyligi kamayib ketyati. Arzimagan gaplarni o'zimizda saqlab yurmaylik.

Uzr, bunaqa niyatim yo`q edi, boya mani sal oftob urib qo`yibdi shekilli. Shu yerda tirjayganlardan (smaylik) bittasini qo`ymoqchiydim, negadir yo`q ekan, kodini yozib qo`yaqoldim, rasm bo`lib chiqarmikan. :)

Pfefferminze

29.06.2010, 21:48

Qitiqlaydigan gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Qirg`inbarot urushning oldini oladigan qudratli kuch – muzokara va unda topib aytiladigan hayotbaxsh gaplar! Ona sayyoramizni balo-qazodan asraydigan kuch – yaxshi gap! Buyuk adib Abdulla Qahhor ta’biri bilan aytganda, so`z – atomdan kuchli! Demak, biror gap-so`zga beparvo qarab bo`lmaydi!

(Davomi bor)

Yomon narsalardan, balo-qazolardan asraguvchi Yagona, tug'magan va tug'ilmagan,18 ming olamni yaratib qo'ygan, 99 nomga ega bo'lgan Madadkorimiz Allohdir!
Ungagina sig'inamiz, Undan faqat madad so'raymiz!
"Ona sayyoraniyu" butun borliqni qiyomatga qadar Yagona Allohning O'zi asraydi.

Eski, daxriy tuzumni esdan chiqarish payti kelib bo'lgan allaqachon.

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:03

Азиз Форум мухлислари!
Бугун не кўз билан кўрайки, электрон почтамга эски танишларимдан бири – Тфупфуғиртпўртзе оғамиздан зардали хат келиб турибди. Кўзларимга ишонмадим. Кеча озроқ ранжиб, жаҳл билан ёзган хатимни наҳот дунёнинг қай бир бурчида жаҳонгашта бўлиб юрган оғамиз ўқиб, дарров хат ёзибди...
У киши юртга қайтиб келгач, форумимизга аъзо бўлиш ниятида эканини ҳам билдирибдилар! Ҳозирча ушбу хатини ўз саҳифамда ёритишимни сўрабдилар. Шу муносабат билан, марҳамат, муҳтарам Тфупфуғиртпўртзе оғанинг хати билан танишишингиз мумкин.
_____________________________________________

“Salom To`lqinboy uka!
Yurtdoshlar, qarindoshlar, do`stlaring sog`-salomat yurishibdimi? Ijod maydonida to`lqinlanib yuribsanmi?
Zamona zaylidan aylanay, yigirma yil ilgari pichirlashib gapirishga ham qo`rqadigan gaplar Haqiqatga aylanib ketdi. Mana, yigirma yilda 20 tadan ortiq davlatni aylanib chiqdim! So`nggi yillarda man dunyoning qaerida bo`lmayin, internetda O`zA va boshqa qator O`zbekiston ommaviy axborot vositalarining saytlarini maza qilib kuzatib yuribman!
So`nggi yillarda www.uforum.uz degan forumlaringni kuzatib, jonim kiryapti. Baraka topinglar.

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:04

Saning “Gap” degan turkumingni bultur ham qiziqib kuzatgandim. Xafa bo`lmasang bir gap aytay, shuncha gapni kashf etib, tadqiq qilib, o`zing ba’zi do`stlaring bilan gaplashishda madaniyat chegarasidan chiqib ketyapsan. Kecha mani ham o`rtaga tiqishtirganingdan keyin, chidab tura olmadim. Xafa bo`lmasang, bir-ikki og`iz nasihatimni aytmoqchiman.
Yanglishmasam, san bilan yigirma besh yil avval Talabalar shaharchasida tanishgandik. O`sha yigirma besh yillik samimiyatga suyanib, tanqidiy fikr aytsam, xafa bo`lmaysan-de, uka! Do`st achitib gapirar, deganlaridek, do`stona gaplarimni qulog`ingga quyib olsang yutqazmaysan. Bo`lmasa, eshit:
1. Laqab bilan taxallusning farqini bilib ol! Laqabni o`zgalar qo`yadi, taxallusni o`zing tanlaysan. Mening laqabim emas, taxallusim! Uni ham to`g`rilab yoz-de, uka! “Pfutfug`irtpirtze” emas – Pfutfug`irtpo`rtze!

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:05

2. O`zbekona gaplarimiz ustida juda ajoyib tadqiqot olib borivotsan. Bu bilan o`zbek tilining naqadar boy ekanligini, dunyoda biror tilga o`xshamagan, o`ziga xos ajoyib jihatlarini mahorat ila ilmiy, publististik va o`rni kelganda adabiy-badiiy jihatdan juda go`zal tarzda yoritib berishga harakat qilyapsan! Bu maqtovdan mag`rurlanib ketma! Hali tanqidiy gaplar ham kam emas. Ya’ni, ancha-muncha gap-she’rlaringni qayta ishlab, qiyomiga etkazishing lozim. Bu boradagi aniq tanqidiy fikrlarimni o`sha she’rlarni yoritganingda bittalab, kerak bo`lsa, hijjalab tushuntiraman.
3. Yanglishmasam, yoshing ellikka yaqinlashyapti-yu, esing kirib el bo`lish o`rniga erkatoylik egaridan tusha olmayapsan. Birovlar bilan muncha gap talashasan? Aytib qo`yay, forumlaringni kuzatib borayotganlar sandan yuz, Bekmirzodan besh yuz, Mas’uddan ming, “Pfefferminze”dan million marta aqlli, farosatli, dunyoqarashi keng insonlardir! Sanlarning bema’ni, mantiqsiz “bahs”ga o`xshash nahs gaplaringni eshitishga (o`qib vaqtini ketkazishga) aslo toqati yo`q! Ular axmoq bo`lsa, san aqlli bo`l, bir gapdan qol, tilingni tiy, uka!
4. San do`st bilan dushmanning farqini bilasanmi? Mas’ud ukang sanga haqiqiy do`stlik qilib, “Gaplarimga e’tibor bermang, asab torlari nozik bo`ladi, uni asrang!” deb maslahat berdi. Nega unga quloq solmayapsan? Uning gapiga amal qil! Ya’ni, hech kimning gapini hozircha o`qima! “Gap haqida gaplar” degan turkumingni tinchgina oxirigacha e’lon qilib ol! Keyin, marhamat, hamma javoblarni o`qib chiqib, bitta qilib javob yozarsan! Uqdingmi, bugundan boshlab hech kimning gapini o`qimay, jimgina turkumingni yoritishda davom et, ukam!

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:05

5. Kattalarning gapiga quloq solishga o`rgan! Aqlli pand-nasihatlarga amal qilsang, kam bo`lmaysan. “Ustoz” degan taxallusda yozadigan dono inson sanga qandoq aqlli takliflar bildirdi, a? Ya’ni, katta ko`prik bo`lish uchun odam sal bag`rikengroq bo`ladi-de. San hamma gapga chapanilarcha javob berishga harakat qivotsan. Nima kerak shunaqa qilib? Aslida ular sani masxara qilishvotganini bilasanmi? Tilingni tiysang, ularning o`zlari uyalib qolishadi. Chunki, yuqorida aytganimdek, bu gap-so`zlarni o`qib borayotganlar sanlardan ming-million marta aqlli bo`lsa aqlliki, axmoq emas! Ular qaysi gap qay bir mezonga tushishini juda yaxshi biladilar!
6. Pfefferminze deganlari bilan mani tanishtirib qo`ymoqchi bo`ldingmi? O`zim uni yaxshi taniyman. O`tgan kungi tutiriqsiz gaplarini o`qib rosa kuldim. Tirnoq orasidan kir axtarishga muncha ustomon bo`lmasa, dedim ichimda. Boshqalarni lo`x deb o`ylaydi, shekilli? Xafa bo`lma, Yurtga qaytsam, uni o`zim insofga chaqirib qo`yaman, inshaallax!
Sani mana bu gaplaring tilloga teng:
“Gapning siyosiy ahamiyati shu qadar ulkanki, dilingdagini bemalol gapirish mumkin bo`lgan davlatlarnigina dunyo – demokratik mamlakat deb tan oladi! Xudoga shukr, tilimiz, binobarin, gapimiz qonun himoyasida!”
Bu gapdan siyosiy xato izlaganlar ma’nan siyosiy ko`rdir, degan gapni san aslo ayta ko`rma!
Uni o`qiganlarning o`zlari shundoq odilona xulosa chiqaradilar!
“Xudoga shukr, tilimiz, binobarin, gapimiz qonun himoyasida!” degan tilloga teng gapning birinchi huquqiy asosi O`zbekiston Respublikasining Konstitustiyasida yozib qo`yilgan. O`zbekiston Respublikasining “Davlat tili to`g`risida”gi qonuni ham buyuk huquqiy asosdir! San, man, “Ustoz”ga o`xshagan kattaroq yoshdagi avlod tilimizning qonun himoyasida bo`la olmagan mustabid tuzum davrini o`z ko`zimiz bilan ko`rganmiz. Shuning uchun san bu ulug`vor gapni qanchalik kuyunchaklik bilan yozvotganingni yurakdan his qilib turibmiz, baraka top, uka!

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:06

O`zbekiston mustaqillikka erishgach, ona tilimizdan tortib barcha milliy qadriyatlarimizgacha chinakam qadr topmoqda! Bunday qadrlashlar zamirida qonun degan mustahkam poydevor bordir!
Tirnoq orasidan kir qidiradiganlarning kasbi shu bo`lsa, san naga ular bilan gap talashasan, tushunmadim? Qadringni bil, uka!
Kel, shu bahonada, til va dil erkinligini ifoda etuvchi oshkoralikning ham huquqiy asoslari haqida bir maqolada o`qiganlarimni bayon etsam, o`sha tirnoq orasidan kir qidirganlar barmoqlarini tishlab qolsa ajabmas!
* * *
OShKORALIKNING HUQUQIY ASOSLARI

Huquqiy demokratik davlat siyosatida oshkoralik va so`z erkinligi g`oyat muhim o`rin tutadi. Ular har qanday mamlakat taraqqiyotining asosiy omili hisoblanadi. Mustaqil taraqqiyot yo`lidan dadil borayotgan yurtimizda ham ijtimoiy hayotda oshkoralikning o`rni beqiyos. Demokratiyaga oshkoraliksiz erishib bo`lmasligini hayotning o`zi isbotlagan. Demokratiya huquqiy poydevoriga ega bo`lgani kabi oshkoralikning ham qonuniy asoslari yaratilgan. O`zbekiston davlat mustaqilligiga erishganidan buyon taraqqiyot bosqichida demokratiya va oshkoralik alohida o`rin egallayotganini esa qator qonunlar va hukumat qarorlari misolida ko`rishimiz mumkin.
Avvalo, oshkoralik o`zi nima, degan savolga muxtasar javob, ya’ni, bu atamaning ta’rifi, mazmun-mohiyati, mamlakatimiz ijtimoiy-siyosiy faoliyatidagi o`rni "O`zbekiston milliy enstiklopediyasi"ning 6-jildida shunday izohlangan: "Oshkoralik – demokratiyaning zarur sharti; jamoatchilikka muassasalar, tashkilotlar va mansabdor shaxslar faoliyatiga oid barcha ma’lumot, xabarlarni bilish, muhokama va nazorat etish uchun ro`yi-rost e’lon qilish. Turli darajadagi rahbarlarning jamoatchilik bilan erkin muloqotlari, savol-javoblari va bunda ommaviy axborot vositalari imkoniyatlaridan keng foydalanish, stenzuraga yo`l qo`yilmaslik oshkoralikni ta’minlashga xizmat qiladi".

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:07

Demokratik jamiyatda oshkoralik qonun hujjatlarida o`z aksini topmasa, u ijtimoiy voqelikka aylanishi juda mushkul. Respublikamizda oshkoralikning poydevori avvalo qator qonunlarda, Yurtboshimizning ma’ruzalarida qayd etilgani, hukumat qarorlarida o`z ifodasini topgani uning davlat siyosatida qanchalik muhim o`rin tutayotganini ko`rsatadi.
Jilg`alar birlashib irmoqlarga aylangani, irmoqlarlar esa ulkan daryoni hosil qilgani misol qonun chiqaruvchi hokimiyat va davlat siyosati ham dastlab millionlab odamlarning saylovlarda ishtirok etishidan boshlanadi. Har bir fuqaro ovoz berish yo`li bilan deputatlarni hamda davlat rahbarini saylab oladi. Demak, siyosatning ibtidosi saylovlar ekan, oshkoralik ham xuddi o`sha jabhada boshlanishi taqozo etiladi.
O`zbekiston Respublikasining "O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisiga saylov to`g`risida"gi qonuni 6-moddasi "Saylovga tayyorgarlik ko`rish va uni o`tkazishdagi oshkoralik", "O`zbekiston Respublikasining referendumi to`g`risida"gi qonuni 7-moddasi "Referendumga tayyorgarlik ko`rish va uni o`tkazishda oshkoralik", deb nomlanganidanoq bu jarayonda oshkoralikka nechog`li e’tibor bilan qaralayotganini anglash mumkin.

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:08

Jamiyat taraqqiyotida demokratik saylovlar qanchalik ahamiyatga ega ekanligi barchaga yaxshi ma’lum. "Bo`lib o`tgan saylovlar avvalgilaridan nainki ochiqligi va keskin kurash olib borilishi bilan, balki, avvalo, saylovchilarning bu jarayonlardan har tomonlama xabardorligi, ularga ongli munosabati bilan ham tubdan farq qildi,– deb ta’kidladi Yurtboshimiz Islom Karimov O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senati qo`shma majlisida.– Fuqarolarimiz saylovlarga mamlakatimiz hayotidagi eng muhim, jamiyatimizning barcha jabhalarida amalga oshirilayotgan islohotlarning mazmun-mohiyatiga, demakki, har bir saylovchi taqdiriga ta’sir ko`rsatadigan siyosiy voqea sifatida yondashdilar". Bu esa yangi ikki palatali parlamentning jamoatchilik bilan aloqalarini yanada keng yo`lga qo`yib, bu borada oshkoralikni ta’minlab borishga zamin yaratdi.
Saylov tizimidagi oshkoralik o`z navbatida – qonun chiqaruvchi hokimiyat faoliyatida izchil davom etmoqda. Buni qator qonunlar, hukumat qarorlari misolida ham ko`rish mumkin. O`zbekiston Respublikasining "O`zbekiston Respublikasi qonunlarini tayyorlash to`g`risida"gi qonuni 3-moddasida shunday yozilgan: "Qonun loyihalarini tayyorlash oshkoralik, jamoatchilik fikrini o`rganish va hisobga olish asosida, Oliy Majlis deputatlarining, partiya frakstiyalarining (bloklarining), davlat organlari va jamoat birlashmalarining ishtirokida amalga oshiriladi". Qonun loyihalari umumxalq muhokamasi asosiy prinstiplari O`zbekiston Respublikasining "Qonun loyihalarining umumxalq muhokamasi to`g`risida"gi qonuni 3-moddasida quyidagicha belgilangan: "ixtiyoriylik; tenglik; oshkoralik; hamma uchun ochiqlik; erkin fikr bildirish".
Shuni e’tirof etish joizki, har qanday jamiyatda ham oshkoralikni ta’minlash unchalik oson kechmaydi. Unga ma’lum darajada to`sqinlik qiladiganlar uchrab turishi sir emas. Biroq, qandaydir to`sqinlik bor ekan, deb qo`l qovushtirib o`tirish ham yaramaydi. Burgaga achchiq qilib, ko`rpaga o`t qo`yish – oshkoralikni ta’minlash yo`lidagi sa’y-harakatlarni chippakka chiqarib qo`yish bilan barobar. U holda nima qilmoq kerak, degan savolga qonuniy, ilmiy nuqtai nazardan javob topish yagona to`g`ri yo`ldir! Ana shundagina amalda haqiqiy oshkoralikka erishish mumkin. Oshkoralik mohiyati – jamoatchilik fikri bilan hisoblashgan holda ish yuritish demak. “Ayni vaqtda matbuot va efir orqali haqiqatni yoritish, odamlarga etkazish har qaysi jurnalistning bilim va tajribasi, uning professional mahoratiga, grajdanlik pozistiyasiga bog`liq ekanini ham unutmasligimiz lozim,– deb ta’kidlagan edi davlatimiz rahbari.– Jurnalistlarimiz o`z mahorati, bilim va iste’dodi hisobidan zamonaviy axborot vositalarining imkoniyatlari, axborot to`plash va uni ommaga etkazishning usul-uslublari haqida etarli malaka va ko`nikmalarga ega”. Binobarin, jamiyatda, uning zamonaviy boshqaruv tizimida oshkoralikni ta’minlash, jamoatchilik bilan aloqalarni takomillashtirishda jurnalistlarning ana shu sa’y-harakatlari jamiyat boshqaruvi tizimida o`z samarasini ko`rsatishi shubhasiz.
Zamonaviy boshqaruv va rahbar ma’naviyati haqida so`z borganda aziz Yurtboshimizning ushbu fikrlari takror-batakror yodga tushadi: “Nafaqat davlat rahbari, avvalambor, buyuk tarix, madaniyat va ma’naviyat egasi bo`lgan xalqimizning bir farzandi sifatida, ana shu bebaho boylikni asrab-avaylash, uni har xil oshkora va pinhona hujumlardan himoya qilish haqida qayg`uradigan bir inson sifatida yuqorida zikr etilgan o`ta muxim va o`ta nozik bu masalalar meni ham ko`pdan buyon o`ylantirib keladi”.
Xo`sh, zamonaviy boshqaruvda oshkoralikni ta’minlash, qonunlar hayotiy va amaliyot bilan uzviy bog`liq bo`lishi uchun nima qilmoq kerak, degan navbatdagi savolga javob topishga to`g`ri keladi. Bu muammoning echimi jamoatchilik fikrini o`rganish bilan izohlanar ekan, qonun loyihalarini "joylarda (viloyatlarda va hokazo) keng muhokama qilish; parlament o`qishlari; ilmiy jamoatchilik va manfaatdor vazirliklar, idoralar va boshqa tashkilotlarning vakillari ishtirokida bevosita qonun chiqaruvchi organda o`tkaziladigan kengashlarda muhokama qilish; tayyorgarlik komissiyalarining kengaytirilgan majlislari; ommaviy axborot vositalarida muhokama qilish; loyiha yuzasidan ilmiy-tadqiqot muassasalarining taqrizini olish" va hokazolar qonun loyihalarini muhokama qilishda oshkoralikni ta’minlash imkonini yaratadi.
Ijtimoiy-siyosiy hayotda oshkoralik – taraqqiyotning muhim omili hisoblanadi. Bu hokimiyat tuzilmalari faoliyati ustidan jamoatchilik nazoratini kuchaytirish bilan bog`liq muammodir. Bunday nazorat aniq mexanizmlarga tayanishi talab etiladi. "Bu mexanizmning asosini uchta muhim tamoyil – qonuniylik, tanqid muhiti va oshkoralik tashkil etadi,– deb yozadi mutaxassislar “Akademiya” nashriyotida 2005 yilda chop etilgan “O`zbekiston jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, mamlakatni modernizastiya va isloh qilish yo`lida” risolasining 115-120-betlarida.– Oshkoralik jamoatchilik nazoratini o`rnatish uchun muhim iqlim yaratishini alohida ta’kidlash zarur".

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:09

Shuni alohida qayd etish joizki, mamlakatimizda oshkoralik – Prezidentimiz tomonidan ilgari surilayotgan izchil siyosatning muhim jihatlaridan biridir. Zero, "inson huquqlari va erkinliklarini, so`z va matbuot erkinligini, shuningdek, oshkoralikni, jamiyatda o`tkazilayotgan islohotlarning ochiqligini ta’minlaydigan demokratik tamoyillarni so`zda yoki qog`ozda emas, amaliy hayotda joriy qilishdir, desak, har tomonlama to`g`ri bo`ladi,– deb ta’kidlagandi davlatimiz rahbari.– Sizlarga ma’lumki, jamiyatda oshkoralik va ochiqlikni ta’minlash masalasi jamoatchilik fikrini o`rganish usul-uslublarining qay darajada rivojlangani bilan ham bevosita bog`liqdir".
Mamlakatimiz taraqqiyoti yo`lida amalga oshirilayotgan eng muhim vazifalardan biri – fuqarolik jamiyatini rivojlantirish yo`lidagi sa’y-harakatlardir. Bu vazifani amalga oshirishda avvalo nodavlat va jamoat tashkilotlarining ahamiyatini yanada kuchaytirishni taqozo etadi. Zero, Yurtboshimiz tashabbusi bilan ilgari surilgan "Kuchli davlatdan – kuchli fuqarolik jamiyati sari" tamoyilini hayotga joriy etishda ham oshkoralik siyosatining o`rni beqiyos. Davlatimiz rahbari iborasi bilan aytganda, "axborot sohasini jadal rivojlantirish, ommaviy axborot vositalari – matbuot, radio-televidenie faoliyatini erkinlashtirish fuqarolik jamiyati asoslarini barpo etish jarayonining uzviy tarkibiy qismiga aylanishi zarur".
Fuqarolik jamiyati sari odimlar ekanmiz, bu yo`lda ijtimoiy-iqtisodiy jarayonlar bilan bog`liq ko`p masalalarni ijobiy hal etishda jamoat, nodavlat notijorat tashkilotlarining rolini oshirish, xususiy sektor faoliyatini rivojlantirish taqozo etiladi. Buning uchun avvalo jamiyatimizni yanada demokratlashtirish, fuqarolik institutlarini takomillashtirish, xalqimiz siyosiy faolligini yuksaltirishdek muhim vazifalarni hal etish hayotiy zaruratga aylanadi. Respublika miqyosidagi bu ulkan vazifalarni ijobiy hal etishda esa birinchi galda oshkoralikni ta’minlash talab etiladi.
Oshkoralik asosan matbuot erkinligi bilan chambarchas bog`liq ekan, mamlakatimizda bu borada ham qonun ustuvorligi ko`zga yaqqol tashlanadi. Ya’ni, O`zbekiston Respublikasining "Ommaviy axborot vositalari to`g`risida"gi qonuni (yangi tahriri) 5-moddasi "Ommaviy axborot vositalari erkinligi" deb nomlangan bo`lib, uning ikkinchi bandi quyidagicha: "Har kim, agar qonunda boshqacha qoida nazarda tutilmagan bo`lsa, ommaviy axborot vositalarida chiqish, o`z fikri va e’tiqodini oshkora bayon etish huquqiga egadir".
Qonun ijrosi bilan kuchli. Biroq, o`sha ijroni kim ta’minlashi kerak, degan haqli savol tug`iladi. Aytish mumkinki, har bir sohada faoliyat ko`rsatayotgan mutasaddilargina tegishli qonunlarda belgilangan vazifalarni bajarishlari taqozo etiladi. Yuqorida zikr etilgan matbuot erkinligini ta’minlash asosan jurnalistlar, OAV xodimlari zimmasiga tushishini izohlashga hojat yo`q. "Haqiqiy demokratik matbuot ko`rsatma asosida yashay olmaydi va yashashi ham mumkin emas,– degan edi davlatimiz rahbari.– Erkin matbuot real vaziyat sharoitida faoliyat ko`rsatishi, ijtimoiy-iqtisodiy va siyosiy hayotning dolzarb muammolarini dadil ko`tarib chiqishi, odamlarni bezovta qilayotgan barcha masalalarni jamoatchilik muhokamasiga havola etishi, hokimiyat va boshqaruv tuzilmalarining qabul qilayotgan qarorlari va faoliyatiga tanqidiy, shu bilan birga, xolis baho berib borishi kerak". Bu o`z navbatida jamiyatda zamonaviy boshqaruvni yanada takomillashtirishga xizmat qilishi shubhasiz.

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:10

Yurtimizda fuqarolik jamiyatini rivojlantirishda oshkoralikning o`rni g`oyat muhim. O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2006 yil 22-sentyabrdagi "Davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarining jamoatchilik bilan aloqalarini rivojlantirish chora-tadbirlari to`g`risida"gi 203-qarori mohiyatan ana shu muhim muammolarni hal etishga qaratilgandir. "Davlat va xo`jalik boshqaruvi organlari faoliyatining oshkoraligini ta’minlash, keng jamoatchilik va aholining O`zbekistonda amalga oshirilayotgan siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy islohotlarning borishi to`g`risida muntazam xabardor qilish, mamlakatni demokratik yangilash va modernizastiyalashning, oshkora fuqorolik jamiyati qurishning muhim yo`nalishi hisoblanadi,– deyiladi qarorda.– Shu bilan birga, davlat va xo`jalik boshqaruvi organlarining ushbu bosqichdagi ishlari axborotlar almashishning zamonaviy talablari va standartlariga hali to`liq javob bermaydi, zarur darajadagi faollik mavjud emas, etarli tashabbuskorlik ko`rsatilmayapti". Demak, har bir tashkilotning jamoatchilik bilan aloqalarini rivojlantirish davr talabiga aylandi. Qarorda vazirliklar, qo`mitalar, agentliklar, hokimliklar va boshqa organlar tarkibida Axborot xizmatlari tashkil etilishi belgilangani ular faoliyatida oshkoralik siyosatini amalga oshirishda muhim qadamdir. Ayni paytda yurtimizda faoliyat ko`rsatayotgan siyosiy partiyalar, nodavlat notijorat tashkilotlari va boshqa idoralarda ham shunday tuzilmalar ana shu muhim vazifani amalga oshirishga xizmat qilmoqdalar.
“Bugun hayotning o`zi oldimizga fuqarolik jamiyati institutlari tizimida ommaviy axborot vositalarining o`rni va rolini yanada mustahkamlash vazifasini qat’iy qilib qo`ymoqda. Ommaviy axborot vositalarini yanada erkinlashtirish, nodavlat matbuot nashrlari, radio, televidenie faoliyatini jonlantirish, ularning Internet global tarmog`iga kirish imkoniyatlarini kengaytirish olib borilayotgan islohotlar siyosatining ochiqligi va oshkoraligini ta’minlashga, kuchli fuqarolik jamiyatining izchil shakllanishiga madad berishi darkor,– deb ta’kidladi Prezident Islom Karimov 2010 yil 28 yanvarda O`zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo`shma majlisidagi ma’ruzasida.– Milliy matbuotimizning sifatini, mahorat va ta’sirchanligini oshirish, uni rivojlangan davlatlarning ommaviy axborot vositalari erishgan yuksak talab va mezonlar darajasiga ko`tarish uchun imkon beradigan shart-sharoitlarni yaratish maqsadida ommaviy axborot vositalari sohasidagi qonunchilikni yanada takomillashtirishni ta’minlash zarur”.

(Давоми келгуси саҳифада)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:10

Xulosa o`rnida aytish mumkinki, mamlakatimizda oshkoralik qonuniy asoslarda qanchalik o`z aksini topsa, u jamiyatni zamonaviy boshqarishni yanada takomillashtirishga va rahbar ma’naviyatini yuksaltirishga xizmat qilaveradi.
(Ushbu maqola yoritilgan jurnal nomi, soni va muallifini keyin aniqlab yozarman).
* * *
Xullas, shunaqa gaplar. Men har kuni dunyoga mashhur bo`lib borayotgan forumlaringdan “Gap haqida gaplar”ni qiziqish bilan kutib qolaman.
Ijodiy ishlaringga baraka tilab, chorak asrlik fikrdoshing
Tfupfug`irtpo`rtze.
2010 yil 29 iyun”.

_____________________________

Қадрли Тфупфуғиртпўртзе оға!
Панд-насиҳатларингизга қатъий амал қилишга сўз бераман! Бугундан эътиборан ҳеч кимнинг “бошоғриқ гап”ини ўқимасликка ва ҳеч қанақа жавоб қайтармасликка сўз бераман. Худо хоҳласа, туркумни охиригача ёритиб бўлгач, бемалол жавоб ёзаман, деб ишонтираман.

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 22:23

Баҳс-мунозара ўзаро "тош отиш"га айлаиб кетибди-ю...

Бир каттанинг гапини ол, бир кичикнинг... деганларидек, бир қадрдонимизнинг панд-насиҳатларига амал қилганим бўлсин. Шу ондан эътиборан ҳеч кимнинг бунақа "мунозара" сини ўқимайман ҳам, жавоб ҳам ёзмайман! То "Гап ҳақида гаплар" туркуми ниҳоясига етгунича... Кейин, марҳамат, гапларингиз тугагунча баҳслашишга тайёрман.

Masud Mahsudov

29.06.2010, 22:47

Yuqoridagi "Oshkoralikning huquqiy asoslari" maqolasida, yaxshi tahlil ketgan, lekin nazariy xolos. Uni yozgan inson, o'z kabinetidan chiqib, o'sha yozganlari amalda qanchalik bo'layotganini bir mulohaza qilib ko'rsa bo'lardi. Har qanday jamiyatning rivojlanishi poydevori uning ilmiy salohiyatiga tayanadi. Jamiyatimizdagi ilmiy salohiyat, 20 yildan beri tashqarida yurgan odam bo'lsa, tushunib yetarki, ancha sayozlashib ketayapti. Biz qurmoqchi bo'lgan mustahkam iqtisod esa, xohlasak-xohlamasak aqlli, zukko, zamonaviy bilimga ega yoshlar tomonidan boshqarilishni talab etadi.

Mayli, hozirgi holatni yaxshi deylik, barqaror deylik. Biroq yigirma yildan keyin, hozirgi bilimi past, poraga o'rganayotgan yoshlar o'sha iqtisodimizni boshqaradilarmi? Nahotki, aqllar davlatimizdan oqib chiqib ketayotganini sezmayotgan bo'lsak. Nahotki, hozirgi kunda aksariyat tashkilotlarda boshliq nima desa, haq, deb turuvchi, o'z fikriga ega bo'lmagan minglab "kadr"lar ishlayotganini bilmasak. Yoki, bunga parvo qilmaymiz...

Vaqtida davo qilinmagan yara organizmdagi biror qismning yaroqsizlanishiga olib kelganidek, har qanday tuzumning mana shu kabi nozik tomonlarini kuchaytirmas ekanmiz, mamlakatimiz tubanlikka qarab boraveradi. Hozirgi yosh avlodni haqiqiy vatanparvar, aqlli, zukko, birovning haqqidan qo'rqadigan qilib tarbiyalamas ekanmiz, rivojlanishimiz orqaga qarab boraveradi. Abdulla Avloniy aytib o'tganidek "TARBIYA- BIZ UCHUN YO HAYOT- YO MAMOT, YO NAJOT- YO HALOKAT, YO SAODAT YO FALOKAT MASALASIDUR"

Ilm-ziyoga bo'lgan e'tibor kuchaymas ekan, yoshlarimiz ilm qidirishga, pul topshga intilganlari kabi intilmas ekan bizning taraqqiyotimiz biz o'ylaganchalik jadal bo'lmaydi. Xaromni haloldan ajrata olmaydigan, laganbardon, aqli kalta, xalqni o'ylamaydiganlar yurtda qancha ko'paysa, o'sha yurtning yoshlari ham o'shalarning ortidan yurishga intilaveradi. Chunki, xush fazilatdan ko'ra, illatni o'zlashtirish yaxshi tarbiya ko'rmagan yosh-nihol o'smirlar-yoshlar tabiati uchun ko'proq hos narsa. Yoshlarimizni chin imon, haqiqiy vatan tuyg'usi bilan oziqlantirmas ekanmiz, mamlakatimizning iqtisodiyoti ham, siyosati ham, ijtimoyati ham taraqqiy etmaydi. Bu men o'ylab topgan gap emas, bu yillar, astrlar davomida o'zining isbotini topib kelgan aksioma-xulosa.

Iqtisodchi sifatida, men boshqa ko'p narsalarga to'xtalib o'tmayapman, lekin o'sha to'xtalib o'tiladigan sohalarning barchasining asosi - ilm-ziyo... Shu narsa barqaror bo'lmas ekan, biz langarini dengiz o'rtasida tashlab qo'ygan kemaday chayqa'lib turaveramiz, turaveramiz... Bizni o'rnimizdan siljishga yo'l qo'ymayoyotgan o'sha langar - bu bizning bilimsiz, o'z fikriga ega bo'lmagan, tarbiyasiz, ahloqsiz yoshlarimiz ekanligini esa, bilsak-da, chapak chalib turaveramiz...

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 23:40

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Aksariyat gaplarimiz ilmiy, nazariy asoslariga ega. Shunday ekan, gap falsafasi haqida o`ylab ko`rish foydadan holi bo`lmaydi. Aslida falsafa fani donishmandona gaplar, filologiya adabiy-badiiy gaplar, huquqshunoslik qonunga oid gaplar, tibbiyot malhamdek gaplar, siyosatshunoslik siyosiy gaplar mohiyatini o`rgatadi. Jamoatchilik fikri o`z aksini topgan turfa gaplardan sostiologiya orqali boxabar bo`lasiz. Tarix kitobini o`qigan sari moziyda taxlanib yotgan gaplarni kashf etaverasiz. Madaniyatshunoslik madaniyatli gapirishga undasa, san’at sohasi har bir gapni san’at darajasiga ko`tarishga da’vat etadi. Dinshunoslik ilohiy kalomlarni qalbingizga jo aylaydi. Boshqa fanlar orqali turli sohalarga oid ilmiy gaplarni o`rganasiz.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

29.06.2010, 23:54

Азиз Нигорахон!

Сиз адолатли супермодератор сифатида баъзи нохолис фикр билдираётган ва муаллиф шаънига тегадиган гаплар ёзаётган айрим форумдошларни ҳам тартибга чақириб туришингизни истардим. Очиғи, мен уларни ҳозирча (туркум эсон-омон поёнига етгунича!) ўқимасликка қарор қилдим. Бунга вақтим ҳам етишмаяпти.
Форумимиз, жумладан, ушбу саҳифамизни эътибор билан кузатиб бораётган азиз ўқувчиларимизга энг эзгу истакларимни билдирар эканман, "Гап ҳақида гаплар"имиздан безавол баҳраманд бўлишларини тилаб қоламан.
Бир суҳбатимизда таъкидлаганимдек, "қитмир гаплар"га қирон келтириб, қаймоқ гапларни кўпайтириш истаги билан, Тўлқин Эшбек.

ҚАЙМОҚ ГАП

Гар эшитсанг қаймоқ гапни,
Бамисоли қаймоқдир.
Бундай гаплар орқасидан,
Ҳамма уруғ-аймоқдир!

Муаллифнинг эзгу мақсади барчани қаймоқ гаплари ила уруғ-аймоққа айлантириш эканини зукко ўқувчиларимиз яхши англаб турибдилар, деган умиддаман.
Фақат, шу қаймоқ гапларимиз юзига чанг-тўзон тушишининг олдини олишга қарашиб турсангиз ғоят миннатдор бўлур эдим.
Яна бир бора эҳтиром ила...

Anvar Atakhanov

30.06.2010, 00:21

Қолаверса, "Халқ сўзи" газетаси ҳам мустақиллик меваси! Фақат, унинг қанчалик лаззатли мева эканини англамоқ, дилдан ҳис этмоқ лозим!
Uning "mevasi"ni allaqachon ta'mini bilib dildan his etib bo'lingan. Ayniqsa byudjet tashkilotlarga, maktab o'qituvchilariga majburan obuna qildirishganda.

Masud Mahsudov

30.06.2010, 10:40

Yozayotganimni domla o'qimaydilar, baribir :)

Qisqasi, mening fikrimcha, yuqorida domlaga yozilgan xat ularning o'zicha o'ylab topgan keyingi "qiliqlari". Ya'ni, o'zlari o'zlariga yozib, bizga 3-shaxsni ro'kach qilayaptilar. Mening ojizona filologik tahlilim shuni ko'rsatmoqda :)

Domla, o'tgan safar bir balo qilib ishontirgandingiz hammani. Ikkiyuzlamachilikkka chegara yo'qligini bizga isbot qilib bermoqchisiz shekilli, yana bir bor... "Do'st achitib gapirar", deb kuyundik, tanqid qildik... Endi esa, umuman yozmayman ham, o'qimayman ham, Sizning ma'nisiz "gap"laringizni... Omon bo'ling...

Bekmirzo

30.06.2010, 11:14

Qisqasi, mening fikrimcha, yuqorida domlaga yozilgan xat ularning o'zicha o'ylab topgan keyingi "qiliqlari".
...Men o'sha "maktub"dagi atigi 2 ta gapni va uni yozganning domlaga 20-yillik qadrdon ekanligi haqidagi ma'lumotni o'qiganimdanoq, Gollum obrazi ko'z oldimda gavdalandi... :)

Nigora Umarova

30.06.2010, 11:17

Domla gaplarning "qahramoni"ga aylanib ketyaptilar.
"To'lqin domlaga maktubning muallifi kim?" degam mavzu ochamiz chog'i... :)

Nigora Umarova

30.06.2010, 11:26

Yozayotganimni domla o'qimaydilar, baribir :)

Qisqasi, mening fikrimcha, yuqorida domlaga yozilgan xat ularning o'zicha o'ylab topgan keyingi "qiliqlari". Ya'ni, o'zlari o'zlariga yozib, bizga 3-shaxsni ro'kach qilayaptilar. Mening ojizona filologik tahlilim shuni ko'rsatmoqda :)

Shunaqangi sinchkovlik bilan o'qiydilar-ki... Axir o'zlari "Har bir o'quvchining fikri men uchun qimmatli",-deb yozganlar xabarlarining birida.

Asar yozish jarayonida badiiy to'qima degan narsa ham bor-ku. Hamma narsani jiddiy qabul qilaverasizlar-de...
Yaxshi hamki, uchinchi shaxs bor.

OmoN

30.06.2010, 11:29

Aytib qo`yay, forumlaringni kuzatib borayotganlar sandan yuz, Bekmirzodan besh yuz, Mas’uddan ming, “Pfefferminze”dan million marta aqlli, farosatli, dunyoqarashi keng insonlardir!
TE*100 = Bekmirzo*500;
TE*100 = Masud*1000;
TE*100 = Pfefferminze*1000000;
=>
TE = Bekmirzo*5;
TE = Masud*10;
TE = Pfefferminze*10000;

Nigora Umarova

30.06.2010, 11:35

Aytib qo`yay, forumlaringni kuzatib borayotganlar sandan yuz, Bekmirzodan besh yuz, Mas’uddan ming, “Pfefferminze”dan million marta aqlli, farosatli, dunyoqarashi keng insonlardir!
Qoyil, hammaning IQsi(intellektual salohiyati) belgilanib berilibdi.
O'ta sinchkov odam ekan. Xabarlarni beshta ko'zoynak taqib olib o'ta sinchkovlik bilan, rentgen nuriday o'tkir ko'zlar bilan o'qir ekan maktub egasi. :)
Maestroning aqliy salohiyatigina ko'rsatib o'tilmabdi.

OmoN

30.06.2010, 11:40

Qoyil, hammaning IQsi(intellektual salohiyati) belgilanib berilibdi.Агар гап менинг хабарим ҳақида бўлса мен ҳеч нарсани белгиламадим. Фақат Тўлқин домлага Тфуғфуркамикошпангарфенархиннишвайнцхумарболадзе амакининг ёзган хатидан олинган хулосани математик кўринишини ёздим холос.

Nigora Umarova

30.06.2010, 11:48

Ijodiy ishlaringga baraka tilab, chorak asrlik fikrdoshing
Tfupfug`irtpo`rtze.
2010 yil 29 iyun”.

Тфуғфуркамикошпангарфенархиннишвайнцхумарболадзе.. .

Ўзингиздан қўшмай ёзинг.

Tulqin Eshbekov

30.06.2010, 12:55

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Atoqli adibimiz Pirimqul Qodirovning 2005 yilda G`afur G`ulom nomidagi nashriyot-matbaa ijodiy uyi tomonidan chop etilgan “Til va el” ilmiy badiasida qayd etilganidek, “Har qanday tarixiy haqiqat til vositasida, esda qoladigan yorqin so`zlar, obrazlar yordamida avloddan-avlodga yetkazib berilmasa unut bo`lib ketadi”. Zero, qancha muassasa, idora va tashkilotlar faoliyatlari gap-so`zlar mohiyatini o`rganishga qaratilgan! Demak, har bir gap-so`zimiz mudom e’tibor talab etadi.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:08

Устозга аталган калом (ёхуд дилдаги ГАПлар)

Бугун таниқли адабиётшунос олим ва мураббий, Ўзбекистон Республикаси Фан арбоби, профессор Абдуғафур Расулов таваллуд топган кун! (Устоз 1937 йил 1 июлда Тошкент шаҳрида туғилганлар!) Устозни чин дилдан қутлар эканмиз, у кишининг ижодий, илмий ва мураббийлик фаолияти ҳақида қоғозга туширган битикларимиздан бир қисмини форумимизнинг муҳтарам ўқувчилари эътиборига ҳам ҳавола этишни лозим топдик.

* * *
O`tgan asrning saksoninchi yillarida hozirgi Mirzo Ulug`bek nomidagi O`zbekiston Milliy universiteti jurnalistika fakulteti talabalari domlamiz Abdug`afur Rasulovning darsiga "progul" bo`lmaslik yoki baho olish uchun emas balki, chinakam ilm egallash, adabiyot, adabiy tanqidchilik, qolaversa, badiiy ijod sirlaridan bahramand bo`lish ishtiyoqida kelardilar. Domlamiz darsini shu qadar jonli, qiziqarli o`tar edilarki, tanaffusga qo`ng`iroq chalinganini sezmay qolardik.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:09

Ustozning o`nlab asarlar haqidagi teran tahlilini tinglar ekanmiz, beixtiyor shunday savol tug`ilardi: mualliflar ham o`z ijodidagi o`sha "nozik qirralari"ni bilisharmikin? Ochig`i, ba’zi adiblarning "asarimdagi shu jihatlarga e’tibor bermagan ekanman" deya e’tirof etganini eshitib, domlaga tan berardik. Adabiyotshunos olim nimalarga qodirligi va adabiyot bo`stonidagi o`rni nechog`li yuksakligini anglab etganmiz. Yoshligimizga borib, hatto shunday bahslashgan edik: "yozuvchi kuchlimi yo munaqqid?" Shunda bir hamkursimizning topqirligidan miriqib kulganmiz. U sekin domlaga ishora qilib, shunday degan: "Agar yozuvchi ham Abdug`afur akaga o`xshasa, demak, u ham juda zo`r!"
Ona allasi qalbimizga muhrlangani kabi ustoz ta’limi ham yurakka umrbod jo bo`lgan. Allaga teng ta’lim dunyoqarashimizni shakllantirgan, ma’naviy yuksaklikka chorlagan. Buni qarangki, dorilfunun bilan xayrlashganimizga chorak asrdan oshgan bo`lsa hamki, ustozning betakror fikrlari, quyma iboralari biz uchun hamon ma’naviy pillapoya bo`layotir.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:09

Ustoz bugun ham bo`lg`usi jurnalistlarga saboq berayotganini ko`rib, dilim ravshan tortadi. Negaki, dunyoqarashlari butunlay o`zgacha "zamona yoshlari"ning ulug` ustozlardan ham ta’lim olishi ularning katta hayot yo`liga eson-omon chiqib olishlarida muhim o`rin tutishini izohlashga hojat yo`q. Ochig`i, chaqalog`ini eplashga qiynalayotgan tajribasiz yosh ota-ona yana oilaning kattalariga tayangani misol bugungi o`nlab yosh o`qituvchilar Abdug`afur akadek ustozlardan murabbiylik sirlarini o`rganayotganlari shubhasiz. (O`zim ham talabalarga dars berayotib, bizni o`qitgan domlalar ayrim "mahmadana"larga qanday muomalada bo`layotgani va ularni qay usulda "yo`lga solayotgani"ni surishtirib, tajribalarini o`rganib boraman!) Domlamiz auditoriyada "jim o`tiringlar!" deyishiga hojat qolmasdi. Salobat bilan sukut saqlab, shundoq qarardiki, unga ko`zlarimiz dosh berolmay, nafasimiz ichimizga tushib ketar, so`ng jon qulog`imiz bilan tinglab o`tirardik. (Uzr, hozir ayrim yosh murabbiylarda na salobat, na "burgutqarash san’ati" bor...)

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:10

Filologiya fanlari doktori, professor Abdug`afur Rasulov nainki nazariyotchi olim, shu bilan bir qatorda munaqqidlik bobida maktab yaratgan ijodkor, tinib-tinchimas murabbiydir. Bugungi kunda filologiya va jurnalistika fakultetlarida ana shu mehridaryo ustozga havas qilib, u kishining izidan borayotgan shogirdlarining sanog`i yo`q.
Bugun ortidan shogirdlarini ergashtirib yurgan domlamiz bu dorilomon kunlariga osonlikcha erishmaganini izohlashga hojat bo`lmasa kerak. Ilmning mashaqqatli so`qmoqlarini o`n chandon mushkullashtiradigan "g`ov"lardan ilgariroq u sobiq mustabid tuzimning "yozilmagan qonun"lari jafosini chekkandi. Sho`ro davrida "kadrlar siyosati"ga binoan Toshkent shahridan o`qishga kelganlarga shunday "shart" qo`yilardi: kirish imtihonlarini faqat "5"ga topshirishi shart! Keyin biror zavod yo fabrikada ishlagan bo`lishi, "Mehnat daftari" talab etilardi... Bu talablar "poydevori" ham mustahkamlanib, maktabda o`qib yurgan kezdayoq "Kim bo`lsam ekan?" degan mavzuda insho yozdirishar, qishloq maktabi o`quvchilariga "dehqon bo`laman", shaharliklarga "ishchi bo`laman" deb yozish tavsiya etilardi. Maktabni bitirgach, "endi so`zingda tur!" qabilida muomala qilinardi. Qishloqliklardan xo`jalik raisining maxsus "ruxsatnoma"si, shaharliklardan "ishchilik ish staji" talab etilardi... Xullas, Beshyog`ochdagi 90-o`rta maktabni a’lo baholarga tamomlagan Abdug`afur ham SAGU (hozirgi O`zMU) filologiya fakultetiga kirish imtihonlarini a’lo baholarga topshirganiga qaramay "Toshkentlik bo`lgani" uchun tom ma’noda kamsitilgan edi...

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:11

Poytaxt shahrimizda ulg`aygan yigit-qizlarning bunaqa kamsitilishi shu bilan tugamasdi. Ming mashaqqat bilan o`qishga kirgach, uni tamomlaganidan so`ng biror olisroq viloyatda ishlab kelishi, aytaylik "jo`shqin komsomol sifatida" Qarshi, Jizzax, Sirdaryo cho`llarini o`zlashtirishga "hissa qo`shishi" shart edi. Aks holda, diplom berilmasdi...
Xullas, 1959 yilda universitetni tamomlagan Abdag`afur aka ham o`sha davr "taomili"ga ko`ra Qashqadaryoga yuborildi. Qariyb 10 yil Qarshi Davlat pedagogika institutida faoliyat ko`rsatdi. Nihoyat, 1968 yilda jonajon Toshkentiga qaytgan ustoz o`shandan buyon qadrdon universitetining filologiya va jurnalistika fakultetlarida yoshlarga adabiyot sirlaridan saboq bermoqda.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:11

Ilmu ijodi umrining mazmuniga aylanib borgan ustoz 1966 yilda filologiya fanlari nomzodi, 2002 yilda esa fan doktori bo`ldi. Adabiyot bo`stonida – adabiy tanqidchilik borasida o`z ovoziga ega bo`lgan ijodkor sifatida 1979 yilda O`zbekiston Yozuvchilar uyushmasi a’zoligiga qabul qilindi. Ustozning aql tarozusi bir pallasida mudom badiiy asarlar tursa, ikkinchi pallasida adabiy mezonlar turishi adabiy jamoatchilikka yaxshi ma’lum.
Fikrdan fikr unadi, deganlaridek, aziz ustoz haqida atoqli adib va olimlarning ham dil so`zlari qog`ozga tushurdik. O`zbekiston xalq yozuvchisi Pirimqul Qodirov shunday deydi:
– Nozikta’b munaqqid Abdug`afur Rasulovning eng ajoyib fazilatlaridan biri – yuksaklikka qarab intilishidir. Ba’zi kishilar "falonchilar mendan pastroq-ku" deb o`zini o`zi ovutib yuradi, bu bilan o`zicha taskin topadi. Pastga qarab to`n bichgan odam hech qachon yuksaklikka erisha olmaydi. Abdug`afur Matyoqub Qo`shjonov, Ozod Sharafiddinov kabi etuk adabiyotshunoslarning izidan borib, o`z maktabini yaratganini e’tirof etsa arziydi. Men uning doktorlik dissertastiyasi avtoreferatiga taqriz yozgan edim. Shunda adabiyotshunosligimizda qanchalik ulkan ish qilinganidan quvonganman. Aytish mumkinki, ushbu dissertastiya asosida salmoqli darslik yaratsa bo`ladi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:12

O`zMU jurnalistika fakulteti dekani, tarix fanlari doktori Qudrat Ernazarovning dil so`zlari sizni ham hayajonga soladi:
– Adabiyot ilmi va ijod jurnalistikaning juft qanoti, degim keladi. So`z san’atidan yiroq kishidan jurnalist chiqishi juda mushkul. Necha o`n yildirki, Abdug`afur Rasulov bo`lg`usi jurnalistlarga saboq berar ekan, jurnalistikamiz poydevori ham, metindek qanoti ham so`z san’ati bilan bog`liqligini ular qalbiga singdiradi. Zero, fakultetimizdan taniqli adiblar, shoirlar, olimlar ham etishib chiqishida zahmatkash olimning xizmatlari juda katta, deyishga haqlimiz. Ustozning ko`ksini bezagan "O`zbekiston Respublikasida xizmat ko`rsatgan yoshlar murabbiysi" unvonida aynan jurnalistika fakultetida qilgan fidokorona mehnatlari ifodasi ham aks etib turganga o`xshaydi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:12

Mirzo Ulug`bek nomli O`zbekiston Milliy universiteti huzuridagi D.067.02.16 raqamli doktorlik ilmiy darajasini olish uchun dissertastiyalar himoyasi bo`yicha Ixtisoslashgan kengash a’zosi, filologiya fanlari doktori, professor Fayzulla Mo`minov shunday deydi:
– Abdag`afur aka filologiya va jurnalistika sohalarining bir-biriga payvasta ekanini amalda ko`rsatib yurgan fidoyi olim va ijodkor. U jurnalistika sirlarini ham yaxshi biladi. Ixtisoslashgan kengashimizda faoliyat ko`rsatgan kezlarda aynan jurnalistika ixtisosligi bo`yicha ilmiy ishlar mavzusini tasdiqlashdan tortib, himoyasigacha faollik ko`rsatardi. Ilmning g`oyat mashaqqatli yo`llarida tajribali olim bo`lg`usi filologiya fanlari nomzodlari va doktorlariga qimmatli maslahatlarini ayamasdi...
Bugun oltmishdan oshib etmishga etayotgan, saksondan sakrab to`qson bilan to`qnashayotgan barcha ustozlarimizning ayni kuchga to`lgan, vujudi ilmu ijod ishtiyoqi bilan yongan davri, afsuski, sobiq mustabid tuzum yillariga to`g`ri kelgan edi. Ular yoshlik g`ururi, jo`shqin g`ayrati, betimsol shijoat bilan ishlaydigan, eng sara asarlarini yaratishi mumkin bo`lgan davrida yurtimizda mustabid tuzum hukm surardi. Shunga qaramasdan ular murosai madora qilish bilan qatorda o`nlab asl asarlarini ham yaratishga ham muvaffaq bo`lganlari baayni haqiqat.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:13

O`sha kezlarda iste’dodli yosh qalamkashlarga beriladigan mukofot ham "dohiy" nomi bilan atalardi. Mukofot nima deb atalishidan qat’i nazar u shoir yo yozuvchi mehnatini e’tirof etishning o`ziga xos ifodasi bo`lgan. Biz uchun muhimi, o`sha mukofot sohibi bo`lgan ijodkorlar haqida yozilgan adabiy maqolalar zamirdagi durdek fikrlardir. Zero, 1977 yilda 10000 nusxada chop etilgan "O`zbekiston Lenin komsomoli mukofoti laureatlari" to`plamidan Abdug`afur Rasulovning 9 ta maqolasi o`rin olgan. Bu davrda filologiya fanlari nomzodi bo`lib, ayni kuchga to`lgan, adabiy fikrlari yanada sayqallashayotgan ustoz teran nigoh ila Sulton Jo`ra, Xudoyberdi To`xtaboev, Gulchehra Jo`raeva, Ibrohim G`afurov, Yayra Sa’dullaeva, Oydin Hojieva, O`tkir Hoshimov singari zamondosh (ta’bir joiz bo`lsa, ko`pchiligi bilan qariyb tengdosh) ijodkorlar haqida yozgan maqolalarida ham adabiy xazinamizni yanada boyitishga xizmat qiladigan durdek fikrlarini bayon etgan.
Ustozning 1985 yilda chiqqan "Tanqidchilik ufqlari", "Olim va tarjimon" kitoblari o`sha davr o`zbek adabiy tanqidchiligida o`ziga xos voqea bo`lgan bo`lsa, 1998 yilda "Ma’naviyat" nashriyotida chop etilgan "Ilmi g`aribani qo`msab...", "Sharq" nashriyot-matbaa akstiyadorlik kompaniyasi Bosh tahririyati tomonidan 2000 yilda nashr etilgan "Iste’dod va e’tiqod", 2001 yilda chop etilgan "Ardoqli adib", 2006 yilda "Fan" nashriyotida chiqqan "Tanqid, talqin, baholash" singari qator kitoblari o`zbek adabiyotshunosligimiz ilmiy-ma’naviy xazinasini yanada yuksak pag`onalarga ko`tardi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:13

Ko`pni ko`rgan ko`p biladi, deganlaridek, ustoz talabalarga o`tgan darslarida, adabiy davralarda, turli uchrashuvlarda aytgan va kitoblarida bayon etgan durdona fikrlarini yon daftarimga yozib yurardim. Bu quyma fikr-u hikmatlar yillar sinovidan o`tib, bugungi kitobxonlar, munaqqidlikka qiziqqan filologlar, pedagoglar va jurnalistlar uchun ham o`ziga xos ibrat maktabiga aylandi, degim keladi. Aql-u tafakkur xazinasi abadul-abad ajdodlardan avlodlarga qoladigan eng buyuk ma’naviy merosdir! Asl ma’naviy xazina qaysi davrda yaratilmasin, asal aynimas, olting zanglamas, deganlaridek, asrlar osha uning qadri oshib borarar ekan.
Ustozdan eshitib, kitoblaridan o`qib saralagan o`gitlarimni "Domlaning dil daftari" deb nomladim. Uni o`qir ekansiz, o`sha durdona fikrlarni domlaning o`zlari so`ylab berayotgandek ajib taassurot qoldiradi. Bebaho ma’naviy xazina qalbingizni naqsh aylaganidan huzur qilasiz. Marhamat, bu durdonalardan Sizga ham ilindik.
* * *
Shoir umrining mazmuni yashalgan yillar soni-yu, yozilgan asarlar hajmi bilan belgilanmaydi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:14

* * *
Shoir asrlar qa’riga dadil kirib boradi. Bunday mushkul yumushga shoirni tafakkur mash’ali undaydi.
* * *
Shoir asarlarida asrlar harakatda beriladi.
* * *
Samimiylik, soddalik, murakkab munosabatlarni oddiy tasvirlab berish bolalar asarlarining xususiyatlaridandir.
* * *
U bolalar adabiyotiga qonuniy bir yo`nalishni – xayolot dunyosi samaralarini olib kirdi.
* * *
O`qimasdan,chuqur bilim olmasdan zamonning haqiqiy kishisi bo`lish mumkin emas degan fikr juda ko`p misollar – voqealar, sarguzashtlar orqali isbotlaniladi.
* * *
Qahramondagi tabiiy tomonlar kulgiga, samimiylikka, ajoyib-g`aroyib hodisalarga yo`l ochib beradi.
* * *
Xarakter tasvirida undagi mana shu ikki qutb birlikda ko`rsatiladi.
* * *
Oddiylik – tabiiylikning aniq belgisi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:15

* * *
Murakkab hayotni, har xil kishilarni oddiy qilib ko`rsatish faqat yozuvchining sehrli dunyosiga bog`liq.
* * *
Tanqidchi so`zning sehrli dunyosiga kirar ekan, o`ta ehtiyotkorlik, nazokat bilan harakat qiladi, so`zning zaha, so`z san’atining ozor topishiga zinhor yo`l qo`ymaydi.
* * *
U so`zlarni "bosib-yanchib", oyoqosti qilib, pala-partish ish ko`radigan, so`zning "jonli", "asabi" borligini tushunmaydigan tavakkalchilarga qarshi kurash boshlaydi.
* * *
Tanqidchi uchun iste’dod, did qanchalik zarur bo`lsa, teran bilim, sermushohadalilik, adabiy jarayonni chuqur, keng qamrab olish shunchalik farzdir.
* * *
Har bir o`rinda tanqidchining "o`zligi" bilinib, ko`rinib turmog`i lozim. Qiyofasizlik – tanqidiy asar kushandasi.
* * *
Yozuvchilar asarning birinchi satri, ilk sahifasidayoq kitobxon diqqati ustidan "hokimlik" qilishga intiladilar.
* * *
Tanqidchi o`rni-o`rni bilan hayotiy voqealarni boplab hikoya qilib beradi, ohori to`kilmagan hikmat, xalq donishmandliklarini qistirib ketadi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:15

* * *
Adabiy tanqidning parvozi malakali tanqidchilarga bog`liq.
* * *
Bilish, dunyoni anglash jarayonida bosib o`tilgan umr masofasining ahamiyati muhim.
* * *
Umrning har bir pallasida inson ma’lum muammolar bilan qiziqadi.
* * *
Qiziqish, anglash, kashf etish kabilarning yosh bilan bog`liqligi tabiiy holga aylangan.
* * *
Hayotning bebaholigi-yu, umrni boshqarish san’ati naqadar mukammalligini his etgan, qalbi yoniq kishilar dunyoning bezagidirlar.
* * *
Lirik qahramon ota-onasi erishmagan baxtga erishdi, ularga nasib etmagan ezguliklarni ko`rdi. O`z navbatida lirik qahramon hayotga endi qadam qo`yayotgan go`dakning yana ham baxtli bo`lishini orzu qiladi.
* * *
Kelin bo`lgan bilar kelin ahvolini...

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:16

* * *
Oila qanchalik mustahkam, asosli bo`lsa, jamiyatning kuchiga kuch, qudratiga qudrat qo`shilaveradi.
* * *
Donishmand kishilar bilar-bilmas oila masalalariga aralashavermaydilar.
* * *
Shunday damlar bo`ladiki, oila tashqi ta’sirga muhtojlik sezadi. Shunday damdlarda hakamlik vazifasini elkasiga olgan kishilar jarrohday jiddiy, zargarday nozik ish olib borishlari kerak.
* * *
Oila muammolarini samimiy, qalb so`zlari bilan hal qilmoq, uning dardiga yurak harorati, xolis niyatdan malham tayyorlamoq kerak.
* * *
Onalik – ayollikning nurli cho`qqisi, ta’rifga sig`maydigan baxti.
* * *
Onalik tuyg`usi qarshisida barcha xususiyatlar chekinadi.
* * *
Qahramon qalbiga orzu, ishonch hokimlik qiladi.
* * *
Inson kulgusi keksa zamonni ming yillarga yashartirib yuborishini, tabiatning soqov toshlariga til ato qilishini, so`ngsiz samovotni asriy uyqudan uyg`otishini istaydi shoira.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:16

* * *
Inson mehri tugasa quyosh haroratsiz, dunyo muhabbatsiz bo`lib qoladi.
* * *
Yulduz emas, inson ulug`: yulduz nom-nishonsiz so`nishi haq, lekin inson insonlar qalbida ezguliklari, hech bo`lmaganda, armon qoldirishi bilan yashaydi.
* * *
Inson erkini bo`g`gan zamonlar kam bo`lganmi yoki tuzumlar kammi?!
* * *
Onasidan ayrilgan qiz o`zini qo`yarga joy topolmaydi. Unga hayot ham g`arib, motamsaro bo`lib ko`rinadi.
* * *
Ko`z ilg`amas kenglikda tabiat, inson, koinot birligi aniq seziladi.
* * *
Orzu – insonning baxti, quvvati, kelajagi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:17

* * *
Bahor, sevgi va yoshlik qondosh va egizak tushuncha.
* * *
San’atkor davr ruhi, hayotning jiddiy muammolarini yorqin obrazlar yaratish orqali aks ettiradi, hal qiladi.
* * *
Har bir davrning etakchi xususiyatlari, kelajakning belgilari, odatda, yoshlar xarakterida aniqroq namoyon bo`ladi.
* * *
Yozuvchi kishilar, hayot to`g`risidagi mulohazalarini vaqt sinovidan o`tgan hikmatlarga, turmush saboqlariga suyangan holda davom ettiradi.
* * *
Adabiy-badiiy tanqid adabiyotshunoslik, badiiy ijod bilan juda yaqin, falsafa, estetikaga jon tomirlari bilan ulanadi, lekin u o`z mohiyatiga, tafakkur yo`siniga, o`ziga xos funkstiyasiga ega sohadir.
* * *
Ilmda bor haqiqatni to`la-to`kis yoritish imkoni, tendenstiyasi mavjud ekan, uni tanqidchilikka ham tatbiq etishimiz tabiiydir.
* * *
Ijodkor iste’dodi badiiy asarda mantiqni o`ziga bo`ysundiradi.
* * *
Tanqid ham ommaga, ham ijodkorga, ham adabiy jarayonga qaratiladi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:18

* * *
Badiiy asarda asosan ijtimoiy hayot, munosabatlar tasvirlanadi.
* * *
Haqiqiy badiiy asarlarning umri boqiydir. Har bir yangi avlod asardagi yangidan-yangi ma’no qatlamlarini kashf etadi.
* * *
Mashhur asarni odam umri davomida bir necha bor o`qishi mumkin. Ishonch komilki, har gal u asarning yangi jihatlarini, mazmun qatlamlarini, xarakterlardagi yangi xususiyatlarni kashf etadi.
* * *
O`ylamay ishlatilgan iqtibos mantiqiy izchillikni buzadi: ko`chirma eng zarur o`rinlarda, tadqiqotda asoslanayotgan fikrni har tomonlama dalillashga xizmat qilsagina maqbuldir.
* * *
Tabiat go`zal, inson mehnatining natijasi go`zal.
* * *
Badiiy boylik yaratishda san’atkorning iste’dodi, dunyoqarashi, zehni, jasorati, qo`ying-chi, inson sifatidagi barcha xislatlari muhim ahamiyatga ega.
* * *
Tiriklar o`limga qarshi bir jon, bir tan bo`lib kurashadilar.
* * *
Haqiqiy yozuvchilar insonni, badiiy go`zallikni sevishga, qadrlashga o`rgatadilar.
* * *
Madaniyatli odamlar san’at asarini tushunishga, undan huzurlanishga intiladilar.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:18

* * *
O`tmishning bizgacha etib kelgan ulug` asarlarida umuminsoniy g`oyalar nihoyatda kuchli.
* * *
Inson intellektini boyitadigan ilmiy ma’lumot unutilishi mumkin. Ammo badiiy asar orqali kitobxon borlig`iga singgan ijtimoiy mazmun sira yo`qolib ketmaydi.
* * *
Didi o`rtacha kitobxon, o`rtamiyona qobiliyatli yozuvchi bor ekan, o`rtamiyona adabiyot ham bor.
* * *
Haqiqiy adabiyot hamisha o`rtamiyonalikka qarshi kurashadi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:19

* * *
Axborot texnologiyalari g`oyat rivojlangani bugungi kunda sevimli shoirimiz Abdulla Oripovning "Qalam bilan oldi Alisher" degan betakror satrlari mohiyatan o`zgacha voqelikka aylanmoqda, degim keladi. Internetga joylashtirilgan asar bir zumdayoq kurrai zaminni "egallab oladi". Uni dunyoning istalgan nuqtasida o`qish mumkin. Jurnalistika fakulteti talabalari internetda tashkil etishgan www.press-uz.info Axborot agentligi veb-saytiga 2007 yil 12 mart kuni soat 9 dan 9 daqiqa 5 soniya o`tganda "Olamni munavvar aylagan ma’naviyat" sarlavhali maqolamni joylashtirdim. Oradan bir soat o`tmasdan telefonim uzun jiringlab qoldi. Go`shakni ko`tarsam, Belgiyada faoliyat ko`rsatayotgan hamyurtimiz Sabohat Berdievaning qo`ng`iroqdek ovozi jaranglab eshitilyapti:
– Sizga katta rahmat, qizimga yordam berdingiz,– dedi u salom-alikdan so`ng.– Bryusselda Markaziy Osiyoliklarning farzandlari ta’lim olishadigan maktabda o`zbek adabiyotshunos olimlari haqida yozib kelinglar, deb topshiriq berishgan ekan. Sevimli veb-saytimiz – www.press-uz.infoni ko`rsak, xuddi biz izlagan maqola turibdi! Abdug`afur domla sog`-salomat ishlab yuribdilarmi? Geografakda o`qib yurgan kezlarimiz filfakdagi dugonalarim domlani rosa maqtashgan. Bir gal qiziqib, "Adabiy portretlar" degan kitobiga dastxat yozdirib olgandim. Kelishgan qomatiga yarasha salobat bilan yurishlari haliyam ko`z oldimda!..

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:19

Dunyoning u boshida yurgan qadrdonimiz bilan xayrlashgan edik hamki, yana telefon jiringlab, endi bu boshidan, kun chiqar mamlakatdan hamkasbimning ovozi eshitilib qolsa, deng. Grant asosida ikki yilga Yaponiyaga ketgan jurnalistika fakulteti o`qituvchisi, filologiya fanlari nomzodi Sanginjon Jabborov hayajon bilan gap boshladi:
– Internetni ochgandayoq press-uz.infoni kuzataman. Abdug`afur Rasulov domla haqidagi maqolangiz juda zo`r chiqibdi. Maqolani o`qiyapman-u, ko`z oldimda ustozning nurli chehrasi namoyon bo`la boshladi. 2001 yilda filfakda nomzodlik dissertastiyamni yoqlayotganimda domla meni qandoq himoya qilgan edi!.. Darvoqe, o`sha "Tanqid, talqin, baholash", "Ardoqli adib", "Ilmi g`aribani qo`msab" kitoblarini to`liq holida internetda bersalaringiz zo`r bo`lardi-da! Bilasizmi, o`quvchilik paytlarimiz maktabda "Bobur Hindistonda yurganida Andijondan keltirilgan qovunni ko`rib ko`zlari yoshlanganini" aytishardi. Bugun biz Yaponiyada press-uz.infoni o`qib goho ko`z yoshlarimizni tiya olmaymiz...

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:20

Kurrai zaminimiz uzra nurdek taralib, millionlab adabiyot muxlislarining e’tiborini qozongan ushbu maqolani Sizning ham hukmingizga havola etdik.

Olamni munavvar aylagan ma’naviyat
yoxud dunyo adabiyot xazinasidan barchamizni birdek bahramand etguvchi kitoblar talqini

Millionlab kishilar bir-birining mamlakatlarini borib ko`rmagan bo`lsalar-da, u erdagi manzaralarni, turfa voqea-hodisalarni, odamlari qiyofasidan tortib ma’naviy olamigacha yaxshi tasavvur etadilar. Ya’ni, chegara bilmas kitoblar ellarni ellarga, dillarni dillarga payvasta qilayotgani baayni haqiqat. Aytaylik, biz Aleksandr Dyumaning betakror asarlari orqali Fransiya shaharu qishloqlarini, fransuzlar fe’l-atvorlarini qanchalik tasavvur etsak, Pirimqul Qodirov, O`tkir Hoshimov singari zabardast adiblarimizning rus, ingliz, hind va boshqa dunyoviy tillarga tarjima qilingan ajoyib asarlari orqali jahondagi millionlab ma’rifatparvar kishilar jannatmakon O`zbekiston, zahmatkash o`zbek xalqi tarixi, o`tmishi va buguni haqida iliq taassurotlar ila yashayotganlari shubhasiz.
Adabiyot ixlosmandlari turfa ellar adabiyotini nainki badiiy asarlari orqali, balki, shu adabiyot talqini va tahliliga bag`ishlangan adabiy-tanqidiy maqolalari orqali ham chuqurroq o`rganadilar. Ochig`i, jahon adabiyoti haqida ham avvalo maktab darsliklari orqali muayyan tasavvurga ega bo`lganmiz. Aytaylik, biz Belinskiy talqinida rus adabiyotini qanchalik teranroq his etgan bo`lsak, boshqa ellarning kitob shaydolari ham Ozod Sharafiddinov, Abdug`afur Rasulov, Umarali Normatov singari adabiyotshunos olimlarimizning tahlilga boy adabiy-tanqidiy asarlari orqali o`zbek adabiyoti asl mohiyatini yanada teranroq anglashlari mumkin.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:21

Maktabda savodimiz chiqishi barobarida adabiyot fanini o`zlashtirganmiz. Bu fanni badiiy asarlarsiz tasavvur etish qiyin. Ayni paytda adabiyotshunoslik – badiiy ijodning ravnaq topishiga, eng muhimi, o`quvchilar dunyoqarashining shakllanishiga xizmat qiladi. Fikri teran qalamkashlar munaqqidning mulohazalaridan tegishli xulosa chiqaraveradi.
Chinakam kitobxonning bir qo`lida badiiy kitob bo`lsa, ikkinchisida – munaqqid maqolasi turishi zaruratga aylanmoqda. Badiiy asar ma’naviy olamingizni boyitsa, u haqdagi tanqid yo tahliliy maqola tafakkuringizni boyitadi. Munaqqidning xolis fikri aslida asarni uqib o`qishingizga, uning asl mohiyatini anglab, turli qirralarini teranroq his etishingizga, kamchilik va nuqsonlarini bilishingizga yordam beradi. Bunday maqolalar – badiiy asarlarni xolis baholashga, ularni adabiy nuqtai nazardan tadqiq va tahlil etishga xizmat qiladi. Adabiyotshunos olim aslida ana shunday murakkab vazifani bajaradi. Filologiya fanlari doktori, professor Abdug`afur Rasulovning 2006 yil intihosida "Fan" nashriyotida chop etilgan "Tanqid, talqin, baholash" kitobi xuddi shu mezonlarga mos tushadi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:21

"Shunday qarash mavjudki, adabiy matn tahlil, talqin jarayonidan keyingina yo badiiy asar maqomini oladi, yo yaroqsiz matoh sifatida inkor etiladi,– deb yozadi muallif kitob avvalida.– Tahlil va talqin ichki va tashqi jarayon sifatida kechadi. Adabiy matn yaratuvchisi ayni paytning o`zida ichki, pinhoniy talqinchi hamdir. Matn yaratuvchining iste’dodi yuksak bo`lsa, uning talqinchi, tanqidchi sifatidagi talabchanligi ham shunchalik jiddiy, shafqatsiz bo`ladi..."
Kitobdan o`rin olgan adabiy maqolalar, tanqidu tahlillar asosan XX asr adabiyotiga bag`ishlangan. Ma’lumki, bu murakkab davrda o`zbek adabiy tanqidchiligi ham g`oyat mushkul jarayonni boshidan kechirdi. O`sha davrda o`nlab qalamkashlar "zamonasiga qarab" qalam tebratgan edi, shunga yarasha ularga "jo`r bo`lgan", ya’ni, o`tkinchi gaplardan iborat "asar"larni ko`klarga ko`tarib maqtagan munaqqidlar ham kam emasdi. Ochig`i, har qanday badiiy asar o`z davrining ma’naviy mahsuli bo`la oladimi, degan jo`ngina savolga muxtasar javob yillar o`tishi asnosida topilmoqda. Aytaylik, "kechagi o`tmish" sifatida eslanadigan sobiq sho`ro davrida maqtalgan ayrim asarlarni bugun dearli hech kim esga olmaydi. Bir paytlar yomonotliqqa chiqqan va hatto kutubxonalardan, kitob rastalaridan yig`ishtirib olingan ("O`tgan kunlar", "Kecha va kunduz" kabi) asarlarning aslida umriboqiy ekanligiga esa bugungi zamondoshlar guvoh! Ularga ehtiyoj naqadar kattaligidan yangi alifboda ham qayta-qayta nashr etilayotgani e’tiborga molikdir. "Kitobxon – xolis hakam!" degan gap zamirida qanchalik ulkan haqiqat mujassamligini hayot o`zi isbotlamoqda. Demak, badiiy asarni xolis baholashda munaqqidlar zimmasiga qanchalik mas’uliyat yuklanishini tasavvur etish mushkul emas.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:22

Har bir davrda jasoratli adibga hamnafas munaqqidning xolis va teran mushohadali fikrlari bamisoli qanot bo`lgan. Adabiyot bo`stonida tafakkuri yuksak munaqqidning tadqiqoti o`z o`rnida badiiy ijod yo`lini munavvar aylaguvchi nur vazifasini ham bajarishi mumkin.
Asl munaqqid badiiy asarni tanqid yo talqin etish yoxud baholash bilangina chegaralanib qolmaydi. U ayni paytda ilmiy fikrlarini taqdim etadi. Bunday fikrlar nainki qalamkashlarning, balki, kitobxonlarning ham tafakkurini boyitishga xizmat qiladi. Chunonchi, "Tanqid, talqin, baholash" kitobining kirish qismidagi mana bu satrlarga e’tibor bering: "Adabiy tanqid, xususan, talqin haqidagi qarashlarning manbai o`zlashtirish nafosatshunosligi (retseptiv estetika)dir. Madaniyatli inson borki, qadriyatlarni e’zozlash, o`rganish, o`zlashtirish yo`lidan boradi. Bu – murakkab jarayon, ruhiy-ma’naviy holat. Qadriyatlarni o`zlashtirish, anglab etish retseptiv estetika predmetidir".

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:22

Biz qisman maktablarda, kengroq tarzda esa oliy o`quv yurtlarida estetika fanini o`rganganmiz. Adabiy jarayondagi retseptiv estetika haqidagi tasavvurlaringiz esa "Tanqid, talqin, baholash" kitobini mutolaa qilganingizdan so`ng yanada boyiydi. Uning mohiyatini anglash esa mutolaa qilayotgangan badiiy asarga estetik munosabatlaringizni qay darajadadir yuqori bo`lishiga yordam beradi. Siz endi badiiy asarlardan shunga yarasha ma’naviy zavq olasiz. Badiiy asarni qanchalik yuksak did, yuqori saviya, nafosatdor munosabat bilan mutolaa qilsangiz, undan shu qadar bahramand bo`lasiz. Adabiyotshunos olim bu borada dunyoqarashingiz shakllanishi, ma’naviyatingiz yanada yuksalishi uchun xizmat qilganini izohlashga hojat yo`q. Abdug`afur Rasulov fikrini ilmiy asoslash bilan bir qatorda u ijod bo`stonida qanchalik bo`y ko`rsatganini ham oydinlashtirib beradi. Bunday teran tahlilga boy kitob nozikta’b o`quvchida nainki iliq taassurot qoldiradi, balki, uning tafakkuriga ham ijobiy ta’sir qilmasdan qolmaydi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:23

Muallif kitobining kirish qismida retseptiv estetika haqidagi nazariy fikrlarini bayon etgach, birinchi bobda "O`zlashtirish estetikasi va talqin tadriji" haqida so`z yuritadi. "Badiiy matn bormi, demak, uning yaratuvchisi, qabul qiluvchisi, o`zlashtirishga yordam beruvchi, yo`l ko`rsatuvchisi bo`lgan" deb yozadi munaqqid va "Adabiy matnni uqish, o`zlashtirish muammosi" sarlavhali birinchi faslida shunday fikrni ilgari suradi: "Bizning kunlarda... Kumushga oshiq yigitlar, Otabekka maftun qizlar ko`p. O`ylab ko`rilsa, "O`tkan kunlar"dagi Kumush hozirgi yigitlarning buvisining buvisidan ham qari. Otabek ham shunday. Lekin insoniy xususiyatlar, odam tabiatiga xos belgilar hamma davrlarda bir xil bo`lgan. Buni badiiy asarni uqishning ruhiy-tabiiy tomoni deyiladi".
Bunday quyma fikrlardan kitobxon albatta o`zi uchun zarur xulosani chiqaradi. Aytaylik, o`tgan asr saksoninchi yillarida sevimli adibimiz Pirimqul Qodirovning mashhur "Uch ildiz" romanini o`qigan talabalar go`yo o`sha davrda o`z hayotlarini yana bir bora qalb oynasida ko`rgandek his etgan edilar. Yigitlar Gavharu Zamiraga g`oyibona oshiq bo`lsa, qizlar Mahkam va Ochilga maftun bo`lishgani sir emas. Vaholanki, roman elliginchi yil o`rtalarida yaratilgan va tabiiyki, uning qahramonlari protatipi ham o`sha davr talabalari edilar. Ayni kunlarda ushbu roman ham lotin alifbosida qayta nashr etilmoqda va tabiiyki, u bugungi kun talabalarining ham ma’naviy mulkiga aylanmoqda! Shu o`rinda Abdug`afur Rasulovning "badiiy matnni anglash, uqish, his etish kitobxon-talqinchining badiiy olamga kirib borishi" borasidagi kashfiyotining mohiyatini anglaysiz.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:23

Kitobning "Talqiniy yondoshuvlar yoxud maqsadli tahlil" deb nomlangan ikkinchi bobida muallif "adabiy talqin – matnni tirik mavjudod sifatida qabul qilish, anglash" g`oyasini ilgari surib, "tahlil, talqin, tanqiddan maqsad asar bahosini belgilash" ekanligini ko`rsatib beradi. Ushbu bobning "Badiiy asarda yozuvchi taqdiri yoxud tarixiy-biografik yondashuv", "Mangu asar yoxud ontologik yondashuv", "Tarixiy-funksional yondashuv yoxud badiiy asarni qayta baholash" deb nomlangan fasllarida o`nlab asarlar talqini va adabiy tahlili vositasida ushbu mavzu atroflicha yoritilgani bilan ahamiyatlidir. Munaqqid o`tgan asrda yaratilgan o`nlab asarlar talqinini bayon qilar ekan, "agar badiiy matn tirik so`zlar, rangin kartinalardan, jonli odamlardan tashkil topmagan bo`lsa, tanqinchi o`z vazifasining uddasidan chiqa olmaydi. Aniqrog`i, u matnning jonsizligini isbotlab beradi-yu, chin go`zallikdan mahrum ekanligini ta’kidlaydi" degan xulosaga keladi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:24

Kitobdan o`rin olgan mavzular mohiyatan bir-biriga payvasta bo`lib ketgan. Chunonchi, "Talqiniy jarayon: tahlil yo`llari, maqsad va vazifalari" degan uchinchi bobida adabiy-tanqidiy faoliyatning asosi hisoblanmish tahlil muammosiga e’tibor qaratiladi. Adabiyotshunoslikda adabiy tahliliga qarab munaqqid mehnatiga baho berish mumkin. "Adabiy matn – belgilar, imo-ishoralar pardasiga o`ralgan tilsim,– deya ta’riflagan muallif bu borada faoliyat ko`rsatayotgan olimlar mehnatini ham baholaydi.– Qilni qirq yoradigan, mahoratdan zargarga dars beradigan munaqqidgina tilsimlar sirini anglaydi, uslub, ohang betakrorligidagi ma’nolarni ochib beradi". Bu – zahmatkash adabiyotshunos Abdug`afur Rasulovning o`ziga ham berilgan baho, degimiz keladi.
"Tanqid, talqin, baholash" kitobining tili ravon, o`qishli, tahliliy fikrlarga boy. Unda XX asr ikkinchi yarmidagi o`zbek adabiyotidagi tanqidchilik tamoyillari, yutuq va kamchiliklari talqin qilingan. Badiiy asarni uqish, anglash, his qilishdan tortib ontologik yondashuvlar, ijtimoiy, estetik, uslubiy tahlil yo`llari yoritilgan mazkur ilmiy-ommabop kitob adabiyotshunoslik olamini boyitishga, muhimi, qalam ahli va ijod ixlosmandlari ma’naviy dunyosini yanada yuksaltirishga xizmat qiladi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:25

* * *
Yangi nashr etilgan kitobga hozirjavoblik bilan matbuotda munosabat bildirish taomilga aylangan. Bu yaxshi, albatta. Birinchidan, jamoatchilik e’tiborini jalb etsangiz, ikkinchidan, muallifni yanada ilhomlantirasiz. Biroq, o`sha kitob yillar sinovidan, kitobxonlar e’tiboridan o`tgach baho bersangiz, fikringiz yanada xolis va teranroq bo`lishi mumkin. Negaki, bu davr mobaynida boshqalarning mushohadalarini ham tinglab, fikringiz yanada boyiydi, qolaversa, o`sha asar adabiy davralarda qanchalik o`rnini topganini kuzatish imkoniga ega bo`lasiz... Asal aynimas, oltin zanglamas, deganlaridek, asl asarlar yillar sinoviga ham dosh berishi muhimligini anglaysiz. Taniqli adabiyotshunos olim Abdug`afur Rasulovning 1998 yilda "Ma’naviyat" nashriyotida chiqqan "Ilmi g`aribani qo`msab" hamda 2001 yil "Sharq" nashriyot matbaa aksiyadorlik kompaniyasi bosh tahririyati tomonidan chop etilgan "Ardoqli adib" kitoblarini "tandirdan uzilgan" paytidayoq ishtiyoq bilan o`qigandim, bir dunyo taassurot olgan bo`lsam-da taqriz yozishga shoshmadim. Oradan shuncha yillar o`tib, qayta mutolaa qilgach, ilmi g`aribani yanada teranroq anglagan holda qalam tutdim...

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:26

"G`arib (g`ariba) – ajoyib, taajjublanarli, hayron qoladigan narsa. Ilmi g`ariba talqin fani bilan bevosita bog`liq,– deb yozadi muallif.– Ilmi g`ariba fanning teran nuqtalarini, ich-ichidagi ma’nilarini anglash san’atidir". Risolada qayd etilishicha, XX asrda ilmi g`aribaga manba bo`ladigan asarlarni Abdulla Qodiriy, Cho`lpon, Fitrat, Oybek, Odil Yoqubov, Pirimqul Qodirov, Erkin Vohidov, Abdulla Oripov va boshqa iste’dodli ijodkorlar yaratdilar. Demak, ilmi g`aribaga mansub asarlar asr sinovidan muvaffaqiyatli o`tgani bilan qadrli! O`sha asarlar bugungi kitobxonlar dilidan ham o`rin egallayotgani e’tiborga molikdir.
Ochig`i, kechagi sobiq sho`ro davrida yuz minglab nusxalarda chop etilgan ba’zi qalin muqovali kitoblar yillar sinovidan o`ta olmaganidan ham ko`z yuma olmaymiz. O`z davrida ular haqida hamdu sanolar bilan to`lib-toshgan taqrizlar yoritilgan edi. Afsuski, bugun ularni biror adabiyot ixlosmandi yoxud o`sha taqrizchilarning o`zlari ham eslayotganlari yo`q...

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:26

Xo`sh, yillar sinovidan o`tgan asarlarning kuch-qudrati, asl mohiyati nimada? Bu savolga o`tgan asr saksoninchi yillarida ToshDU (hozirgi O`zMU) jurnalistika fakultetida saboq bergan hurmatli ustozimiz Abdug`afur Rasulovning darslarida ancha-muncha javob topgan edik. Oradan chorak asr o`tgach "Ilmi g`aribani qo`msab"ni o`qir ekanman, o`sha quyma fikrlar yana qalbimni o`rtab yubordi. Bir paytlar ma’ruza sifatida (ehtiyotlik bilan!) aytilgan fikrlar endi kitobda oshkora bayon etilgan edi. "Yolg`on bor joyda chin so`zga qiron keladi,– der edi murabbiymiz.– Iymonli odam so`zning muqaddas ekanligini yurak-yurakdan his etgan, so`zni uvol qilish gunohidan qo`rqqan". Ustoz risolasida XX asrda yolg`on inqiloblar, yolg`onni suv qilib ichib yuborgan "dohiylar"ning uydirmalari va alal-oqibat ularning sarobga aylangani haqida so`z yuritib, ilmi g`aribaning teran nuqtalarini atroflicha izohlab bergan. Ya’ni, ilmi g`aribaga manba asarlar bugungi kun nuqtai nazaridan tahlil etiladi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:27

Badiiy asarlar bilan bir qatorda adabiyotshunoslikka oid tadqiqotlar ham ilmi g`aribaga mansub, deyish o`rinli. Alalxusus, Ozod Sharafiddinov, Umarali Normatov, Abdug`afur Rasulov kabi olimlar o`z asarlari orqali ijod ahlini mudom mohiyatan ilmi g`aribaga da’vat etgani baayni haqiqat. "Ilmi g`aribani qo`msab..." kitobining yana bir e’tiborli jihati shundaki, mumtoz adabiyotshunosligimizda alohida e’tirof etilgan ilmi g`ariba mohiyati bugungi kitobxonga teran nigoh ila tushuntirilgan va bu fikr Alisher Navoiy kabi daholarning bitiklari ila izohlangan.
Shu nuqtai nazardan olib qaralganda ushbu risolaning o`zi ham aslida ilmi g`ariba uchun muhim manba ekanini e’tirof etsa arziydi. Unda turli davrlarda adabiyotimizda ko`ndalang turgan muammolarning qay yo`sinda hal etilgani chuqur tahlil etiladi. "Umri ilon chaqishiday qisqa, ammo zahri qotili million-million onglarni falaj qilayozgan nazariya qaysi edi?– deb yozadi olim va unga qisqa, lo`nda javob topadi.– Barcha savollarning javobi bitta: sotsrealizm". Muallif o`tgan asr adabiyotidagi eng mudhish fojea sanalmish o`sha oqim oqibatlari haqida so`z yuritadi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:30

Risoladan o`rin olgan "Soxta metod girdobi", "Ahli dark sharafi", "Hol tarjimasidagi soxtalik va saktaliklar", "O`zlashtirish estetikasi ajoyibotlari" singari adabiy maqola va etyudlar mohiyatan bir-birini to`ldirib, ilmi g`aribani yanada teranroq tushunishga xizmat qiladi. Bu ilm mohiyatini tushungan, dildan his qilgan yosh zamondosh ijodkorlarimiz esa undan oqilona xulosa chiqargan holda qalam tebratishlariga va munosib asarlar yaratishlariga umid qilsa bo`ladi.
Yuqorida aytib o`tganimizdek, muallifning yana bir kitobi "Ardoqli adib" deb nomlangan. Kitob avvalida garchi "O`tkir Hoshimov hayoti va ijodiga chizgilar" degan izoh bitilgan bo`lsa-da unda olimning aslida ilmi g`aribaga keng qamrovli munosabati o`z ifodasini topgandek iliq taassurot qoldiradi. Ko`hna Toshkent tarixida yorqin sahifaga aylangan voqealar, xususan, shahrimiz markazida qad rostlab turgan Abulqosimxon madrasi tarixi, so`nggi ikki asr mobaynida bul zaminda yuz bergan g`aroyib hodisalar haqida maroq bilan hikoya qilingan. O`tgan davrlar mobaynida bobokalonlarimiz o`zlaridan o`chmas iz qoldirishgani shubhasiz. Sevimli adibimiz O`tkir Hoshimovning ajdodlari amalga oshirgan ishlar ham hech bir adabiyot muxlisini befarq qoldirmaydi. Muallifning atoqli yozuvchi bilan bir mahallada yashagani va uzoq yillardan buyon ijodiy hamkorligi uning hayoti va ijodiga chizgilarida yorqin aks etgandir. Kitobni mutolaa qilar ekansiz, sevimli adibingiz bilan yanada sirdosh, yaqin do`st bo`lib qolgandek his etasiz o`zingizni. Endigina ijod bo`stoniga qadam ranjida qilayotgan yosh qalamkashlar uchun bu kitob o`ziga xos maktab bo`lishi mumkin.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:32

Olim so`nggi yillarda yaratilayotgan yangi asarlarni tadqiq qilar ekan, bugungi kitobxon uchun ham ibratli fikrlarni ilgari surmoqda. Chunonchi, O`zbekiston xalq yozuvchisi Pirimqul Qodirovning "Til va el" kitobi haqida "Jahon adabiyoti" jurnalining 2005 yil 12-sonida yoritilgan "Til – millat taqdiri, tabiati, tarixi" sarlavhali maqolasida shunday yozadi: "Til va el" kitobi tirik va jonli asar sifatida yangidan-yangi tadqiqotlar yaratilishida manba vazifasini o`tashiga shubha yo`q..."
Aslida, adabiyotshunos olimning ana shu tadqiqotlari ilmi g`aribaga mos asarlar yaratilishida o`ziga xos zamin ekanini e’tirof etish mumkin. Demak, istiqlol sharofati ila yurtimizda chinakam asarlar yaratish davri keldi, deyishga haqlimiz.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:32

* * *
Baxt kelsa – qo`sha-qo`sha, deganlaridek, yurtimiz mustaqilligining 16 yilligi arafasida Yurtboshimiz farmoni bilan filologiya fanlari doktori, professor Abdug`afur Rasulovga "O`zbekiston Respublikasi Fan arbobi" unvoni berildi! O`sha yili 70 bahorini qarshilagan ustozning "Sharafli Sharafiddinovlar" kitobi "Ma’naviyat" nashriyoti tomonidan chop etildi! Yaqinda esa Mirzo Ulug`bek nomidagi O`zbekiston Milliy universiteti nashriyoti "ADABIYOTGA SADOQAT: professor Abdug`afur Rasulov haqida maqolalar, bibliografik ko`rsatkich" to`plamini tuhfa qildi.
Taniqli adabiyotshunosning shu kunga qadar "Yangi zamon – yangi qahramon", "Ozod Sharafiddinov", "O`zbek prozasining kamoli", "Tanqidchilik ufqlari", "Olim va tarjimon", "O`zbek adabiy tanqidchiligi", "Ilmi g`aribani qo`msab", "Iste’dod va e’tiqod", "Ardoqli adib", "Tanqid, talqin, baholash" singari kitoblari adabiyot ixlosmandlarining ma’naviy xazinasiga aylangan.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:33

Kitobxonlar badiiy asarlarning asl mohiyatini, ilmiy talqinini adabiy-tanqidiy maqolalar orqali ham chuqurroq o`rganadilar. Adabiyot fanining bir qanoti badiiy ijod bo`lsa, ikkinchisi adabiy maqolalar hisoblanadi. Kitobxonlar Ozod Sharafiddinov, Abdug`afur Rasulov, Umarali Normatov singari adabiyotshunos olimlarimizning tahlilga boy adabiy-tanqidiy maqolalari, taqrizlari orqali yuzlab nasriy va nazmda bitilgan asarlarning asl mohiyatini yanada teranroq anglaganlari baayni haqiqat. Kitobxonning bir qo`lida badiiy kitob bo`lsa, ikkinchisida – munaqqid maqolasi turishi zaruratga aylangan. Badiiy asar ma’naviy olamingizni nur baxshida etsa, adabiyotshunosning u haqdagi maqolasi tafakkuringizni boyitadi.
Munaqqidning xolis fikri aslida asarni uqib o`qishingizga, uning asl mohiyatini anglab, turli qirralarini teranroq his etishingizga, kamchilik va nuqsonlarini bilishingizga yordam beradi. Bunday maqolalar – badiiy asarlarni xolis baholashga, ularni adabiy nuqtai nazardan tadqiq va tahlil etishga xizmat qiladi. Adabiyotshunos olim aslida ana shunday murakkab vazifani bajaradi. Abdug`afur Rasulovning "Sharafli Sharafiddinovlar" kitobi ham ana shu ezgu yo`lda o`chmas iz qoldirgan ulug` olimlarning sharafli umr yo`llariga bag`ishlangan.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:33

Ma’lumki, XX asr o`zbek adabiyotshunosligining ravnaq topishida, milliy maktablarimizda ta’lim-tarbiyani takomillashtirishda uch buyuk mutafakkir murabbiy – Olim, Oqil, Ozod Sharafiddinovlarning xizmatlari beqiyos bo`lgan. Oqilxon Sharafiddinov birinchi o`zbek "Alifbo"sini yaratgan bo`lsa, Olim Sharafiddinov "Alisher Navoiy hayoti va ijodi" asari bilan navoiyshunoslikning sobiq sho`ro tuzumi davridagi haqiqiy yo`lini ko`rsata olgan jasoratli olim edi. Oramizda hamon ruhan tirik ustozimiz Ozod Sharafiddinov 50 yillik ijodi bilan o`zbek adabiy tanqidchiligi tarixida nurli iz qoldirgan siymodir.
Olim, Oqil, Ozod Sharafiddinovlar qarindosh-urug` bo`lmaganlar. "Uchta Sharafiddinov ismi sharifida, kasbida yaqinlik bor edi,– deb yozadi muallif.– Har uchchala Sharafiddinovning o`zaro bog`liq tomonlari ko`p". Bu yaqinlik adabiyot bo`stonida, ilmu ma’rifat maydonida qanchalik uzilmas rishtalarga aylangani haqida maroq bilan hikoya qilgan muallif bir o`rinda bu olimlar "tabiatida poklik, halollik, haqiqiy adabiyotga sadoqat bor"ligini alohida ta’kidlaydi. Ularning uchchalasi ham mohir muallim, zukko ziyoli va olim sifatida e’zoz topgani, biri Mehnat Qahramoni, ikkinchisi yurtimiz mustaqilligi sharofati bilan O`zbekiston Qahramoni, uchinchisi akademik bo`lganining o`zi juda sharafli yo`l ekani to`g`ri ta’riflangan.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:35

Mazkur kitobchada Olim va Oqil Sharafiddinovlar hayoti va ijodiga bag`ishlangan ikkita maqola o`rin olgan. Muallifning 2000 yilda "Sharq" nashriyot-matbaa konsterni Bosh tahririyati tomonidan chop etilgan "Iste’dod va e’tiqod" kitobida taniqli adabiyotshunos olim Ozod Sharafiddinovning adabiy portreti, hayot va ijod yo`li yoritilgan. Yangi to`plamda esa olimning 2004 yilda chop etilgan "Ijodni anglash baxti" hamda "Dovondagi o`ylar" kitoblari haqidagi muxtasar fikrlari, ustoz ijodi, o`ziga xos betakror uslubining muhim qirralari o`z aksini topgan. "Sharafli Sharafiddinovlar"ni mutolaa qilarkansiz, qalban, ruhan shu uch buyuk olimning mangu ma’naviy nur taratib turgan sharafli yo`llariga yo`ldoshdek his etasiz o`zingizni.
Qo`limizdagi navbatdagi kitob – "Adabiyotga sadoqat" to`plamidan esa adabiyotshunoslik olamida o`ziga xos maktabini yaratayotgan O`zbekiston Respublikasida xizmat ko`rsatgan yoshlar murabbiysi Abdug`afur Rasulov ilmiy-ijodiy faoliyatiga bag`ishlangan maqolalar o`rin olgan. Olimning muborak to`yi munsabati bilan ustoz-u shogirdlari, zamondoshlari bo`lgan shoirlar, adiblar, adabiyotshunoslar tomonidan bitilgan maqolalar, she’rlar shak-shubhasiz har bir kitobxonni hayajonga soladi. Ayniqsa, Matyoqub Qo`shjonov, Erkin Vohidov, To`ra Mirzaev, Ergash Ochilov, Xudoyberdi To`xtaboev, O`tkir Hoshimov, Baxtiyor Nazarov, Umarali Normatov, Ibrohim G`afurov singari o`nlab ustozlarning dil so`zlari olim hayoti va ijodining turli qirralarini yoritib beradi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:36

Shoir quyma satrlarini ilhom jo`shganida qog`ozga to`kadi. Olim esa yillar davomida izlanadi, tadqiq qiladi, har bir fikrini etti emas, etmish o`lchab, mushhada elagidan o`tkazib yozadi. Toshkent shahrida tavallud topib, jannatmakon shaharda ulg`aygan Abdug`afur aka hozirgi O`zbekiston Milliy universiteti filologiya fakultetini tamomlaganidan so`ng 1959 yilda yo`llanma bilan Qarshi Davlat pedagogika institutiga yuborilgan. Bu dargohda faoliyat ko`rsatib yurgan kezlari surxondaryolik yosh filolog Ra’noxon bilan topishadi. Ahdu paymonlari oila qasriga yo`l ochadi. Shu-shu Ra’noxon olimning oltin qanotiga aylanadi, uning ilmu ma’rifat yo`lidagi izlanishlarida hamfikr bo`ladi.
Qariyb o`n yil olis Qarshida yashab ijod qilgan yosh olim oilasi bilan Toshkentga ko`chib kelganidan buyon jonajon dorilfununi – O`zMU filologiya fakultetida talabalarga saboq bermoqda. "Hozirgi o`zbek tanqidchiligida talqin va tahlil muammosi" mavzuida doktorlik dissertastiyasini yoqlagan olimga ko`p o`tmay professor unvoni berildi. Shu tariqa yillar silsilasida ustoz hamisha kitoblar olamida yashamoqda. Kitoblar ichra kitob yaratib yashash – umrining mazmuniga aylanmoqda! Har bir asar ustida uning muallifidan kam izlanmaydi, bil’aks, bu asarning ilmiy tadqiqu talqinidek zalvorli ishni qoyillatadi! Shu tariqa olim yillar mobaynida ilmiy tahlil etib, mushohada elagidan o`tkazgan quyma fikrlarini adabiy jamoatchilik hukmiga havola etib kelgan. Qariyb yarim asrlik mehnatlari mahsuli esa bugun adabiyot ixlosmandlarining salmoqli xazinasiga aylanganini e’tirof etsa arziydi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:37

* * *
(Ushbu maqola ustoz Pirimqul Qodirov bilan hammualliflikda bitilgan)

Shukrki, O`zbekistonimiz talantlarga boy. Biz o`z sohamizga nazar tashlaganda adabiy jarayonda faol ishtirok etayotgan yangi iste’dodlarni quvonib qalamga olamiz. Adabiy jarayon esa turli irmoqlardan obi-hayot oladigan daryoday keng va sertarmoqdir.
Shu fikrdan kelib chiqib adabiyotimizning muhim tarmog`i va uzviy qismi bo`lgan adabiy tanqid bilan adabiyotshunoslik haqida ba’zi mushohadamizni aytmoqchimiz.
Taniqli olim Abdug`afur Rasulovning 2009 yilda “Mumtoz so`z” nashriyotida chop etilgan adabiy-tanqidiy maqolalardan iborat “Betakror o`zlik” nomli yangi kitobi “Iste’dod qadri” degan maqola bilan boshlanadi. Muallif Yurtboshimizning matbuotda e’lon qilingan va hammamizning dilimizdan o`rin olgan “Adabiyotga e’tibor – ma’naviyatga, kelajakka e’tibor” asaridagi quyidagi otashin so`zlarini keltiradi: “Iste’dod, iste’dod va yana bir bor iste’dod sohiblarini topish, tarbiyalash va ularning mehnatini munosib qadrlash eng asosiy vazifamizga aylanishi kerak”.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:37

Biz tahlil qilmoqchi bo`lgan “Betakror o`zlik” kitobi boshdan oxirigacha mana shu olijanob vazifani sidqidildan bajarishga qaratilgandir.
2010 yil – Barkamol avlod yili bo`lgani uchun qirq yildan buyon iste’dod bilan bolalar va yoshlar adabiyotini rivojlantirib kelayotgan Xudoyberdi To`xtaboev ijodiga “Betakror o`zlik” kitobida eng katta – 100 sahifadan ortiq o`rin berilgani tasodif emas.
X.To`xtaboev asarlari nafaqat O`zbekistonda, balki dunyoning ko`plab mamlakatlaridagi turli tillarga tarjima bo`lib nashr etilgan va qiziqib o`qiladi. “Betakror o`zlik” kitobida adibning “Sariq devni minib”, “Shirin qovunlar mamlakati yoki sehrgarlar jangi”, “Sehrli qalpoqcha” va boshqa asarlari Parijda, Rimda, Moskvada, Berlinda, Buxarestda, Norvegiyada, Finlandiyada, Turkiyada, xullas, jahonning yigirmadan ortiq mamlakatlarida tarjima bo`lib o`qilmoqda. Uning “Sariq devni minib” romani haqida jahonga mashhur itlayan adibi Janni Rodari qanday yuksak baho bergani “Betakror o`zlik” kitobida keltirilgan.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:38

O`z o`rnida A.Rasulov haqli ravishda shunday deydi: “Afsuski, o`zbek adabiyotshunosligi yozuvchi reytingi masalasiga e’tibor bermaydi. Vaholanki, reyting – ko`zgu”. Reyting nafaqat ko`zgu, balki talantning qadrini belgilovchi mezon. “Betakror o`zlik”da biz nihoyat mana shu mezonni topamiz va unga qarab Xudoyberdi To`xtaboevning eng yaxshi asarlari adabiyotimizni jahon miqyosiga olib chiqa oladigan zo`r iste’dod manbai ekanini, ularni astoydil qadrlashimiz zarurligini sezamiz. Shu faktlarga asoslanib aytishimiz mumkinki, o`zbek adabiyotshunosligida X.To`xtaboevning talantini chinakam qadrlagan va yangidan kashf qilgan zarshunos olim Abdug`afur Rasulov bo`lyapti.
Biz yuqorida Yurtboshimizning iste’dod haqida aytgan so`zlarini keltirgan edik. Iste’dodning eng yorqin belgisi – uning bektakrorligi, o`z asari bilan kitobxonni yangicha zavq, yangi taassurotlar bilan boyitishidadir. A.Rasulovning o`z kitobini “Betakror o`zlik” deb atagani – uning betakror iste’dodlarga bag`ishlanganidan dalolat beradi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:40

Muallif adabiy jarayonlar bilan bog`liq har bir fikrini ilmiy asoslashga, aniq misollar bilan izohlashga harakat qiladi. Ko`plab shoir va yozuvchilarimiz asarlari bir necha xorijiy tillarga tarjima qilingan bo`lsa-da adabiyotimiz dunyoda biz kutgan darajada dong tarata olmayotgani sababi haqida mushohada yuritar ekan, “ularni talqin, tahlil qilish, tashviq-targ`ib etish past saviyada,– degan xulosaga keladi.– Mantiqan xorijiy adabiyotlar bo`yicha disserastiya tayyorlagan olim o`zbek adabiyoti, uning namoyondalari ijodini suvday bilishi lozim. Afsuski… Oliy Attestastiya Komissiyasining filologiya sohasi bo`yicha eksperti sifatida achinarli hollarga guvoh bo`ldim... Ularning aksariyati o`zbek tili va adabiyotini bilmaydilar”. Ilmiy ishini himoya qilgan yosh olimlar bilan suhbat o`tkazilganida ulardan o`zbek adiblarining mashhur asarlari haqida ham so`raladi. Shunda ularning “maktabda o`qiganmiz, esdan chiqib ketgan” degan javobidan har qanday ziyolining ensasi qotadi. “Vaholanki, o`z adabiyotini bilmagan, uning taraqqiyoti bilan qiziqmagan “olim” allaqaysi yurt adabiyoti bo`yicha yaxshi mutaxassis bo`la olmaydi,– degan xulosaga keladi muallif.– Qolaversa, shu mutaxassisning ilmiy ishini uzoq yurtdagi olimlar o`qiydi, deb o`ylaysizmi?” Bu bilan u, xorijiy adabiyot bo`yicha olimlik da’vosini qiluvchilar avvalo o`z adabiyotini yaxshi bilishi, kerak bo`lsa, ularni dunyoga targ`ib qilishi, o`sha xalq tiliga o`girilgan o`z asarini talqin qilib, maqola yoza olishi kerakligini ta’kidlaydi. Yaqinda Angliya-Amerika adabiyoti bo`yicha taniqli olimning dissertastiyasi haqida fikr almashuv bo`lganida unga Abdug`afur Rasulov shunday savol bergan:

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:42

“– Siz amerikalik yozuvchilarning satirik romanlari haqida doktorlik dissertastiyasini himoya qilibsiz. Unda Amerika adabiyotidagi bolalarga atalgan asarlarda satira mavzusiga urg`u beribsiz. Ayting-chi, mashhur yozuvchimiz Xudoyberdi To`xtaboevning satirik romanlarini Amerika bolalar adabiyoti namunalariga qiyoslab ko`rdingizmi?”
Bu bilan muallif Amerika adabiyoti haqida so`z yuritganda o`zbek adibi Xudoyberdi To`xtaboevning ham jahon adabiyoti maydonida salmoqli o`rni borligini isbotlaydi.
Dissertant esa hayron bo`lib qarab, “Siz nomini aytgan yozuvchini bilmayman. Romanlari haqida eshitmaganman”,– deb javob bergan. O`sha olimning bir necha shogirdi G`arb, Amerika adabiyotidan ilmiy ish yoqlagani, ular ham o`zbek adabiyotidan mutlaqo foydalanmaganlari haqida muallif kuyunib yozadi. Darhaqiqat, xorijda ilmiy maqola yoritayotgan bo`lg`usi olimlar shu tariqa milliy adabiyotimiz durdonalarini jahonga chiqishiga hissa qo`shsa nur ustiga a’lo nur bo`lur edi, degan xulosaga kelasiz.
Zamon bilan hamnafas olim A.Rasulov milliy adabiyotimiz mavqeini dunyo qadar ko`tarish haqida mushohada yuritar ekan, o`zbek tilidagi internet adabiyotini, jumladan, tanqidchiligini shakllantirish, shoir va yozuvchilar, munaqqidlarning veb-saytlarini rivojlantirish orqali milliy adabiyotimizni keng miqyosda targ`ib-tashviq qilish zarurligiga e’tibor qaratadi. “Hozirgi o`zbek adabiyoti – jahon adabiyotining boy, rivojlanayotgan, badiiyligi yuksak tarkibiy yo`nalishlaridan biri” ekan, uni zamonaviy kommunikastiya texnologiyalari orqali dunyoga ko`rsatish chindan-da galdagi dolzarb vazifalardan biridir.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:45

O`tmishi buyuk xalqning kelajagi shunga yarasha bo`lishi oddiy hayot haqiqatiga aylangan. Adabiyotda ham shu: buyuk o`tmish – kelajak poydevori bo`lib xizmat qiladi. “Betakror o`zlik”da o`zligimizni namoyon etishga qodir shoirlar, adiblar va munaqqidlar ijodi tahlilu talqin qilinadi. “Xotima-xotira asar” sarlavhali maqolasida hayotning past-balandini nozik his qiladigan san’atkor adib Sadriddin Ayniy hayoti va ijodi tadqiq etilgan bo`lsa, “Abdulla Qahhor universiteti” maqolasida buyuk adibning ijod maktabi haqida so`z boradi. “Abdulla Qahhor o`nlarcha betakror, o`z mohiyatiga ega timsollarni yaratgan san’atkordir,– deb yozadi muallif.– Yozuvchi yaratgan adabiy universitetning hali uzoq yashashiga, kishilarni ma’nan-ruhan tarbiyalashiga shubha yo`q”.
Kitobdan o`rin olgan “Hamid Olimjon she’rlarida diyor madhi”, “Intellektual siymo”, “Hazrati inson yodi”, “Yozuvchi taqdiri – adabiy avlod tarixi”, “Asarlari yashayaptiki…” sarlavhali maqolalarida adabiyot osmonida yorqin iz qoldirib ketishgan Hamid Olimjon, Asqad Muxtor, Rahmat Fayziy, Ramz Bobojon, O`lmas Umarbekov sigari siymolar ijodi bugungi kun nuqtai nazaridan tahlil qilinadi. Eng muhimi, o`sha shoir va adiblarning davrlar sinovidan o`tgan va ayni damlarda ham maroq bilan o`qilayotgan o`nlab asarlariga xolis baho berilib, ibratli jihatlari ko`rsatiladi.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:45

Kitobda bugungi davr adabiyotiga ham keng o`rin beriladi. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, “G`aroyib saltanat” maqolasida bolalarning sevimli adibi Xudoyberdi To`xtaboev ijodi keng tadqiq qilingan bo`lsa, “Ijodiy o`zlik sari yo`l” maqolasi taniqli shoir va adib Anvar Obidjon ijodiga bag`ishlangan. Muallif bir o`rinda shunday deydi: “Yurtimizda Anvarlar ko`p, Obidlar ko`p, ammo, Anvar Obidjon yagona! U o`zbek bolalar adabiyotiga o`z ovozi bilan kirib keldi. Ochig`i, ushbu to`plamga – “Betakror o`zlik” degan nomni ham shu xokisor shoir taklif etgan”. Muallif bir o`rinda uni shunday ta’riflaydi: “Anvar Obidjon borliqqa – mavjudotu mahluqotga; oy, quyosh, yulduzlarga; uzluksiz g`imir-g`imir harakatga bolaning ma’sum ko`zi bilan boqdi. Pishiq-puxta, umri uzoq asarlar yaratdi. Bolalar adabiyoti pirlari qatoridan o`z didi, tili, uslubi bilan joy oldi”.
Muallif bolalar adabiyotiga oid fikrlarini davom ettirar ekan, “Bolalikning beg`ubor osmoni” maqolasida shoir Tursunboy Adashboev ijodiga alohida to`xtaladi. “Bolafe’l shoirgina bola holatini, beqiyos olamini anglaydi,– deb yozadi muallif.– Tursunboy Adashboev jahon bolalar adabiyotini bir butun deb biladi”. Maqolada bolalar adabiyotini yanada rivojlantirish omillari haqida jo`yali fikrlar ilgari surilgani e’tiborga molikdir.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:46

Ulug` ustozlar haqida teran fikr yuritgan munaqqid “Tavallud topayotgan ko`ngil mujdalari” maqolasida bugungi nasrimizning iste’dodli vakillaridan biri Shoyim Bo`taev ijodini atroflicha tahlil etadi. “Abdulla Qodiriy Toshkent shahri dahalarini, Toshkent tevaragidagi qishloqlarni, Marg`ilon, Qo`qonni badiiy tasvirladi... Mirzakalon Ismoiliy Farg`ona vodiysini, Said Ahmad “Ufq”ida Andijonni, Odil Yoqubov Turkiston erlarini, Qarnoq dashtini, Sadriddin Ayniy Soktore qishlog`ini, G`ijduvon tumanini, Buxoro yurtini aks ettirgan,– deb yozadi muallif.– Shoyim Bo`taevning aksariyat asarlarida tog` etaklari – qiyaliklardagi qishloqlar tasvirlangan. Kitobxon buloqlardan chiqayotgan suvni ko`rayotganday, daraxtlar ostida xordiq chiqarayotganday, qishloq ko`chalariga xos betakror tomonlarni his etayotganday bo`ladi”. U o`zbek adabiy xaritasini yangi jug`rofiy hudud, betakror adabiy aholi evaziga boyitgani maqolada atroflicha ko`rsatib berilgan.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:47

Adabiy davralarda munaqqidlarning ijodiga bo`lgan munosabatlar ko`pchilikda qiziqish uyg`otadi. “Betakror o`zlik”da tanqidchilik mahorati haqida ham so`z borar ekan, “Tanqid maydonida turish mashaqqati”, “Ozod Sharafiddinovni anglash”, “Munavvar siymo”, “Olimning oydin yo`li”, “Adabiy tanqid – go`zallik kashshofi” sarlavhali maqolalarida Homil Yoqubov, Ozod Sharafiddinov, Ibrohim G`afurov, Baxtiyor Nazarov, Sanjar Sodiq kabi taniqli adabiyotshunos olimlar va munaqqidlar ijodiga xolisona yondashiladi.
Taniqli adabiyotshunos olim Ibrohim G`afurovning munaqqidchilik maydonida qilgan ibratli ishlari juda ko`p. Biroq u haqida shu kungacha etarli darajada tahliliy maqola yozilmagan. Adabiyotshunoslik olamidagi shu “bo`shliq”ni muallif “Munavvar siymo” maqolasi bilan to`ldirishga harakat qiladi. Maqolada taniqli adib va tarjimon, adabiyotshunos olim Ibrohim G`afurovning siymosi yorqin bo`yoqlarda ko`rsatilgan. “Ibrohim G`afurov asarlari istiqloldan so`ng yangi bir manba bilan boyidi,– deb yozadi muallif.– Munaqqid-olim Navoiyga ulfat bo`lishni, uning yaqiniga kelib o`tirishni orzu qiladi... I.G`afurov o`n to`rt maqolada Navoiy haqidagi qarash, tushunishlarini bayon etadi. Munaqqid aqidasicha, Navoiy sobitu sayyorani, butun borliqni nurafshon etgan siymo”.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:47

Adabiyotshunoslik olamida Baxtiyor Nazarov Izzat Sultondan keyingi yirik siymoga aylangani “Olimning oydin yo`li” maqolasida atroflicha ko`rsatilgan. Unda o`zbek munaqqidlik maktabining shakllanishi yo`lida fidoyilik ko`rsatgan adabiyotshunos olimlarning ibratli ishlari qalamga olinadi.
“Betakror o`zlik” mazmunan va mohiyatan betakror kitob bo`lganini e’tirof etish mumkin. To`plamdan o`rin olgan adabiy-tanqidiy maqolalar aniq maqsadga qaratilgan, tili ravon, faktlarga boy. Muhimi, bu faktlar shunchaki sanab o`tilmasdan ilmiy tadqiq va tahlil etiladi.
Shunday maqolalar adog`ida “asar ayrim juz’iy kamchiliklardan ham holi emas” deb qistirib o`tish taomilga aylangan. Buni qarangki, muallif ushbu kitobiga dastxat yozib berish asnosida kitobini varaqlab, o`sha “o`tib ketgan” ayrim xatolarini qalamda bittalab to`g`rilab chiqqaniga biz guvoh bo`ldik. Bu zukko olimning qalam tebratishdek zalvorli ishga qanchalik mas’uliyat bilan yondashishini ko`rsatadi. Bu ham o`ziga xos ibratdir.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:51

Bu kitob muallifi o`zining suyukli ustozi Ozod Sharafiddinovga xos iste’dodning kuchi va miqyosi jahon adabiyotshunoslari bilan bo`ylashadigan darajada ekanini ko`rsatadi. Ayni vaqtda bugun Ozod Sharafiddinovning eng yaxshi an’analarini davom ettirayotgan Umarali Normatov, Baxtiyor Nazarov, Naim Karimov, Ibrohim G`afurov va boshqa ko`pgina iste’dodli adabiyotshunoslar ijodiga muallif mehr bilan yondashadi, o`z tahlillarida ularning qadr-qimmatini yuqori ko`taradi. Shuning hammasi “Betakror o`zlik” deb atalgan kitob iste’dodshunoslik va zakovatparvarlik ruhi bilan sug`orilganini ko`rsatib turadi.
Xalq maqolida “Oqqan daryo yana oqadi” deb bejiz aytilmagan. Ozod Sharafiddinov kabi ulkan siymoni bergan adabiyotshunoslik fani va so`z san’ati kelajakda yana ulkan talantlarni tarbiyalab etishtirishi shubhasiz. Bu fikrni tasdiqlaydigan iste’dodlardan biri – “Betakror o`zlik”dek ajoyib kitob muallifi O`zbekiston Respublikasi Fan arbobi, professor Abdug`afur Rasulov deyish mumkin.

(Давоми навбатдаги саҳифада)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 00:52

* * *
Ustozni chin dildan qutlar ekanmiz, u kishiga atalgan dil so`zlarimiz she’riy satrlarga ulanib ketdi.

USTOZ ZIYOSI

Ziyoli ziyosin taratib yashar,
Ziyoni qiyoslab yuramiz nurga.
Tangri ziyosidan yaratgan uni
Ziyodan baxt berib Abdug`afurga!

Taqdir taqozosi – nihol kabi u,
Qarshida aylandi ulkan daraxtga.
O`n yilcha o`t kabi yongach yuragi,
Toshkentda erishdi beqiyos baxtga.

Adabiyot o`zi – insonshunoslik,
Insonsiz dunyoda bo`lmaydi ma’no.
Abdug`afur domla qalb dunyosini,
Ziyoga to`ldirdi obtobdek Ra’no!

"Ilmi g`aribani qo`msab" yurganlar,
Abdug`afur Rasul sabog`in olsin.
"Yangi zamon yangi qahramon"lari,
"Ardoqli adib"dek hayratga solsin.

Biling, "Tanqid, talqin, baholash" sirin,
"Olim va tarjimon" – misoli oftob.
O`sha "Iste’dod va e’tiqod" ramzi –
"Ozod Sharafiddin" eng mangu kitob!

Ziyodan munavvar bo`ladi bashar,
Ziyo ziynatidir inson asili.
Adab ilmin berar avlodlariga,
Abdug`afur domla – bilim Rasuli!

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 01:15

Shunaqangi sinchkovlik bilan o'qiydilar-ki... Axir o'zlari "Har bir o'quvchining fikri men uchun qimmatli",-deb yozganlar xabarlarining birida.

Asar yozish jarayonida badiiy to'qima degan narsa ham bor-ku. Hamma narsani jiddiy qabul qilaverasizlar-de...
Yaxshi hamki, uchinchi shaxs bor.

Азиз Нигорахон!
Самимий фикрларингиздан вужудим титраб, юрагим алланечук бўлиб кетди. Талабалик давримда ёдлаган "Учинчи одам" деган шеър ёдимга тушди:

Инсонлар бир-бирин юрса ардоқлаб,
Ўртада восита асли зиёда.
Ҳар икки одамни тургувчи боғлаб,
Учинчи Одам бор лекин дунёда.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Қўлларим кўксимда, бетинч, бетоқат,
Таъзимлар қилурман сенга ушбу дам.
У - менми, у - сенми, ким бўлма, фақат
Сенга инсоф берсин учинчи одам!
(Абдулла Орипов)

Сиз ҳар бир сатримиз замиридаги сеҳру жозибани теран англайсиз!

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 01:47

Нигорахон!
Сизга хат ёзаётганимда бирдан "Эррор" деган нарса чиқиб қолса, денг.
Битта ҳазил шеър пайдо бўлди:

Интернетда ишлаб турсам,
Тўсиқ бўлар гоҳо "эррор".
Масъуджонга ўхшаб сен ҳам,
Гапларимни қилма террор...

Бу форумдошимизга нима бўлган ўзи, а? Самимий хатлар ёздим, дўстликка, аҳлликка чорладим, яхши гап ёзиш қўлидан келмаса, жилла қуриса, тилини тийиб туришини илтимос қилдим. Нега мунча менга ёпишади? Нечун ҳақорат қилади? Агар уни мен ҳам "Иккиюзламачи!" деб ҳақорат қилсам, у қолиб Сиз дарҳол менга аёвсиз жарима соласиз...
Масъуджонга қитмирлик қилиш, ҳақоратлаш, камситиш, ўқувчиларни истаганича чалғитиш, сувни лойқалатиш, инсоннинг ҳамиятига тегиш мумкин-у, бу эркатой форумдошга чурқ этиб жавоб қайтариш мумкин бўлмаса?! Қани мантиқ, қани ҳақиқат?!
Унда салигина муомала маданияти бўлса, одамни бургадек чақавермаса, битта-яримта хатоимизни дўстона кўрсатиб борса, бошимизга кўтармаймизми!
Ватандан йироқда юрган инсон ватандошларини озроқ соғингани билиниб, мулойимгина муомала қилиб ёзса қанийди! (Шу гапларни ёзаётиб... йиғлаб юбордим...)
Кейин, энг уччига чиққан танқидчи ҳам энг ёмон кўрган ёзувчисига ҳар замонда битта тош отиб қўяди. Масъуджон иним бўлса Оққушнинг думига маҳкам осилиб қолган қорақушдан ҳам баттар чанг соляпти-ку... Форумда кўринишим биланоқ ҳамаёқни чангитиб-тўзитиб (ўзини ақлли кўрсатиб) мени талашга тушиб кетади.
Бирорта форумдошимиз ўртага тушишга юраги бетламаётганини ҳам тушунаман. Кеп-кеп шу ичиқорага тенг бўламанми, деса керак-да.
Бироқ, форумимизни кузатиб бораётган юзлаб зиёлилар билан суҳбатлашиб қолганда бу жанжалкаш укамизнинг устидан қийқириб-қийқириб кулишяпти. Ҳатто, бечорага раҳмим келиб кетади... Нима бўлганда ҳам бир оиладек - битта форум аъзосимиз...
Ўзи ёмон болага ўхшамайди. Озроқ ичиқоралиги ва ҳасадгўйлиги унга азоб беряпти, буни сезиб турибман. Бўлмаса, тузиккина қалами бор. "Шеърингни мазза қилиб ёзиб юрмайсанми, ука,- дейман унга хаёлан.- Ўзи Англиядек давлатга нима иш билан борган эдинг-у нималар қилиб юрибсан, қадрдоним..." Майли, бу самимий гапларимни у қандоқ қабул қилади, яна юрагининг ранггига боғлиқ (кўчма маънода!)...
Ҳозирча, унинг ҳақоратомуз оҳангда бўлса-да "энди ёзмайман" деган қабилдаги гапидан яйраб кетдим. Худди, босқинчиларнинг "энди уруш қилмаймиз, зулм ўтказган номард!" деб ортига қайтиб кетгандек туюлди! Барака топинг, Масъуджон! Лоақал бирор йил тинч қўйинг. Умуман гаплашмасак ҳам мингдан-минг рози эдим. Қани эди ушбу саҳифамизга лой чапламасангиз, чанг-тўзонга қолдирмасангиз, асабимни емирмасангиз, азиз мухлисларимизнинг энсасини қотирмасангиз.
Сизнинг менга ёмонлик қилмаслигингиз - жуда катта яхшилик қилиш билан тенгдир. Шу ондан эътиборан сўзингизда туриб бошқа жавоб ёзмасангиз умрбод дуо қилардим!
Мана, азиз Нигорахон, яна қулфи дилимни очиб юбордингиз. Масъуджон инимга дилимдаги самимий хайрлашув гапларимни айтиб олишга имкон яратганингиз учун ташаккур.
Бошқа дўстларим ҳам бирор йил жим туришса яхши бўларди. Туркумнинг асосий қисмини ёритиб олайлик. Кейин бемалол баҳслашаверамиз.
Барча дўстларимнинг жимгина кузатишларини тилаб қоламан.

Husen

01.07.2010, 09:39

Устоз менгина исёнкор шогирдчангизни кечиринг-у, энди жим туришнинг иложи йўқ! Каминага бир йил давомида сабоқ бергансиз, афту қиёфамни эслай оласизми-йўқми, билмадим. Аммо, мен сизни яхшигина эслаб қолганман! Бир гал сариқ матбуотда завқ-шавқ билан “ёзиб” юрган курсдош қизимизни мақтаб, “Замонамизнинг Агата Кристиси” деб баҳо берган эдингиз! Бу мақташ бутун ўқув йилида давом этди. Ваҳолангки, у қизнинг ёзганлари бир тийинга қиммат, маънавиятга путур етказувчи алламбалолардан бошқа нарса эмас эди. Сўзимнинг исботи учун биттагина ҳикоясининг мазмунини айтаман: “Қиз” чимилдиқда куёвни “лох” қилиш учун ёнида пенцилин шишачада қон олиб киради! Мана сизга ўзбек қизининг ёзаётган “ижод”и!!! Кимлигини сўраманг, айтмайман! Яхшиямки, унинг ижоди гулламади, ҳозир уй бекаси бўлиб юрибди.
Муаммо шундаки, сиз 80 нафарлик аудитория қаршисида барчага уни ўрнак қилиб, мақтаган кезларда талабаларнинг сизга нисбатан ҳурматига ўзингиз билмаган тарзда дарз тушириб қўйган эдингиз! Тўғри, сиз ўша қизни руҳлантирмоқчи, ижодга даъват қилишдек олий мақсадни кўзлаганингиз аниқ! Аммо, курсда негадир назарингизга тушмаган, ҳақиқий ижод билан шуғулланаётганлар ҳам бор эди-ку ўшанда...
Хуллас, сиз ҳақингизда эндигина 2 курсда ўқиётган бошқа курсдошларим қатори “Оқни қорадан ажрата олмас эканлар” деган хулоса пайдо бўлган эди. Аммо, орадан йиллар ўтиб, форум орқали сизни кузатар эканман, тағин ушбу мулоҳазаларим ҳақ бўлиб чиқдимикан деган хавотирдаман.

Husen

01.07.2010, 09:48

Дунёдаги энг катта фожеа “Одам ўз-ўзини алдашидир!”
Мен шахсан ўзимга ўзим зўр ҳикоянависман деб баҳо беришим, ўзимни шунга ишонтириб умр бўйи яшашим, салгина эътироз қилганларга қарата “Мевали дарахатга тош отяпсизлар-да!” деб мағрурланишим мумкин! Аммо, бундан кимга наф? Турган-битгани ўзимга зарар эмасми?
Ҳаётда бунга жонли мисоллар кўп кўрганман. Мўъжазгина нашриётда ишлар эканман, қўлимга исми Ф билан бошланадиган самарқандлик отахон шоирнинг қўлёзмалари келиб тушди. Варақлар эканман, бир тийинга қиммат “Истиқлолим яшнасин!” “Ғаллакаорларга раҳмат!”, Юртим чаман, мен чечак!” каби болаларча ёзилган шеърлар... Нашриётдаги акаларимиз бир амаллаб шеърларни қалингина китоб қилиб чиқаришди ҳам.Уларга нима, буюртма бажарилса бўлди-да! Отахон шоирнинг ўғиллари фарзандлик бурчи деб билим китобнинг молиявий томонини зиммаларига олишди.
Гап бунда эмас, қўлёзмани варақлар эканман, айрим шеърларнинг остига қолдирилган изоҳлар кўпроқ таажжубга солар эди. Изоҳлар тахминан қуйидаги мазмунда:

“Ушбу шеърни ёзиб бўлар эканман, бирданига юрагим санчди! Кўз олдим қоронғулашди. Тепамда оилам гирён бўла бошлади. Тез ёрдам келди. Мен дунёни тарк этаман, шекилли!”

“Мадорим йўқ, силлам қуриган. Қон босимим тушиб кетибди... Шунга қарамай ушбу шеърни ёздим”

Шоирнинг салкам 2 йил давом битикларига қолдириб келган бу тарздаги изоҳларида пинҳона даъвони сезяпсизми? У “қийналса-да, касал бўлса-да, ўлим тўшагида бўлса-да, барибир ижоддан тўхтамади” деган мақтовдан умидвор!
Отахон дунёдан ўтди, охирати обод бўлсин.

Аммо, умрини совурган бетайин умиди амалга ошдими? Менимча, йўқ! Бугун уни бирон жойда эслашганини, шеърларини ўқишганини билмайман. Ҳа-я, анави атиги 500 нусхада чиққан қалингина китоб ҳам қариндош-уруғлардан ортмаган бўлса керак! Демоқчи бўлганим, ўз-ўзини алдаб у нимага эришди!

Устоз, ёзганларингиз орасида шундай гаплар бор:

Бироқ, форумимизни кузатиб бораётган юзлаб зиёлилар билан суҳбатлашиб қолганда бу жанжалкаш укамизнинг устидан қийқириб-қийқириб кулишяпти.
Афсуски, форум бунақа мавҳум гапларни кўтара олмайди! Техник маълумотларга кўра, ушбу мавзу очилганидан бери, атиги 2300 маротаба кириб кўрилган. Унга 177 та мулоҳаза қолдирилганини инобатга олсак, мана шу 2300 танинг камида 1000 таси ўзингизнинг улушингизга тўғри келади. Қолганлари эса бу ерда қатнашаётган саноқли дўстларимизнинг улуши! Қолаверса, темани айни пайтда кузатиб турганлар сони ҳам форум саҳифасинигн энг пастки қисмида рақамларда қуйидаги тарзда кўриниб туради:

Здесь присутствуют: 1 (пользователей: 1 , гостей: 0)Бу ердаги рақамларнинг 100 тугул 20 га чиққанини ҳам кўрганим йўқ. Ҳеч қанақа зиёли-пиёли кириб бу ерни қўиётгани йўқ! Ўқиб кулган бўлса. у ҳолда у зиёли эмас, шунчаки оқ-қорани ажратолмайдиган кимса бўлиши мумкин. Шундай экан, сиз ҳам бизни эмас, аввало ўзингизни алдаманг!!!

Husen

01.07.2010, 09:58

Бошқа дўстларим ҳам бирор йил жим туришса яхши бўларди.
Барча дўстларимнинг жимгина кузатишларини тилаб қоламан.
Бу ерда фақат мен гапираман демоқчисиз-да! Оҳ-ҳо, журналист ёшларга эркин ижод қилиш тамойилларини ўргатаётган устознинг гапими шу! Кечирасизу, бу ер сизга, муштарий учун қизиқми-йўқми нима тўғри келса ёзиб кетаверадиган газета эмас!
Қўпол бўлса-да, бир марта ҳайдалиб, яна қайтганингизни эсга олинг! Ўшанда форумдан “бадарға” қилинганизда, сиздан кўра биз шогирдлар ҳам роса изза бўлган эдик.

Ҳурматли форумдошлар!
Бизнинг фикримиз, мулоҳазамиз қизиқ эмас экан, Устознинг ёзганларига жавоб қайтаргандан нима наф? Шу сабаб, вақтингизни ҳам, эътиборингизни ҳам совурмаслигингизни таклиф қиламан!

Husen

01.07.2010, 10:09

Устоз, юқоридаги мулоҳазаларимда эътибор берсангиз, мен сизнинг ижодингиз хусусида умуман муносабат билдирмадим.
"Уни яхши ёзибсиз, буниси сал бундайроқ чиқибди" деган гапларни атайлаб айтмадим.
Яна қайтараман, мен ижодингиз, ёзганларингиз ҳақида бир оғиз ҳам чурқ этмадим! Шу сабаб мени ҳам ижодингизга "тош отаётганлар" ёки "қорақушлар" сафига киритманг, илтимос!
Қолаверса, мен умримда чет элга чиқмаганман! Шу боис ҳориж таъсирида онгим ҳам "заҳарланмаган"! Тошкентгинада, сиз билан битта ҳаводан нафас олиб туриб, ёздим буларни...

Ҳурмат билан...

Bekmirzo

01.07.2010, 10:23

...
Бирорта форумдошимиз ўртага тушишга юраги бетламаётганини ҳам тушунаман. Кеп-кеп шу ичиқорага тенг бўламанми, деса керак-да.
...
Ana xoloooos... Domlaning ushbu chorlovini uning sobiq talabasi qabul qildi va o'rtaga tushdi. Husenning yozganlarini o'qigach, To'lqin domlaning ichi oqarib ketsa, ajab emas...

OmoN

01.07.2010, 11:00

Ўзи ёмон болага ўхшамайди.Бу гапингизга қўшиламан.
Озроқ ичиқоралиги ва ҳасадгўйлиги унга азоб беряпти, буни сезиб турибман.
Вой бечора Масъуд... Балки Лондонга қора ичини даволатишга боргандир :)
Бўлмаса, тузиккина қалами бор.
Бунисигаям қўшиламан.
"Шеърингни мазза қилиб ёзиб юрмайсанми, ука,- дейман унга хаёлан.
Шундоғам у шеърларини мазза қилиб ёзса керак. Синфдошлар ҳақида ёзган шеърини ўқидингизми? Менда хатто мп3 варианти ҳам бор. Форумга қўйворардим-у муаллиф ўзи ҳеч кимга бермасликни илтимос қилган. А так келишиб қолсак сотишим мумкин :) Масъуд, кейин бўлишамиз. Мендан яхши продюсер чиқса керак
Барча дўстларимнинг жимгина кузатишларини тилаб қоламан.
Бошқа дўстларим ҳам бирор йил жим туришса яхши бўларди.
Домлажон, жоооооооооон домлажон.... Форум - оммавий фикр алмашиладиган майдон. Форум фикрлар алмашиладиган, баҳслашадиган жой. Бир киши гапириб қолганлари индамай тинглаб/чапак чалиб ўтириладиган КПССнинг съезди эмас.

Anvar Atakhanov

01.07.2010, 13:48

Барча дўстларимнинг жимгина кузатишларини тилаб қоламан.
Бошқа дўстларим ҳам бирор йил жим туришса яхши бўларди.
Domla, yahshisi birorta saytda blog ochsangiz yahshi bo'lardi. "xabar qoldirish"ni o'chirib qo'yardingiz. Shundan so'ng mazza qilib xoxlaganingizni yozib o'zingizning yozganlaringizga o'zingiz xursand bo'lib yuraverardingiz. Bu esa-forum. Forumda kiritilgan mavzularni muhokama qilinadi. Sizga yoqadimi, yo'qmi haqiqat shu.

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 14:35

Форум фикрлар алмашиладиган, баҳслашадиган жой.

Фикр алмашилса жон дердим, Маъуджоннинг "иккиюзламачи"ликка ўхшаш ҳақоратидан қаттиқ ранжияпман. Умид қиламакни, энди бу гал дунё кўраётган дўстимиз ортиқча маданиятсизлик қилмайди, сўзида туриб, бошқа жиғимга тегмайди! Туркум поёнига етгач, керак бўлса, бир чўқим ош устида баҳслашишга таклиф этяпман! Гап фақат ошда эмас, бир-биримизни ранжитмасдан дўстона баҳслашсак, демоқчиман. Фақат, Масъуджон бу борада режасини ортиғи билан бажариб бўлди! Унга шахсий ижодида омад тилаб қоламан.

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 14:47

Ўшанда форумдан “бадарға” қилинганизда, сиздан кўра биз шогирдлар ҳам роса изза бўлган эдик.

Шу сабаб мени ҳам ижодингизга "тош отаётганлар" ёки "қорақушлар" сафига киритманг, илтимос!

Сизнинг қанақа сафда эканингиздан мутлақо бехабарман, Ҳусенжон. Нега жиғибийрон бўлаётганингизни тушунмадим. Сиз хаёлимга ҳам келмабсиз, бунақа тош отишингизни умуман кутмовдим...
Бир гал қузғунлар ғолиб келиб, "бадарға" бўлган бўлсам, бунинг учун сиз асло ҳижолат чекманг. Фақат, ўзингизни масхара қилиб, домлангизга бунақа тош отмасангиз бўлди, жигарим...

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 14:56

Ваҳолангки, у қизнинг ёзганлари бир тийинга қиммат, маънавиятга путур етказувчи алламбалолардан бошқа нарса эмас эди.

Ҳусенжон, бу қадар пасткашликка борманг! У қай даражада ижод қилишидан қатъи назар қаламкаш қизга нисбатан айтган гапингиз бир кун ўзингизга қайтади... Ҳеч нарса жавобсиз қолмаскан. Ўша Дилором Абдуллаева деган ёш ёзувчи қизимиздан ҳали умидимиз катта биз устозларнинг!
Яхши-ёмонми, қўлимдан келганча сабоқ берганман ва сиздан юз чандон қалами ўткир шогирдларим етишиб чиқатёганидан ўзимни бахтиёр ҳис этаман.
Сизни мутлақо тушунмай қолдим... афсус... тия олсангиз тилингизни тийинг.
Бир палакдан ҳар хил қовун чиқар экан-да, дия тилини тишлаган ота-оналар каби сизга мураббийлик қилганимдан оҳ уриб юбордим...
Эҳ, аттанг, аттанг...

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 15:11

Азиз форумдошлар!
Нега яна ижодхонамизни "жанг майдони"га айлантиришга ҳаракат қиляпсизлар? Мен ҳеч кимнинг дилини сиёҳ қилмоқчи эмасман, қилмайман ҳам! Марҳамат, дўстона фикрларингизни билдириб борсангиз бош устига-ку! Шу мақсадда туркумимизни тақдим этяпман-ку!
Нега ранжиганимни сезиб турибсизлар, Оққушим ҳавога кўтарилгани ҳамоно Масъуднинг қора қуши жанг солаётганидан чарчаб кетдим. Масъуд тушунган инсон бўлади, деган умиддаман. Унинг шунча лой чаплагани етади. Энди ундан жим туришини илтимос қилдим. Менимча, у тўғри қабул қилди. Иттифоқо, яна лой чапласа, энди уни ўқимайман... Туркум поёнига етгач, худо хоҳласа, биринчи бўлиб ўзим қўл чўзаман, яраш-яраш қиламиз. Марҳамат, кейин умумий фикрини айтсин, муҳокама қиламиз. Бундан фақат мамнун бўламан.
Бекмирзо ҳам энди қитмирлик қилмайди, деган умиддаман. Баъзи оқилона фикрларини самимий қабул қиляпман. Фақат, муаллиф шаънига тегмаса бас.
Кейин, номини айтишга тилим келмаяпти, янги форумдошнинг ўзи кўчасини супуриб турсину, бунақа бачканалик қилмай турса бўлгани.
Омонжон - ҳамишаги, ҳамма билган омон! Омон бўлгур фақат ҳисоб-китоб қилавермай, дилтортар пародияларини ёзиб турса боши омон бўлсин, деймиз!
Барчангизнинг самимий фикрларингизни кутиб қолувчи ва чин дилдан севувчи форумдошингиз Тўлқин Эшбек.

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 15:17

JUS

01.07.2010, 15:19

Маъуджоннинг "иккиюзламачи"ликка ўхшаш
Ўша Дилором Абдуллаева
Мавзу номини "Гап ҳақида гаплар" деб номлагандан кўра "Гап йўқлигидаги гап ёҳуд ғийбатчилик" деб ўзгартирган маъқулроқмикин. :) Умуман олганда бунақа мавзуни таг-туги билан йўқотиб юбориш керак :(

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 15:27

Forumda kiritilgan mavzularni muhokama qilinadi.

Муҳокама билан ҳақоратнинг фарқини билиб ёзсангиз бош устига! Марҳамат, кузатиб боринг, самимий фикрларингизни жон деб кутиб қоламан.

xoxlaganingizni yozib o'zingizning yozganlaringizga o'zingiz xursand bo'lib yuraverardingiz.

Қаранг, шу ҳам гапми? Қанийди, сиз ҳам бирор ижодий нарса ёзсангиз-у, дўстона муҳокама қилсак! Ёзган одамга бунақа таъна қилиш сизга ярашмайди.
Умуман, сиз ва қизишиб кетган баъзи форумдошларимиз мени тўғри тушунмабсизлар. Мен ҳеч кимнинг йўлини тўсмайман. Билъакс, дўстона фикр кутаман! Фикр айтиш ўрнига дилозорлик қилган форумдошимиз билангина хайрлашиш истагини билдирдим холос.
Умид қиламанки, бу ёғига Гапларимиз самимият салтанатига айланиб кетади!
Эзгу фикрларингизни кутиб қоламан.

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 15:31

мавзуни таг-туги билан йўқотиб юбориш керак

Ўтмишда ҳам кўп буюк маънавий неъматларни йўқотишга худди шу тариқа ҳаракатлар қилинган...
Биз йўқотиш эмас, яратиш йўлидан борамиз!
Мақсадимиз, муносиб маънавий хазина яратишдир!

Husen

01.07.2010, 15:36

Ҳусен хатосини бир кун англаб, узр сўраганида... кейин...

Узр... мени ёзганларимни бутунлай бошқача тушунибсиз! Ижодингизга барака, ҳамиша омон бўлинг!

Биттаси "устозинг сендан ўргансин" деб боламнинг онгини заҳарлаб қўйган бўлса, ёш авлодда не гуноҳ... кечиринглар...

Яқингинада факультетга бордим, курсдошларнинг 5 йиллик учрашуви бўлди. Афсуски, сиз ўша куни йўқ экансиз... Форум ҳақида, сиз билан бўлиб ўтаётган баҳслар ҳақида учрашувда курсдошларга, ёш талабаларга айтиб бердим. Шу кунларда уларни йиғиб, форумга олиб кирсамми деб турибман! Қани бу ердаги баҳсларга улар қандоқ баҳо беришаркин?!
Айтганча, мен ҳам энди сизга жавоб ёзмасликка қарор қилдим! Яна бир карра ижодингизга барака, ўзингизга саломатлик тилаб қоламан, Устоз!

JUS

01.07.2010, 15:40

Ўтмишда ҳам кўп буюк маънавий неъматларни йўқотишга худди шу тариқа ҳаракатлар қилинган...
Сизнинг юқоридаги "У унақа, бу бунақа", "Йиғлавордим, бу ёғини ёзолмайман", "Ичи қоралар, қузғунлар" номли "чиройли" жумлаларингизни маънавий неъмат деб ҳисобласангиз, худди шу усулда китоб ҳам чиқаринг, зора талабаларингизни маънавияти тобора ўсса. :)
Мақсадимиз, муносиб маънавий хазина яратишдир!
Маънавий хазинангиз менинг мафкурамни бузаркан, узр!

Husen

01.07.2010, 15:49

:KidRock_06: плиззз!!!

Bekmirzo

01.07.2010, 17:00

uning sobiq talabasi

Хато қилган боламни кечиринглар... Унинг учун мен кечирим сўрайман... Устози у ёқда турсин, ўзидан катта бирор инсонга нисбатан ҳурматсизлик, юзгачопарлик, беадаблик қилса, ўзимни айбдор ҳисоблайман...
Биттаси "устозинг сендан ўргансин" деб боламнинг онгини заҳарлаб қўйган бўлса, ёш авлодда не гуноҳ... кечиринглар...
Ҳусен хатосини бир кун англаб, узр сўраганида... кейин... (у ёғини ёзишга юрагим дош бермади...)Domla,
siz nima uchun Husenni nomidan uzr so'rayapsiz? Keling, ma'qul topsangiz, quyidagi fikrimni o'qib ko'ring.

Husen yuqorida hech qanaqa ayb ish qilmadi-ki, izidan uzr so'rashi shart bo'lsa. U oddiy bir dorumdosh sifatida forumda bo'layotgan gaplarga munosabat bildirdi. Sizni - o'z ustozini - tanqid qilib chiqqani sizga og'ir botgani uchungina, undan bunaqa fikr kutmaganligingiz uchungina Husenni yuzgachoparlik, beadablikda ayblayapsiz. Va katta xato qilyapsiz...
Husen sizga ko'zgu vazifasini o'tadi, o'z nazdingizda to'g'ri hisoblagan barcha gaplaringiz-u ishlaringizning hammasi ham to'g'ri emasligiga va bo'lmasligiga ishora qilyapti.
Agar Husen sizga qo'shilib Masudbekni tanqid qilganida, uni balkim olqishlagan bo'lardingiz.
Bunaqa shogird bilan siz domla sifatida faxrlansangiz arziydi. Qani edi yurtimizda shunaqangi MUSTAQIL FIKRLAY OLADIGAN va o'z fikrlarini andisha pardalarini yulqib, ayovsiz tarzda bayon etadigan yoshlar ko'paysa...
Afsuski, To'lqin domla, sizga tengdosh va sizdan kattalar barchasi bugungi yoshlarimizni mute' ko'rishni istaysizlar... Mustaqil fikrlash natijasida sizga ma'qul kelmaydigan fikr bildirishsa, ularni hurmatsizlik, yuzgachoparlikda ayblaysizlar...
Ustoz degani bexato bo'ladi, uni tanqid qilish mumkin emas, degan qoida yo'q, bo'lgani ham o'zini oqlamaydi. Siz esa hadeb shu safsatani haqiqat sifatida isbotlashga harakat qilasiz... Behudaga...

Siz bitta haqiqatni tushunishni hech istamayapsiz... Bu forum monolog pulti emas, balki bahslar maydoni. Ichida tanqidi ham bo'ladi, maqtovi ham. Internetda forum degan narsa vujudga kelganidan beri shunaqa bo'lib kelgan. Bu narsani ming istagan taqdiringizda ham, o'zgartira olmaysiz. (Faqat bittagina yo'li bor, boshqalarning fikrlari post qilinishiga yo'l qo'ymasdan mavzu yuritish, faqat qanaqaligini aytmayman.)

Ulugbeck

01.07.2010, 19:34

Мана, жимгина ўтирибмиз. :)))
Ҳамма дапийсаям ман дапиймайман :)
Бошқа дўстларим ҳам бирор йил жим туришса яхши бўларди. Туркумнинг асосий қисмини ёритиб олайлик. Кейин бемалол баҳслашаверамиз.
Барча дўстларимнинг жимгина кузатишларини тилаб қоламан.

Ҳусен хатосини бир кун англаб, узр сўраганида..
Дўст ачитиб гапиради...
Гапни гапир уққанга...
.... деган экан машойихлар.

Ҳалиги, кимда бронжилет бор, бериб туринглар, Ҳусенда бор деб эшитдим. Ҳусен Масъуддан олган экан. Масъудга Бекмирзо прокатга берганмиш. :))

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 22:06

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Taniqli adib Mahmud Sattorning 1994 yil “Fan” nashriyotida chop etilgan “O`zbekning gapi qiziq” risolasida Gap mavzuiga alohida e’tibor qaratiladi. “Gap barcha iboralarning onasi”,– deb yozadi muallif. Ba’zi gaplarimiz ustida ozmi-ko`p tadqiqot olib borgan muallif to`plamining “Gapni gapir uqqanga” bo`limida “Gap bor”, “Gap tashidi”, “Gap eshitdi”, “Gap o`tdi” kabi qator xalqona gap-iboralarga sharh, izoh beradi.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 22:10

талабаларингизни маънавияти

Илтимос, талабаларимга бу тариқа тил теккизмасангиз...

"Ичи қоралар, қузғунлар" номли "чиройли" жумлаларингизни маънавий неъмат деб ҳисобласангиз

Узуқ-юлуқ ўқибсиз-да. Тушуниб-тушунмай мавзуга бошқача ёндашибсиз. Майли, у ёғи виждонингизга ҳавола...
мафкурамни бузаркан

Балки бузилган мафкурангизни тузатишга ёрам берар!
Буни вақт кўрсатади!

Жасурбек! Сизни анча зиёли одам деб биламан. Зиёлиларга хос маданиятли муомала қилишингизни истардим.

Tulqin Eshbekov

01.07.2010, 22:41

ХАТО

Қизиқ, баъзилар аввало хато гапириб қўйгач, “хато гапирибман, узр” деб хатосини тан олиш ва уни тузатиш ўрнига, “сиз мен тушунмадингиз” деб баттар хато қилишади-я…

ХАТО ГАП
У хаспўшлаб хатосин,
Яна хато гап айтди.
Суҳбатдоши сезганди,
Бу гапидан ҳам қайтди...

Anvar Atakhanov

01.07.2010, 22:59

Узуқ-юлуқ ўқибсиз-да. Тушуниб-тушунмай мавзуга бошқача ёндашибсиз.

Қизиқ, баъзилар аввало хато гапириб қўйгач, “хато гапирибман, узр” деб хатосини тан олиш ва уни тузатиш ўрнига, “сиз мен тушунмадингиз” деб баттар хато қилишади-я…
No comment!!!

Tulqin Eshbekov

02.07.2010, 07:11

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Jurnalistikani gap-so`zlarsiz tasavvur etib bo`lmaydi. Gap-so`zlar o`z o`rnida qo`llanilmasligi ijod sohasida fojea hisoblanadi. Ba’zan shunday tanqidiy gaplar quloqqa chalinadi: “gazetada oldi-qochdi gaplar, g`aliz jumlalar, teleko`rsatuv va radioeshittirishlarda quruq yo beo`xshov gaplar, internetda ishonchsiz gaplar g`ashga tegmoqda” va hokazo... Demak, jurnalistlar, qalam tebratishga bel bog`laganlar o`z ustimizda juda ko`p ishlashimiz zarur. So`z, gap, jumla ustida ijodiy ishlash borasida ustoz Abdulla Qahhor maktabidan saboq olib, har bir jumlani kerak bo`lsa 40-50 martalab qayta-qayta ko`chirib, ijodiy ichlashga o`rganish maqsadga muvofiqdir. Toki, o`quvchi biror gapingizni o`qib, ensasi qotmasin. Tilimiz sofligi va mazmun-mohiyati uchun barchamiz birdek mas’ul.

(Davomi bor)

Nigora Umarova

02.07.2010, 10:31

Нигорахон!
Сизга хат ёзаётганимда бирдан "Эррор" деган нарса чиқиб қолса, денг.
Битта ҳазил шеър пайдо бўлди:

Интернетда ишлаб турсам,
Тўсиқ бўлар гоҳо "эррор".
Масъуджонга ўхшаб сен ҳам,
Гапларимни қилма террор...

Бу форумдошимизга нима бўлган ўзи, а? Самимий хатлар ёздим, дўстликка, аҳлликка чорладим, яхши гап ёзиш қўлидан келмаса, жилла қуриса, тилини тийиб туришини илтимос қилдим. Нега мунча менга ёпишади? Нечун ҳақорат қилади? Агар уни мен ҳам "Иккиюзламачи!" деб ҳақорат қилсам, у қолиб Сиз дарҳол менга аёвсиз жарима соласиз...
Масъуджонга қитмирлик қилиш, ҳақоратлаш, камситиш, ўқувчиларни истаганича чалғитиш, сувни лойқалатиш, инсоннинг ҳамиятига тегиш мумкин-у, бу эркатой форумдошга чурқ этиб жавоб қайтариш мумкин бўлмаса?! Қани мантиқ, қани ҳақиқат?!
Унда салигина муомала маданияти бўлса, одамни бургадек чақавермаса, битта-яримта хатоимизни дўстона кўрсатиб борса, бошимизга кўтармаймизми!
Ватандан йироқда юрган инсон ватандошларини озроқ соғингани билиниб, мулойимгина муомала қилиб ёзса қанийди! (Шу гапларни ёзаётиб... йиғлаб юбордим...)
Кейин, энг уччига чиққан танқидчи ҳам энг ёмон кўрган ёзувчисига ҳар замонда битта тош отиб қўяди. Масъуджон иним бўлса
Оққушнинг думига маҳкам осилиб қолган қорақушдан ҳам баттар чанг соляпти-ку... Форумда кўринишим биланоқ ҳамаёқни чангитиб-тўзитиб (ўзини ақлли кўрсатиб) мени талашга тушиб кетади.
Бирорта форумдошимиз ўртага тушишга юраги бетламаётганини ҳам тушунаман. Кеп-кеп шу ичиқорага тенг бўламанми, деса керак-да.
Бироқ, форумимизни кузатиб бораётган юзлаб зиёлилар билан суҳбатлашиб қолганда бу жанжалкаш укамизнинг устидан қийқириб-қийқириб кулишяпти. Ҳатто, бечорага раҳмим келиб кетади... Нима бўлганда ҳам бир оиладек - битта форум аъзосимиз...
Ўзи ёмон болага ўхшамайди. Озроқ ичиқоралиги ва ҳасадгўйлиги унга азоб беряпти, буни сезиб турибман. Бўлмаса, тузиккина қалами бор. "Шеърингни мазза қилиб ёзиб юрмайсанми, ука,- дейман унга хаёлан.- Ўзи Англиядек давлатга нима иш билан борган эдинг-у нималар қилиб юрибсан, қадрдоним..." Майли, бу самимий гапларимни у қандоқ қабул қилади, яна юрагининг ранггига боғлиқ (кўчма маънода!)...
Ҳозирча, унинг ҳақоратомуз оҳангда бўлса-да "энди ёзмайман" деган қабилдаги гапидан яйраб кетдим. Худди, босқинчиларнинг "энди уруш қилмаймиз, зулм ўтказган номард!" деб ортига қайтиб кетгандек туюлди! Барака топинг, Масъуджон! Лоақал бирор йил тинч қўйинг. Умуман гаплашмасак ҳам мингдан-минг рози эдим. Қани эди ушбу саҳифамизга лой чапламасангиз, чанг-тўзонга қолдирмасангиз, асабимни емирмасангиз, азиз мухлисларимизнинг энсасини қотирмасангиз.
Сизнинг менга ёмонлик қилмаслигингиз - жуда катта яхшилик қилиш билан тенгдир. Шу ондан эътиборан сўзингизда туриб бошқа жавоб ёзмасангиз умрбод дуо қилардим!
Мана, азиз Нигорахон, яна қулфи дилимни очиб юбордингиз. Масъуджон инимга дилимдаги самимий хайрлашув гапларимни айтиб олишга имкон яратганингиз учун ташаккур.
Бошқа дўстларим ҳам бирор йил жим туришса яхши бўларди. Туркумнинг асосий қисмини ёритиб олайлик. Кейин бемалол баҳслашаверамиз.
Барча дўстларимнинг жимгина кузатишларини тилаб қоламан.

Домла, қулфи дилингизни очиш учун калит топиб берганимдан хурсандмасман.
Ичингизда Масъудбекка исбатан шунча гап бор экан, уни шахсий хабар орқали билдирсангиз яхши бўларди. Ушбу хабарга ҳам жарима берар эдим-ку, бироқ... бироқ яна жарима берсам таътилга чиқиб кетасиз-де... Охирини ўйладим.
Форум жанг майдони эмас. Муросаи мадора дейдилар. Ёки бир ой таътил берайми?!..

Муҳтарам форумдошлар!
Агар ушбу мавзуда яна муносабатлар ҳал қилинадиган бўлса, хабар эгаси жазоланади, мавзу эса ёпилади.
Самимият билан Н.У

Tulqin Eshbekov

04.07.2010, 07:15

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Fidoyi munaqqidlarning asl maqsadi oldi-qochdi, quruq va ishonchsiz gaplarga, mantiqsiz, g`aliz jumlalarga yo`l qo`ymaslikdir. Ular so`zni isrof qilmaslikka da’vat etadilar. Shunga qaramay ba’zi gaplar yana safsataga aylanayotgani tashvishli hol. Ayniqsa, ish boshqaruvchilar, mutasaddilar har bir gapini ilm va qonun tarozisida o`lchab gapirsalar nur ustiga a’lo nur bo`lur edi.

(Davomi bor)

Bekmirzo

05.07.2010, 10:10

"Вечерный Ташкент" gazetasida quyidagi latifani o'qib qoldim. To'lqin domlaning shu forumdagi mavzulari esimga tushib ketdi... (Domla, xafa bo'lmaysiz endi!)

- Рецензия на мою книгу - сплошная ложь.
- Было бы хуже, если бы рецензент написал правду.

:)

Tulqin Eshbekov

09.07.2010, 22:16

хурсандмасман.

Энди хурсанд бўлаверинг, ишлар шу қадар кўпайиб кетдики, "Гап"га вақт етишмаяпти...:187:
Қолганини кейин кўрамиз.

esimga tushib ketdi...

Беўхшов гапларингизни ўқибоқ сизбоп ўнлаб масаллар, латифалар ёдимга тушди-ю хафа қилиб қўймайин, деб индамадим...:buba:

Tulqin Eshbekov

09.07.2010, 22:46

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Bu “tarozi”ni esa inglizcha – Pablik rileyshnz (PR, piar), ya’ni, jamoatchilik bilan aloqalar degan dunyoviy fan zamiridan ham topish mumkin. Tashkilotlar bilan jamoatchilik o`rtasida uzviy ravishda yo`lga qo`yiladigan ikki tomonlama muloqot, bahs-munozara, fikr-mulohaza, gap-so`zlar zamiridan ko`p ma’no topasiz. Fikr ikki tomonlama aytilishi va tinglanishi PRda yuksak baholanadi.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

09.07.2010, 22:50

яна муносабатлар ҳал қилинадиган бўлса

Энди ҳеч қанақа муносабатлар ҳал қилинмайди!
Имкон топганда дўстона гурунг давом этаверади, Карвон ўтаверади, Оққуш мағрур қанот қоқаверади!

Tulqin Eshbekov

10.07.2010, 01:18

“ЖАВОБ”
Ҳажвия

Учқун Бўронович кўчага отланган маҳал хотини зорланди:
– Кун бўйи сўрайвериб одамни хуноб қилиб юборишади. Жилла қуриса, қўлидаги рақамини айтинг, деб қисташгани қисташган... Энди қўл телефони олмасангиз бўлмайди чоғи...
– Кейин нима бўлишини биласанми?– Зардалироқ оҳангда чиқди эрининг овози.– Бўлар-бўлмасга чақиравериб, бемалол ишлашга қўйишмайди. Икки-уч жойда ишлашдан ташқари қанча таҳририят билан “Меҳнат шартномаси” тузиб қўйганимни биласан-ку...
– Хўп, бугун сўраганларга нима дейин?
– Факультетдан сўрасалар, бошқармадан чақириб қолишди, дегин, хўпми?
Хотини, тўхтанг, дея ичкаридан дафтар билан қалам олиб чиқди-да бош ирғади:
– Ёзиб қўймасам, адашиб кетяпман. Хўш, бошқармадан сўраб қолишса?
– Вазирликдаман.
– Вазирликдан сўрашса?
– Халқаро анжуманга таклиф қилишганди, де.
– Бу ердан ҳам топа олмаяпмиз, деб қолишса-чи?
– Таҳририятдаман.
– Қайси бирида?
– Журналлар жойлашган соатли бинода.
– Бу ерда йўқ экан, дейишса?
– Газеталар корпусида, де.
– Бу ёқларни ҳам қараб чиқдик, дейишса-чи?
– Китоб нашриётидаман.
– Нашриётдан ҳам тополмадик, дейишса?
– Ижодий уюшмадаман.
– Уюшмадан сўрашса?
– Миллий матбуот марказида.
– Марказда ҳам қораси кўринмаяпти, дейишса?
– Интернет-клубида.
– Интернет орқали ҳам тополмаяпмиз, дейишса-чи?
– Ахборот хизматидаман.
– У ердан ҳар куни камида тўрт-беш марта сўрашади,– деди хотинининг қути учиб.– Бугун нима дейин?
– Тоби қочиб қолди, шифохонага кетди, де.– Сўнгги гапни айтганда Учқун Бўронович ўзига-ўзи ғўлдираб қўйди.– Худо кўрсатмасин...
– Қайси шифохонада эканини айтинг, кўргани борамиз, дейишса?
– Дўхтирлар тузата олмаганди, ноилож табибга кетган, деявер.
– Табиб оғайнингиз сўраб қолса-чи?– Афти бужмайди ожизанинг.– У ҳам сўрагани сўраган...
– Ўзи сизга қўнғироқ қилар экан, де.– Учқун Бўронович ўзининг гапига ўзи кулиб қўйди.– Ҳаёт деганлари театр саҳнасининг ўзгинаси. Қара, ҳозирги ҳолатим худди Эргаш Каримовнинг интермедиясига ўхшаб кетяпти-я! Унга ўртоқлари “сен билан кеча кутубхонада эдик”, “иккимиз фалончини кўргани боргандик” деган қабилда ҳадеб тўқиб-бичавергач, ахийри у “мен бу ерда ҳам йўқман!” деб қичқириб юборади, ҳи-ҳи-ҳи…
Эри атай кулдириш учун айтган бу гапга ожиза ҳатто тишининг оқини ҳам кўрсатмади. Аксинча, рангги-қути ўчганча дилидагини тилига чиқарди:
– Хўп, қаерга боришингизни лоақал ўзим билсам бўладими?
– Мутлақо!
– Нега?– Қошлари чимирилди уй бекасининг.– Мендан нега яширасиз?
– Гаплашганда оғзингдан лоп этиб чиқиб кетишидан қўрқаман,– деганча ўзи лип этиб остонага чиққан уддабурон эрининг қолган гаплари “шеърий” усулда бўлди:
Мен оқимга қараб оқсам бўлдими!
Болажонларга ҳам ёқсам бўлдими!
Бўйнингга маржонлар тақсам бўлдими!
Ҳеч кимдан кам қилмай боқсам бўлдими!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
У шунақа қофиясини келтириб яна бирор сатр айтганча учқундек учиб кетди...
Сочига қиров қўниб ҳам қуюлмаган эрининг сўнгги сатрларидан дув қизарган хотини бугунги жавоблар рўйхатига қайта-қайта кўз югуртираркан, ўша қўнғироқ қиладиганларнинг ҳолини ўзича тасаввур қилганча қаҳ-қаҳ отиб юборди.

Tulqin Eshbekov

10.07.2010, 01:19

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Bu dunyoviy fanni nazariy jihatdan tadqiq etib, amalda keng qo`llagan davlatlar taraqqiyot bobida yuksalib bormoqda. PRni, jamoatchilik fikrini tan olmagan sobiq mustabid tuzum o`z boshini o`zi eb ketdi... 500 dan ortiq talqini bo`lgan PRning asosiy mohiyati – odamlar qalbiga quloq tutish bilan ham izohlanadi. Oqilona gaplardan odilona xulosalar chiqarish PRning asl maqsadi! Istiqlol bergan imkoniyatlardan biri – yurtimizda ham turli tashkilot va muassasalarning jamoatchilik bilan aloqalari keng yo`lga qo`yilmoqda!

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

12.07.2010, 22:54

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Ko`pdan ko`p fikr chiqishini his etganlar yutqazmaydi. Buni azaldan yaxshi anglagan bobokalonlarimizdan qancha bebaho maqollar qolgan. “Otalar so`zi – aqlning ko`zi”, “Maslahatli to`y tarqamas”, “Avval o`yla, keyin so`yla”, “Gapni gapir uqqanga, jonni jonga suqqanga”, “Do`st achitib gapirar, dushman kuldirib”, “Bir kattaning gapini ol, bir kichikning”, “El og`ziga elak tutib bo`lmaydi”, “Elakka chiqqan xotinning ellik og`iz gapi bor”, “O`ynab gapirsang ham o`ylab gapir”, “Yaxshi gapga ilon inidan, yomon gapga qilich qinidan chiqar”, “Gap bitta, quloq ikkita”, “Ko`p gap eshakka yuk”, “Aytilgan so`z – otilgan o`q”, “Yaxshi gap ham, yomon gap ham bir og`izdan chiqadi”, “Yaxshi gap – jon ozig`i”...

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

16.07.2010, 00:18

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

“Aqlli topib gapirar, aqlsiz qopib”, “Tilni tiygan boy bo`ladi”, “Tili boshqa, dili boshqa”, “Gap desang qop-qop, ish desang Uchqo`rg`ondan top”, “To`g`ri gap tuqqaningga yoqmas”, “Gapingiz yerda qolmasin”, “Kiyim-boshiga qarab kutib oladi, gap-so`ziga qarab kuzatadi”, “Yigitning so`zi o`lguncha shaytonning bo`yni uzilsin”, “Bug`doy noning bo`lmasa ham bug`doy gaping bo`lsin”, “Gap egasini topadi”, “Og`zi qiyshiq bo`lsa ham boyning o`g`li gapirsin” kabi maqolu naqllar, pand-nasihatlar, qochirim gaplar zamirida olam-olam ma’no mujassam. Bu hikmatlar sehru jozibasini anglaganlar ma’nan kamol topaveradilar.

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

17.07.2010, 02:56

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Odam nurga, havoga va suvga talpingani kabi purma’no gap-so`zlarga ham tashna. O`sha tashnaligini qondirish uchun tinmay izlanadi. Hatto biror yaxshi kinoda qoyilmaqom gap chiqib qolsa, uni qayta tomosha qilgisi, jozibali gaplarini eshitgisi kelaveradi.
Kino haqida so`z ketganda film qahramonlari qaysi gapni qay darajada qoyillatgani tomoshabinda o`zgacha taassurot qoldiradi. Ba’zi ishqibozlar hatto film qahramonlariga taqlid qilib gapirishni xush ko`radilar. Nega?

(Davomi bor)

OmoN

20.07.2010, 18:03

“Otalar so`zi – aqlning ko`zi”, “Maslahatli to`y tarqamas”, “Avval o`yla, keyin so`yla”, “Gapni gapir uqqanga, jonni jonga suqqanga”, “Do`st achitib gapirar, dushman kuldirib”, “Bir kattaning gapini ol, bir kichikning”, “El og`ziga elak tutib bo`lmaydi”, “Elakka chiqqan xotinning ellik og`iz gapi bor”, “O`ynab gapirsang ham o`ylab gapir”, “Yaxshi gapga ilon inidan, yomon gapga qilich qinidan chiqar”, “Gap bitta, quloq ikkita”, “Ko`p gap eshakka yuk”, “Aytilgan so`z – otilgan o`q”, “Yaxshi gap ham, yomon gap ham bir og`izdan chiqadi”, “Yaxshi gap – jon ozig`i”..."Эрта турсанг соф ҳаво, кеч турганга не раво", "Ит ҳурар карвон ўтар", "Камбағални туянинг устида ҳам ит қопади", "Тап-тап этади тагидан карвон ўтади", "Ҳурмат тиласанг кўп дема, сиҳат тиласанг кўп ема", "Эр хотиннинг уруши-дока рўмолнинг қуриши, қайнона келин уруши-эрнинг шўри қуриши"... Мақол айтишдан мусобақа бўляптими :)

Anvar Atakhanov

20.07.2010, 19:30

O'ziyam "bemaza qovunning urug'i" bo'lib ketibdi mavzu

Tulqin Eshbekov

21.07.2010, 09:42

Gap haqida gaplar

Turkum

(Boshi o`tgan sahifalarda)

Boisi, qalbidagi tashnalikni shu bilan qondiradi. Aytaylik, mashhur hind filmi “Sangam”dagi qahramonlarning topib gapirishlaridan tomoshabin estetik zavq oladi. Sundarning Radhaga qarata aytgan gaplariga e’tibor bering: “Baliq ovlayman, deb qarmoq tashlagan edim, ko`ylaklaring ilinib chiqibdi”. “Qaysi ovchi o`z o`ljasidan qaytar ekan”. “Oh-oh-oh, yana bir qaytar! Mening ismim sening tilingda shunday jaranglar ekanki”...

(Davomi bor)

OmoN

21.07.2010, 11:23

“Baliq ovlayman, deb qarmoq tashlagan edim, ko`ylaklaring ilinib chiqibdi”. “Qaysi ovchi o`z o`ljasidan qaytar ekan”. “Oh-oh-oh, yana bir qaytar! Mening ismim sening tilingda shunday jaranglar ekanki”Оҳ-оҳ-оҳ-оҳ.... нақадар гўзальььь гаплар... Маъносиз сўзнинг ўзи йўқ. Ҳар бир сўзидан маъно сакраб чиқиб кетяпти...

Bekmirzo

21.07.2010, 11:54

Domlaning 4 kun davomida o'ylab-o'ylab yozgan gaplari kutilmaganda (to'satdan, nogahon, tasodifan...) uForum elagidan o'tmay qoldi...

Anvar Atakhanov

21.07.2010, 13:05

kutilmaganda (to'satdan, nogahon, tasodifan...)
Бу хам битта гапда-а? :-)

Tulqin Eshbekov

21.07.2010, 22:35

4 kun davomida o'ylab-o'ylab yozgan gaplari

Ундай эмас! Бу туркум аллақачон ёзиб тугалланган. Фақат, бир жумла-ярим жумладан эълон қилиб боришни режалаштирганман. Ҳар куни интернетга кириш имконим бўлмаётгани учун талабачан мухлисларимиз маъзур тутишларини истардим.

Tulqin Eshbekov

21.07.2010, 22:37

Ҳар бир сўзидан маъно сакраб чиқиб кетяпти...

Ана энди анча теран тушуна бошлабсиз! Эътибор билан кузатишда давом этасиз, деган умиддаман.

Tulqin Eshbekov

21.07.2010, 22:42

bemaza qovunning

На қовуннинг, на гап-сўзнинг фарқини билмайдиган одамдек гапирманг-да, оғайни (ё синглим). Тахаллусингиздан (суратсиз...) кимлигингизни била олмадим, узр. Сизнинг бу гапингиз ҳақида, менимча, "Пичинг гап" деган шеърда жавоб чиқади ҳали. Эътибор билан кузатиб борсангиз, шириндан шакар қовун егандек бўласиз, деган умиддаман.

Tulqin Eshbekov

21.07.2010, 22:47

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

“Qizlar cho`milganida hatto muhabbat xudosi – Krishna ham sohilda o`tirib surnay chalar ekan!..” Bir o`rinda u Gopalga shunday deydi: “Do`stligimiz shu darajadaki Gopal, agar joningni ber, desang, so`raganing shu xolosmi, derdim. Hali bir jon ekan, mingta jonim bo`lsa ham sendan ayamasdim!..” Radhaning eriga aytgan gaplarini qarang: “O`z xotiningizni nima deb o`yladingiz? Erining ko`nglini ololmas ekanmi? Erning ko`nglini ololmagan xotin ersiz qoladi!”
Ularning betakror gaplari-yu qo`shiqlari qaysi tomoshabinni rom etmaydi!

(Davomi bor)

Tulqin Eshbekov

21.07.2010, 23:35

uForum elagidan

Форумимизнинг "элаги" тобора кенгайиб бораётганини ҳар куни ҳис қилиб юрибман. Кўча-кўйда, илмий, ижодий муассасаларда форумимиз ҳақида сўзлашадиганлар сони тобора кўпаймоқда. Худога шукр, кўп фикрлар ижобий!

"Гап" мавзуида ҳам хўб ажойиб фикрлар айтилмоқда қулоққа,
Шаллақича жаврашлар-чи, интернетда айланмоқда улоққа...
Ким гул экса пойингга олқиш олар то абад,
Баъзи каслар "қизил тупук" сачратмоқда булоққа...

Очиғи, шу тобда қуйилиб келган "шеърий сатрлар" ўзимга унча ёқмади. Сизга-чи, азиз форумдош?
Баъзи суҳбатдошларим шу қадар берилиб гапиришадики, бу биродаримиз мабодо фалончи форумдошимиз эмасмикин, деган фикрга ҳам бораман гоҳо.
Баъзи форумдошлар билан хаёлан гаплашиб юришдан завқланаман.
Омон бўлсин тоза қалбли азиз форумдошларим!

Bekmirzo

22.07.2010, 08:10

Форумимизнинг "элаги" тобора кенгайиб бораётганини ҳар куни ҳис қилиб юрибман. Кўча-кўйда, илмий, ижодий муассасаларда форумимиз ҳақида сўзлашадиганлар сони тобора кўпаймоқда. Худога шукр, кўп фикрлар ижобий! Domla, to'g'risini ayting, shunaqa gaplaringiz o'zingizga erish tuyulmaydimi? G'irt bachkana gaplar... Nega deysizmi?
Nega-ki, mana shu forumning aynan mana shu o'zbek tilidagi bo'limida ishtirok etayotgan forumdoshlar soni masalan 2010 yil yanvar oyidan beri (7 oy!) umuman ko'paygani yo'q.
Balki siz ko'cha-ko'yda, ilmiy va ijodiy muassasalarda tanishlaringiz bilan so'zlashganingizda, "falonchi forumda bitta yaxshi gap yozdim, o'qigandirsiz?!" desangiz, tanishlaringiz ko'nglingiz uchun "ha, yaxshi chiqibdi, o'qidik" deyishayotgandir...
Sizni yuqoridagi kabi gaplaringiz, To'lqin domla, bachkanalik, maddohlikdan boshqa narsa emas.

Bu yigit qora niyatda gapiryapti, deb o'ylamang, domla. Men ham barcha kabi bu forum ishtirokchilari soni eniga ham, bo'yiga ham o'sib borishini astoydil istayman. Ammo, atrofga qarasangiz, asl voqe'lik siz aytayotgan narsaning g'irt aksi ekanligiga guvoh bo'lasiz. Buni faqat ko'ra bilish kerak...

"Гап" мавзуида ҳам хўб ажойиб фикрлар айтилмоқда қулоққа,
Шаллақича жаврашлар-чи, интернетда айланмоқда улоққа...
Ким гул экса пойингга олқиш олар то абад,
Баъзи каслар "қизил тупук" сачратмоқда булоққа...

Очиғи, шу тобда қуйилиб келган "шеърий сатрлар" ўзимга унча ёқмади. Сизга-чи, азиз форумдош? G'irt shallaqi to'rtlik bo'libdi.

Masud Mahsudov

22.07.2010, 10:02

Sizni yuqoridagi kabi gaplaringiz, To'lqin domla, bachkanalik, maddohlikdan boshqa narsa emas.

Bu yigit qora niyatda gapiryapti, deb o'ylamang, domla. Men ham barcha kabi bu forum ishtirokchilari soni eniga ham, bo'yiga ham o'sib borishini astoydil istayman. Ammo, atrofga qarasangiz, asl voqe'lik siz aytayotgan narsaning g'irt aksi ekanligiga guvoh bo'lasiz. Buni faqat ko'ra bilish kerak...

Qo'yavering, aka, gapirishning foydasi yo'q, baribir... "Gapni gapir uqqanga..." deyishadi-ku... Endi biz bunaqa oxiri yo'q "gap" larni kutaverishimiz kerak bo'ladi... Go'yoki, ushbu mavu tugallanib, domla unga nuqta qo'ysalar, barcha "gap" larga o'z-o'zidan ma'no kirib ketarmish (mo'jiza!)... Shoyad, o'sha mo'jiza yuz berganda, forumdoshlar soni ko'payib ketsa ;-)

OmoN

22.07.2010, 10:36

Ularning betakror gaplari-yu qo`shiqlari qaysi tomoshabinni rom etmaydi!
Домла, Аржуннинг Қуёш ўғли Карнга айтган гапларини ҳам бир эсланг...
Очиғи, шу тобда қуйилиб келган "шеърий сатрлар" ўзимга унча ёқмади. Сизга-чи, азиз форумдош?Менга ҳам.

JUS

22.07.2010, 16:26

Ҳар бир сўзидан маъно сакраб чиқиб кетяпти...
Ана энди анча теран тушуна бошлабсиз! Эътибор билан кузатишда давом этасиз, деган умиддаман.
Маэстро, стол тагида зерикиб қолмадингизми?
Ҳозирча чиқмаганингиз маъқул :)

Maestro

22.07.2010, 16:46

2 JasurBek Urinboev:
А чикишга куйишмаяпти-ку;-)
Поп-корн тайёрлайдиган аппаратни хам стол тагига жойлаштириб олганман ;-)

JUS

22.07.2010, 17:10

Азизларим Бекмирзо, Масъудбек! Шу сизларнинг тилларингиз қўлларингиз қичиб туради-а? :). Фикрлардан фикрлар туғилиб, "ажойиб давомли пурмаъно" гаплар ёзилаётган бир вақтда, шу сизлар келасизлару, "булғаб" кетасизлар. Баъзан бу ерда бизларга пишириб қўйибдими дегим келади ва сўнгида ўйлаб қоламан, зерикканимиздан кирсак керакда деб. ;)
Илтимос, ушбу аудиторияга кирсанглар гапирмай, тинчлик сақлаб ўтиринглар! Ахир "маърузачи"ни ҳам ҳурмат қилишимиз керак. :)

OmoN

22.07.2010, 17:38

Домлажон, Сизга битта совғам бор. Мана бу ерда Сиз учун битта блог очдим. http://eshbek.blog.ru/
Бемалол ижод қилсангиз бўлаверади. Энди Масъуд ва Бекмирзога ўхшаган европакўрган, "ижоднинг кўчасидан ҳам ўтмаган", "адабиётни 19 км наридан айланиб ўтадиган", "журналистиканинг ж ҳарфиниям тушунмайдиган" "ичиқора" қорақушлар ижод карвонингизнинг гулдурос солиб ўтишига ва оққушнинг парвозига ҳалақит беришолмайди.
Агар совғам ёқмаган бўлса бир оғиз айтсангиз ўчириб ташлайман. Паролни шахсий хабар орқали жўнатдим.

Colorado

22.07.2010, 17:44

Bakhtiyor aka

22.07.2010, 19:02

Ижозатингиз билан сухбатингизга шерик бўлсам.

Gap haqida gaplar

Turkum
(Boshi o`tgan sahifalarda)

Odam nurga, havoga va suvga talpingani kabi purma’no gap-so`zlarga ham tashna. O`sha tashnaligini qondirish uchun tinmay izlanadi. Hatto biror yaxshi kinoda qoyilmaqom gap chiqib qolsa, uni qayta tomosha qilgisi, jozibali gaplarini eshitgisi kelaveradi.
(Davomi bor)

Мен булар хазилми, ёки чин кўнгилдан ёзилганми, тушунмадим.

Нур, хаво ва сув - табиатнинг инъоми, уларга ташналикни сўзга ташналик билан таққослаб бўлмайди. Қиёслаш ноўрин.

Кинони яхши гаплар топиш учун эмас, балки асосан харакат услубларини ифода этилишидан завқланиш учун томоша қилинади. Сўз изланса адабиётга мурожат қилинади.

PS. Мавзуни бошидан бошлаб хаммасини, ўқиб чиқсам, бутун дунёқарашим ўзгариб кетсая.... деб у ёғини ўқимай қўя қолдим.

Anvar Atakhanov

22.07.2010, 19:11

Мавзуни бошидан бошлаб хаммасини, ўқиб чиқсам, бутун дунёқарашим ўзгариб кетсая.... деб у ёғини ўқимай қўя қолдим.
Boshidan-oxirigacha o'qish shart emas. Domla oxirida nimadir demoqchilar, ana shuni kutayapmiz. Men o'sha kunni o'zimga bayram deb e'lon qilaman!

Bakhtiyor aka

22.07.2010, 19:36

Ҳар куни интернетга кириш имконим бўлмаётгани учун талабачан мухлисларимиз маъзур тутишларини истардим.

Интернет қўшни махаллада бўлса, уни устига пуллик бўлса, охирини кўп кутамиз шекилли.

Masud Mahsudov

22.07.2010, 21:18

Bakhtiyor aka

23.07.2010, 02:07

Шу сизларнинг тилларингиз қўлларингиз қичиб туради-а?
Асаблари бардош бермаса керак, этикани хам шу сабабдан унутишса керак.
Хамма хар хил, домла купрок "хаелпараст" га ухшаб кететадилар, буни айби ёк.

Adabiyotni yaxshi ko'rganim uchun, hurmat qilganim uchun uning sayozlashuviga, unga bo'lgan hurmatsizlikka chiday olmaganimdan bo'lsa kerak, indamay turolmayman... Domlaning ta'birlari bilan aytganda "qoraqushlik" hunarim tinch qo'ymaydi... :) Lekin, etika me'yoridan o'tmagan tarzda, madaniyatli "haqorat" qilayapman, deb o'ylagandim, demak noto'g'ri ekan... Bemalol qilaversinlar ijodlarini domla... :) Faqat, shu yozgan narsalarini yosh avlodga o'rgatmasalar (shunday "ijodkor"lar ko'paymasligini oldini olish maqsadida), juda xursand bo'lar edim... Achchiq gaplarim uchun domladan uzr so'rayman (Yana ko'p gapirib yubordim, shekilli)

Миллий адабиётимиз хақидага кўп гапирасиз, самимийлигингизга шубхам йўк. Хафа бўлманг, лекин бу форумда оз бўлса хам тушунган одамлар бахслашяпти, ташқаридачи?

Агар ушбу ёзилганларни адабиёт асари деб чоп этиб тарқатился, (мен хам шу эл фарзандиманку лекин) аксарият ахоли Гопал, Ратха ёки Сундрнинг хақидаги қисмларни, ростмана завқ билан ўқишса керак. Радж Капурга давоим йуқ, буюк санаъткор, ўз халқига, ўз даврида яхши келажакга ишонч бера олди. Гап унда эмас.

Гап бизнинг халқимизни умумий савияси, ўсиш ўрнига пасайиб кетаётганлигида хақида. Мен бунда адабиётни ва адабиётчиларни катта айби бор деб хисоблайман. Ахир адабиёт хамиша ва хар қачон, хар қандай миллатнинг авангарди(билиб ишлатяпман бу сўзни) бўлиб йул бошлаганку, ўрта меёналардан олдинроқ юрганку...

Агар Tulqun акани ёзганлари элга (кўпчиликга дейлик) манзур булса-чи? Биз хаммамиз, элга ёққан асарни танқид қилувчи адабиёт критиклари (атайлаб ишлатдим бу сўзни) холатига тушиб қолмаймизми?

OmoN

23.07.2010, 12:13

Мана бу ерда Сиз учун битта блог очдим. http://eshbek.blog.ru/
Бемалол ижод қилсангиз бўлаверади.Комментарийларни ҳам ўчириб қўйганман. "Қора қузғунлар" ҳалақит беришолмайдиган қилиб.

Kimsan Birov

23.07.2010, 12:28

Комментарийларни ҳам ўчириб қўйганман. "Қора қузғунлар" ҳалақит беришолмайдиган қилиб.

Агар бемалол фикр билдиришларини исташмаса, яхшиси интернетда эмас, қоғозда ёзилиши керак. Форумларда фикр билдирган одамлар уларга акс фикрга ҳам тайёр бўлишлари даркор. Акс ҳолда форумга умуман кирилмагани маъқул. Бемаза қовуннинг уруғи кўп бўлганидан у тез тарқалиб кетиши сир эмас. Агар ҳар бир танқидга бу қадар ёвузлик билан муносабатда бўлинса, янги фикрларнинг чиқиши қийинлашади. Домла ёки бошқа одам ўйлаганини ёзиб қолдирдими, бошқалар унга ўйлаганларини айтишлари аниқ. Шунинг учун бир-икки кишининг гапига қараб "Сиз билганингизни гапираверинг, бошқалар фақат тинглаши шарт" дейиш нотўғри. Салбий фикрни билдирган одамнинг ҳам онги бор.

OmoN

23.07.2010, 12:34

Агар бемалол фикр билдиришларини исташмаса, яхшиси интернетда эмас, қоғозда ёзилиши керак. Форумларда фикр билдирган одамлар уларга акс фикрга ҳам тайёр бўлишлари даркор. Акс ҳолда форумга умуман кирилмагани маъқул. Бемаза қовуннинг уруғи кўп бўлганидан у тез тарқалиб кетиши сир эмасМавзуни бошидан ўқиб чиқишингизни тавсия қиламан. Домлага шунинг учун алоҳида блог совға қилдим :)

Kimsan Birov

23.07.2010, 12:45

Мавзуни бошидан ўқиб чиқишингизни тавсия қиламан. Домлага шунинг учун алоҳида блог совға қилдим

Домла яхши гапларни ёзганларига ишончим комил. 2-3 саҳифасини ўқиб чиқдим. Блог ажратганингиз ҳам нур устига аъло нур. Лекин бошқалар ўз фикрини билдирмасин, қабилидаги гаплар бироз ёқмайди. Форумда фикр билдиряпсизми, демак унинг аксига ва жавобига ҳам тайёр бўлинг. Атиргулни ёқтирган одам тиканакларига ҳам чидаши даркор.

Maestro

23.07.2010, 12:52

Бир кампир кушнисиникига чикиб, "Кушни, кизимга совчи келаяпти, нима килсам экан?" деса, униси "Эгачи, йук катикни каердан оламан?" деган экан;-)

Kimsan Birov

23.07.2010, 13:05

Бир кампир кушнисиникига чикиб, "Кушни, кизимга совчи келаяпти, нима килсам экан?" деса, униси "Эгачи, йук катикни каердан оламан?" деган экан;-)

Ростини айтганда мен аввалги саҳифадаги гапга жаво бердим ҳам. Шундай экан, кимдир боғдан келса, мен тоғдан келаётганим йўқ

Maestro

23.07.2010, 13:34

Мавзуни бошидан ўқиб чиқишингизни тавсия қиламан.
2-3 саҳифасини ўқиб чиқдимРостини айтганда мен аввалги саҳифадаги гапга жаво бердим ҳам.
Колган 20 сахифада нима хакида фикр алмашилган экан-а? ;-)

PS: Пичингимни асло кунглингизга олманг. Шунчаки, форумга энди кушилган куплаб янги форумдошлар мавзу билан тулик танишиб чикмасдан фикр колдиришади. Натижада юкоридаги каби тушунмовчиликлар келиб чикади. Бир укиб чикинг, "тог" ва "бог" бир гап булар ;-ғ)
Тагинам узингиз биласиз....

Colorado

23.07.2010, 14:42

Бир кампир кушнисиникига чикиб, "Кушни, кизимга совчи келаяпти, нима килсам экан?" деса, униси "Эгачи, йук катикни каердан оламан?" деган экан;-)
Этибор беринглар, Кумишой форумни кузатиякан эканлар. Welcome:187:

JUS

24.07.2010, 19:44

Мавзуни бошидан ўқиб чиқишингизни тавсия қиламан. Домлага шунинг учун алоҳида блог совға қилдим
Домла яхши гапларни ёзганларига ишончим комил. 2-3 саҳифасини ўқиб чиқдим. Блог ажратганингиз ҳам нур устига аъло нур. Лекин бошқалар ўз фикрини билдирмасин, қабилидаги гаплар бироз ёқмайди. Форумда фикр билдиряпсизми, демак унинг аксига ва жавобига ҳам тайёр бўлинг. Атиргулни ёқтирган одам тиканакларига ҳам чидаши даркор.
Чего то нимадандир шубҳаланяпман ;)

Колган 20 сахифада нима хакида фикр алмашилган экан-а? ;-)

Қўлингизда шам билан ўқингчи... :)

Anvar Atakhanov

24.07.2010, 20:18

Қўлингизда шам билан ўқингчи...
Sham yonmasdan erib ketad xar-xil "gap"larni o'qib

Bakhtiyor aka

24.07.2010, 20:18

Нимагадир шама қиляпсизмикин, деб айтганингиздек шам оиб ўқисам, мана бу чиқди. Хаммаси хазил бўлса, эпилог ростдан хам зўр бўлади шекилли.

ГАП ҳақидаги ГАПЛАР

Адабий жамоатчилик орасида Тўлқин Эшбекни танимаган-билмаган одам йўқ ҳисоби. Матбуот соҳасида-ку, асти қўяверасиз! Чунки у матбуот мавзусига доир мақолаларини мунтазам эълон қилади, унинг номзодлик илмий тадқиқоти ҳам айни матбуот муаммоларига бағишланган. Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети Журналистика факультети домласи, филология фанлари номзоди, доцент Тўлқин Эшбеков ажойиб бир асар ёзганига бир неча йил бўлиб қолди. Ажойиблиги шундаки, номи "Қувноқ гаплар", чунки асар бошдан охир ГАП ҳақида. Яъни, ГАП ҳақидаги ГАПЛАРдан иборат! Ўзиям шеърий шаклда ёзилган. Мен тўртликларни санаб чиқишга жазм этдим, бироқ муаллифнинг огоҳлантириши мени ҳушёр торттирди. "Санаб овора бўлманг, ака,– деди у,– чунки гап ҳақидаги гапнинг саноғи йўқ. Зеро, ижодий жараён бирон кун ҳам тўхтагани йўқ ".
Дарҳақиқат, халқимизнинг гап ҳақидаги гаплари шу қадар беҳисоб эканки, "Қувноқ гаплар" муаллифи яхлит асарга айлантирган у тўртликларни "Чархпалак"да чимдим-чимдим бериб борсак-да, Сиз азиз газетхонлар, улардан баҳраманд бўлсангиз, ўз фикр-мулоҳазаларингизни таҳририятга йўлласангиз, пиравордида ГАП ҳақидаги ГАПЛАРимиз... янада кўпайса!..

Хуршид ДЎСТМУҲАММАД
“Чархпалак” газетаси 2010 йил 11 февраль